Ziyad Səmədzadə
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- -36- 2.2. Funksional dəyər təhlili üsulu üzrə İşlərin yerinə
- Hazırlıq mərhələsində
- İnformasiya mərhələsində
larin texnologiyasının və etibarlığının yüksəldilməsində və daha səmərəli texnologiyasının seçilməsində istifadə edilir. İstehsalın yeni texnika ilə silahlandırılması üçün funksional dəyər təhlili üsulu vasitəsilə məhsulun fond tutumlulu- ğu və kapital tutumluiuğu azaldılır, istehsalda olan zərif yer və disproporsiyalar aşkar edilir və bunların aradan çıxarılmasına təminat verən texnika istehsala tətbiq edilir. Təsərrüfat mexanizminin təkmilləşdirilməsində funksional dəyər təhlili üsulunun tətbiqilə kollektiv yaradıcılıq işlərinin yeni mütərəqqi formalari yaradılır, "tətqiqat -isteh- sal" dövrü azaldılır; müxtəlif ixtisaslı mütəxəsislər eyni bir təsərrüfat məsələsinin həll edilməsinə cəlb edilir. Funksional dəyər təhlil üsulunun tədqiqat obyekləri müxtəlifdir, hazırda funksional dəyər təhlili- mövcud konstruksiyaların təkmilləşdirilməsi, yeni layihələrin tətbiq edil məsi yaradılan konstruksiyanın yeni tətbiq sahələrinin axtarılması istiqamətlərində inkişaf etdirilir. FDT tarixən öz-özünə birbaşa yaranmışdır. Onun yaranmasına elmi-texniki tərəqqinin gücləndirilməsi, istehsal olunan məhsulun nomenklaturasının kəskin sürətdə çoxalması, istehsalın hazırlıq xərclərinin miqdarının artması və bu kimi amillər təsir etmişdir.Bundan başqa son zamanlar istehsui edilən məhsulun istismara yararlığına, daha çox etibarlığına, uzunmüddətliliyinə və digər keyfi}^ət xüsusiyyətlərinə 5mk sək tələblər qoyulmuşdur. Göstərilən keyfiyyətlərə cavab verə bilən tələblərin yerinə yetirilə bilməsi üçün mütəxəsislərin elə metodlarla si- lahlandırılması lazım gəlir ki, məhsul həm öz tə5dnatına gcra istehlak tələblərini ödəsin və bu ən az xərclə yerinə yetir >- sin. Belə metod keçən əsrin 40-cı illərin sonlarında Pe.d-a telefon zavodunun mühəndisi J.M.Cobolev tərəfindən təkiıt edilən "məmulatın konstruksiyasının elementləri üzrə işlənib hazırlanması və iqtisadi təhlili” adlanan üsul olmuşdur.
Bu üsulun əsasını obyektin funksional təyinatının iki-əsas və köməkçi qrupa ayıraraq təhlil nəticəsində daha əhəmiyyətli və qənaətli texnoloji konstruksiya həllərinin tapılması tutur ki, bu da FDT üsulunun metodoloji əsasını təşkil edir. Lakin, çox təəssüf ki, müxtəlif səbəblərə görə ölkəmizdə bu üsul geniş yayılmamışdır. Göstərilən üsuldan müxtəlif adlarda olsa da bir sıra xarici ölkələrdə geniş istifadə edilmişdir.Məsələn, Almaniyada bu üsul "istehlak dəyəri əsasında xərclərin təhlili", ABŞ-da "mühəndis- dəyər təhlilinin köməyi ilə istehsal xərclərinin aşağı salınması" yolu adlanır. Təcrübi olaraq sabiq SSRİ-də FDT üsulundan 60-cı illərin sonunda və 70-ci illərin əvvəllərindən geniş istifadə edilməyə başlanılmışdır. Hələ 1976-cı ildə sabiq SSRİ Elektrotexnika Sənayesi Nazirliyinin kolleqiyasi FDT
üsulundan elektrotexnika məhsullarının istehsal xərclərinin aşağı salınmasına kompleks sistemli üsul kimi tətbiqi haqqında qərar qəbul edilmişdir. Nəticədə çox yüksək səmərə almmışdır.l978-1982-ci illərdə FDT-nin tətbiqinin ümumi iqtisadi səmərəsi 63,6 milyon manat olmuşdur. Funksional dəyər təhlilinə sərf edilən xərclər iqtisadi cəhəddən özünü tamamilə doğurtmuşdur.Təkcə bunu demək kifayətdir ki, elektrotexnika sənayesində FDT üsulunun kömə3d hər bir məhsulunun maya dəyərinin 8 faiz aşağı düşməsi nəticəsində 2,8 kq qara metala, 1,4 kq əlvan metala qənaət edilmiş, məhsulun əmək tutumluluğu 0,6 norma saat aşağı düşmüşdür [3]. Elektrotexnika Sənayesi Nazirliyinin FDT tətbiqi üzrə müsbət nəticələnmiş təcrübəsinin xalq təsərüfatmm digər sahələrində geniş yayılması haqqında partiya və dövlətin qəbul etdiyi qərar bu gündə öz aktuallığını saxlayər və bu işin nə qədər əhəmİ3^ətli olduğunu bir daha təsdiq edir.
2.2. Funksional dəyər təhlili üsulu üzrə İşlərin yerinə yetirilməsi mərhələləri və prinsipləri Funksional dəyər təhlilinin tətbiqi çoxcəhətli və mürəkkəb bir proses olduğundan müxtəlif mərhələlərlə yerinə yetirilir. Bu mərhələlər- hazırlıq, informasiya, analtik, yaradıci- lıq, tədqiqat və FDT-nin tətbiqidir.
üsulunun geniş yayılması, FDT tədqiqatının aparılmasının təşkili, texniki -iqtisadi əsaslandırmaya uyğun gələn obyektin seçilməsi, seçilən obyekt üzrə konkret vəzifələrin müəyyən edilməsi, təhlil edilən obyektə aid informasiyaların müəyyən edilməsi və onun yığılması üzrə tapşırıqların hazırlanması, tədqiqat işləri qrupunun tərkibinin seçilməsi və təsdiq edilməsi, FDT-nin yerinə yetirlməsinin təşkilati məsələlərinin göstərişlər şəklində tətbiq edilməsi və sənədləşdirilməsi, bu sənədlərdə işin yerinə
yetirilməsi müddətlərinin, xərclərin ödənilmə mənbələrinin göstərilməsilə işçi planlarının təsdiq edilməsi və həmçinin FDT-nin yerinə yetirilməsinin müəssisənin, yaxud təşkilatın elmi -tədqiqat sınaq -konstruksiya işləri planlarına daxil edilməsi və s. İnformasiya mərhələsində tədqiq edilən obyektin və onun anoluqnun mahi}y^ətinin və strukturunun müə5y^ən edilməsi məqsədilə, onlara aid informasiyaların optimal miqdarının müəyyən edilməsi, göstərilən bu informasiyaların, obyektin faktiki vəziyyətinin tədqiqi və obyektin təsvir edilməsi üçün, sistemləşdirilməsi və öyrənilməsi, obyektin yaradılması texnologiyasının öyrənilməsi, onun tətbiqi
şərtlərinin tədqiqi,tətqiq edilən obyektin tərkib hissəsinin qarşılıqlı əlaqə sxemlərinin qruplaçdırılması və onun struktur modelinin tərtibi, obyektin və onun hissələrinin yaradılması və fəali}ryəti xərclərinin müəj^ənləşdirilməsi hər bir tərkib hissələrinin funksiyalarının aşkar edilməsi, obyektin funk 7‘ Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|