Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi 2)
Əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, satıcı əşyanı alıcıya verməklə bir vaxtda onun ləvazimatını, habelə əşyaya aid olan, qanunvericilikdə və ya müqavilədə nəzərdə tutulan sənədləri də (texniki pasportu, keyfiyyət sertifikatını, istismar təlimatını və i.a.) verməyə borcludur (bax. AR MM, mad.568.2). Bu vəzifənin layiqincə yerinə yetirilməməsi alıcını AR MM-in 567-ci maddəsində nəzərdə tutulan hüquqlarla təmin edir: əgər satıcı verməli olduğu əşyaya aid ləvazimatı və ya sənədləri alıcıya vermirsə və ya verməkdən imtina edirsə, alıcı bunların verilməsi üçün ona ağlabatan müddət təyin edə bilər. Satıcı əşyaya aid ləvazimatı və ya sənədləri göstərilmiş müddətdə vermədikdə, alıcı, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, əşyadan imtina edə bilər. 3)
Satıcı müqavilədə razılaşdırılmış miqdarda əşyanı alıcıya verməlidir. Miqdar haqqında razılaşma bilavasitə alqı-satqı müqaviləsinin predmetinə aid olduğu üçün qanunverici miqdar haqqında razılaşmanı müqavilənin mühüm şərtlərinə aid edir. Belə ki, AR MM-in 577.2-ci maddəsinə əsasən, əgər alqı-satqı müqaviləsi verilməli əşyaların miqdarını müəyyənləşdirməyə imkan vermirsə, müqavilə bağlanmış sayılmır. Alıcıya verilməli əşyaların miqdarı alqı-satqı müqaviləsində müvafiq ölçmə vahidləri ilə və ya pulla ifadə olunur. Əşyaların miqdarı haqqında şərt müqavilədə onun müəyyənləşdirilməsi qaydasının təyin edilməsi yolu ilə razılaşdırıla bilər. Əşyaların miqdarı haqqında şərtin pozulması alıcını bir sıra hüquqlarla təmin edir. Bu hüquqlar AR MM-in 578-ci maddəsində əksini tapmışdır. Satıcı tərəfindən miqdar haqqında müqavilə şərtinin pozulması iki biri-birinə əks hərəkətdə ifadə oluna bilər. Bunlardan birincisi müqavilədə nəzərdə tutulmuş miqdarda az əşyanın verilməsi, ikincisi isə müqavilədə nəzərdə tutulmuş miqdardan çox əşyanın verilməsidir. 19 Rüfət Göyüşov Satıcı alıcıya müqavilədə müəyyənləşdirildiyindən az miqdarda əşya verdikdə, alıcının iki istiqamətdə hüququ qanunla təmin olunur: birincisi, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, çatışmayan miqdarda əşya verilməsini tələb edə bilər; ikincisi, verilmiş əşyadan və onu ödəməkdən imtina edə bilər, əşya ödənilmiş olduqda isə ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər. Əgər satıcı alıcıya alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan miqdardan çox əşya verərsə, alıcı ağlabatan müddətdə satıcıya bu barədə bildiriş verməlidir. Satıcı alıcının bildirişini aldıqdan sonra ağlabatan müddətdə əşyaların müvafiq hissəsinə dair sərəncam verməzsə, alıcı, əgər müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, bütün əşyaları qəbul edə bilər. Alıcı alqı-satqı müqaviləsində göstərilən miqdardan çox əşyanı qəbul etdikdə, əlavə qəbul edilmiş əşyalar, əgər tərəflərin razılaşması ilə
ayrı qiymət
müəyyənləşdirilməyibsə, müqaviləyə uyğun qəbul edilmiş mal üçün müəyyənləşdirilmiş qiymətlə ödənilir. 4)
verməyə borcludur. Satıcının bu vəzifəsi bütün alqı-satqı müqavilələri üçün müəyyən olunmamışdır. AR MM-in 579.1-ci maddəsinə görə, əgər alqı-satqı müqaviləsinə görə növlər, modellər, ölçülər, rənglər və ya digər əlamətlər üzrə müəyyən nisbətdə (çeşiddə) əşyalar verilməlidirsə, satıcı alıcıya
tərəflərin razılaşdırdıqları çeşiddə əşyalar verməyə borcludur. Əgər alqı-satqı müqaviləsində çeşid
və onun
müəyyənləşdirilməsi qaydası göstərilməyibsə, lakin öhdəliyin mahiyyətindən alıcıya əşyaların çeşiddə verilməli olduğu irəli gəlirsə, satıcı müqavilənin bağlandığı məqamda alıcının ona məlum olmuş tələbatını əsas götürməklə alıcıya əşyaları çeşiddə verə bilər və ya müqavilənin icrasından imtina edə bilər (bax. AR MM, mad. 579.2).
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi Alqı-satqı müqaviləsində ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, çeşid haqqında qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydaların satıcı tərəfindən pozulması alıcıda bir sıra hüquq doğuracaqdır. Çeşid haqqında şərtin pozulması iki formada ola bilər; birincisi, satıcının alqı-satqı müqaviləsində nəzərdə tutulan əşyaları müqaviləyə uyğun gəlməyən çeşiddə verməsi; ikincisi, satıcının alıcıya alqı-satqı müqaviləsinə uyğun çeşiddə əşyalarla yanaşı, çeşid haqqında şərti pozmaqla əşyalar verməsi. Birinci halda, alıcı onları qəbul etməkdən və ödəməkdən imtina edə bilər, ödəmiş olduqda isə ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər. İkinci halda, alıcı öz seçimi ilə aşağıdakı hüquqlardan birini həyata keçirə bilər: a)
əşyalardan isə imtina etsin; b)
verilmiş əşyaların hamısından imtina etsin; c)
çeşid haqqında şərtə uyğun gəlməyən əşyaların müqavilədə nəzərdə tutulan çeşiddə əşyalarla əvəz olunmasını tələb etsin; ç) verilmiş əşyaların hamısını qəbul etsin. Alqı-satqı müqaviləsinin şərtinə uyğun gəlməyən çeşiddə əşyalardan imtina edərkən və ya çeşid haqqında şərtə uyğun gəlməyən malların əvəz olunması tələbini irəli sürərkən alıcı həmin malları ödəməkdən imtina edə, onları ödəmiş olduqda isə ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını tələb edə bilər. 5)
şərtlərinə uyğun gələn əşya verməyə borcludur (bax. AR MM, mad.590.1). Ümumiyyətlə, komplektlilik haqqında şərt iki hal ilə əlaqədar tətbiq olunur: birincisi, əşyanın komplekdiyi, ikincisi, malın komplektliliyi. Əşyanın komplektliyi mürəkkəb əşyaya aid olan əşyaların komplekt şəklini nəzərdə tutur. Malın komplektliyi dedikdə isə əşyaların müəyyən toplusunun komplekt şəkli başa düşülür. 21 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|