Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1 fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi
1 fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi da nəzərdə tutulan müddətlər tətbiq olunur. Belə ki, əgər əşya üçün qarantiya və ya yararhlıq müddəti müəyyənləşdirilməyib- sə, alıcı əşyanın qüsurları ilə bağlı tələbləri həmin əşyanın alıcıya verildiyi gündən iki il ərzində və ya alqı-satqı müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmuş daha uzun müddətdə irəli sürə bilər (bax. AR MM, mad.589.2). Qarantiya və yararhlıq müddəti hesablanma qaydasına və tətbiq olunduqları əşyaların xüsusiyyətlərinə görə biri birindən fərqlənirlər. Qarantiya müddətinin axımı, əgər alqı-satqı müqaviləsində ayrı müddət nəzərdə tutulmayıbsa, əşyanın alıcıya verildiyi məqamdan başlanır (bax. AR MM, mad.583.1). Qarantiya müddətindən fərqli olaraq yararhlıq müddəti, əsasən, cinsən müəyyən olunan və şəxsi istehlak xarakterli qida, kosmetik, dərman və s. bu növdən olan əmtəələr üçün müəyyən olunur. Bu səbəbdən də, yararhlıq müddəti qanunvericilik, əsasən, dövlət standartlarının məcburi tələbləri və ya digər məcburi qaydalar ilə müəyyənləşdirilir. AR MM-in 585-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydaya görə, əşyanın yararhlıq müddəti onun hazırlandığı gündən hesablanan, istifadəyə yararhhğını göstərən vaxt dövrü ilə və ya əşyanın istifadəyə yararhhğmm bitdiyi tarixlə müəyyənləşdirilir. Odur ki, satıcı yararhlıq müddəti müəyyənləşdirilmiş əşyanı alıcıya elə hesabla verməlidir ki, yararhlıq müddəti bitənədək əşyadan təyinatı üzrə istifadə edilə bilsin. Burada bir məsələyə diqqət yetirmək lazımdır. Məsələ ondadır ki, satıcı qarantiya dövrü ərzində əşyanın keyfiyyət göstəricilərinin itirilməsinə səbəb olan bütün hallar üçün cavabdehlik daşımır. Belə ki, satıcı keyfiyyət qarantiyası verdiyi əşyanın qüsurları üçün o halda cavabdehdir ki, əşyanın qüsurlarının əşya alıcıya verildikdən sonra alıcı tərəfindən ondan istifadə və ya onun saxlanması qaydalarının pozulması və ya üçüncü şəxslərin
Rüfət Göyüşov hərəkətləri nəticəsində və ya qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri ilə əmələ gəldiyini sübuta yetirməsin (bax. AR MM, mad. 588.2). Bu məqamdan çıxış edərək göstərilən qaydanın məntiqi ardıcıllığını belə davam etdirmək olar ki, əgər alıcı əşyanın qüsurlarının ona verilməzdən əvvəl və ya həmin məqamadək yaranan səbəblərdən əmələ gəldiyini sübuta yetirərsə, əşyanın qüsurları üçün satıcı cavabdehdir (bax. AR MM, mad.588.1). Lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın verilməsi bir sıra hüquqi nəticələrə gətirib çıxaracaqdır ki, bu nəticələr alıcı və satıcının qanunla müəyyən olunmuş hüquq və vəzifələrində ifadə olunur. Öhdəliklərin lazımi qaydada icrası prinsipindən irəli gələn tələbə əsasən, hər bir satıcı satdığı əşyanın qüsurları barədə (əgər varsa) alıcıya məlumat verməlidir. Müvafiq məlumat verildikdən sonra alıcı əşyanı qəbul edərsə, o zaman alıcı bu cür əşyanı qəbul etmiş sayılır. Belə hallara təcrübədə tez-tez rast gəlmək olar. Məsələn, bir də görürsən mağazada satılan iki eyni əşyanın biri o birindən, müəyyən qədər ucuz olur. Satıcıdan bunun səbəbini soruşanda ucuz satılan əşyanın defekti (qüsuru) olduğunu və bunun üçün də aşağı qiymətə satıldığını bildirir. Əgər həmin qüsurlar əşyadan ümumi təyinatı üzrə istifadə etməyə mane olmursa və ya aradan qaldırıla biləndirsə, əksər hallarda alıcılar qüsurlu əşyanı qiyməti nəzərə çarpacaq dərəcədə fərqlənərsə, məmnuniyyətlə əldə edirlər. Bu halda keyfiyyətin aşağı-yuxarı həddi alqı-satqı müqaviləsi ilə müəyyən olunur. Zatən AR MM- in 581.1-ci maddəsində də nəzərdə tutulur ki, satıcı alıcıya keyfiyyəti alqı-satqı müqaviləsinə uyğun gələn əşya verməyə borcludur. Lakin bu qaydanı bütün əşyalara aid etmək olmaz, belə ki, yararhhq müddəti tətbiq olunan əmtəələr müddət bitdikdən sonra istifadə edilə bilməz. Satıcı yararhhq müddəti müəyyənləşdirilmiş əşyanı alıcıya elə hesabla verməlidir ki, yararhhq müddəti bitənədək əşyadan təyinatı üzrə istifadə edilə bilsin (bax. AR MM, mad. 584.2).
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi Satıcının əşyanın qüsurları barədə qabacadan məlumat verməməsi obyektiv səbəblərdən asılı ola bilər. Belə ki, əşyanın qüsurunun olması barədə satıcının və ya istehsalçının məlumatı olmaya bilər. Lakin bu hal alıcının və satıcının keyfiyyətsiz əşyanın verilməsi ilə əlaqədar qanunla müəyyən olunmuş hüquq və vəzifələrinə təsir etməyəeəkdir. Belə ki, AR MM-in 587.1-ci maddəsində müəyyən olunmuş qaydaya görə, əgər satıcı əşyanın qüsurları barəsində qabaqcadan məlumat verməmişsə, lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın verildiyi alıcının ixtiyarı var ki, satıcının təqsiri olub-olmamasından asılı olmayaraq, satıcıdan öz seçimi ilə ya alış qiymətinin mütənasib azaldılmasını, ya əşyanın qüsurlarının ağlabatan müddətdə əvəzsiz aradan qaldırılmasını, ya da əşyanın qüsurlarının aradan qaldırılması üçün özünün çəkdiyi xərclərin əvəzinin ödənilməsini tələb etsin. Qüsurların ciddiliyi eyni zamanda bu qüsurların aradan qaldırıla bilməməsi, bunun tənasübsüz xərclər və ya vaxt hesabına başa gəlməsi və ya dəfələrlə aşkar edilən və ya aradan qaldırıldıqdan sonra yenidən üzə çıxan və digər bu eür qüsurlar ilə əlaqədar satıcının üzərinə düşən vəzifələri yerinə yetirə bilməməsi satıcı üçün daha ağır nəticələrdə ifadə olunur. Belə ki, AR MM- in 587.2-ci maddəsinə əsasən, əşyanın keyfiyyətinə aid tələblər əhəmiyyətli dərəcədə pozulduqda alıcının ixtiyarı var ki, öz seçimi ilə ya alqı-satqı müqaviləsinin icrasından imtina etsin və əşya üçün ödədiyi pul məbləğinin qaytarılmasını, ya da lazımi keyfiyyətli olmayan əşyanın müqaviləyə uyğun əşya ilə əvəz olunmasını tələb etsin. Qüsurların aradan qaldırılması və ya əşyanın əvəz edilməsi tələbini alıcı, əgər əşyanın xarakterindən və ya öhdəliyin mahiyyətindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, irəli sürə bilər (bax. AR MM, mad.587.3). Əşyanın xarakteri dedikdə, məsələn, elə əşyalar var ki, onların dəyişdirilməsi mümkün deyil. Bu əşyalar fərdən müəyyən olunan əşyalardır ki, əlamətlərinə görə həmin əşya ya 27 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|