SeçKİ HÜququ və onun hüquqi MÜdafiƏSİNƏ dair praktik vəSAİT
Yüklə 2,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qeyd edək ki, Konvensiyanın 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsi əsasən qanunverici orqanın seçilməsinə aiddir, lakin bu ifadə
- Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (Məhkəmə) bu qənaətə gəlib ki, bir çox ölkələrdə yerli hakimiyyət orqanlarına həvalə
- Prezident seçkilərinə gəlincə, Məhkəmə bu fikirdədir ki, dövlət başçısının səlahiyyətləri özü-özlüyündə 1 saylı Protokolun 3-cü
- 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində nəzərdə tutulan "qanunverici orqan" hesab edilə bilər (Boşkoski keçmiş Yuqoslaviya
9
qərarlara qarşı təsirli vasitələrə malik olmalıdır; Hər hansı şəxsə qarşı inzibati qərar tam əsaslı olmalı və özündə hüquqi müdafiə vasitələrini əks etdirməlidir; Hakimlərin müstəqilliyi və dövlət məhkəmə xidmətinin qərəzsiz fəaliyyət göstərməsi təmin edilməlidir; İştirakçı dövlətlər AT ƏT-in Vyana Yekun sənədinin insan ölçüləri hissəsi üzrə götürdükləri öhdəliklərin şəffaf həyata keçirilməsində seçkilərin müşahidəsi üzrə qeyri-hökumət təşkilatlarının və digər maraqlı şəxslərin etimadını möhkəmləndirmək üçün məhkəmə proseslərinin qanuna və beynəlxalq hüquq normalarına uyğun aparılmasını təmin etməlidir; Seçki iştirakçıları seçkilərin keçirilməsinin bütün mərhələləri ilə bağlı şikayətlər vermək, şikayətlərinin səlahiyyətli inzibati orqan və ya məhkəmə orqanı tərəfindən dinlənilməsi və müvafiq məhkəməyə apellyasiya şikayəti ilə müraciət etmək imkanına malik olmalıdır; Şikayətlər və apellyasiyalar operativ şəkildə vaxtında və səmərəli araşdırılmalıdır; Şikayətlərə baxılmasının bütün aspektləri inzibati orqanlarda və məhkəmələrdə şəffaf həyata keçirilməlidir; Şikayətlərə və apellyasiyalara baxılmasının nəticələri, bu işlər üzrə bu və ya digər qərarlarının qəbul edilməsi əsasları rəsmi qaydada yazılı şəkildə qəbul olunmalı və ictimai qayada elan olunmalıdır. Şikayətlərdə toxununlan problemlər və onlar üzrə qəbul edilən qərarlar üzrə məlumatlar ictimaiyyət üçün açıq olmalıdır. 10
2. AVROPA İNSAN HÜQUQLARI KONVENSİYASINDA SEÇKİ HÜQUQUNUN HÜQUQİ MÜDAFİƏSİ İnsan hüquq və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında Avropa Konvensiyasının (Konvensiya) 1 saylı Protokolunun “azad seçki hüququ” adlanan 3-cü maddəsində göstərilir ki, iştirakçı dövlət qanunverici hakimiyyət orqanını seçərkən xalqın öz iradəsini sərbəst ifadə edə biləcək şəraitdə, ağlabatan dövriliklə gizli səsvermə yolu ilə azad seçkilər keçirməyi öhdələrinə götürürlər. Konvensiyada təsbit olunan azad seçki hüququnun pozuntusu üzrə hüquqi müdafiə mexanizmi Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsidir.
Belə ki, burada müvafiq dövlətin konstitusiya quruluşu nəzərdən keçirilməlidir (Timke Almaniyaya qarşı, Komissiyanın qərarı). Ümumiyyətlə, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsinin tətbiq dairəsinə yerli seçkilər, yəni istər bələdiyyə seçkiləri (Ksuereb Maltaya qarşı; Salleras Llinares İspaniyaya qarşı), istərsə də regional seçkilər (Malyar Fransaya qarşı) daxil deyil.
11
Prezident seçkilərinə gəlincə, Məhkəmə bu fikirdədir ki, dövlət başçısının səlahiyyətləri özü-özlüyündə 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində nəzərdə tutulan "qanunverici orqanın" səlahiyyətləri kimi şərh oluna bilməz. Bununla belə, o, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsinin prezident seçkilərinə tətbiqinin mümkünlüyünü istisna etmir. Müvafiq dövlət başçısının vəzifəsinin ona qanunvericilik təşəbbüsü ilə çıxış etmək və ya qanunvericilik aktları qəbul etmək səlahiyyəti verdiyi, yaxud qanunvericiliyin qəbuluna nəzarət etməsinə imkan verən geniş səlahiyyətlərə, yaxud da qanunvericiliyi qəbul edən əsas orqanlara etimadsızlıq göstərmək səlahiyyətinə malik olduğu müəyyən edilərsə, o, yəqin ki, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində nəzərdə tutulan "qanunverici orqan" hesab edilə bilər (Boşkoski keçmiş Yuqoslaviya Respublikası Makedoniyaya qarşı (qərardad); Brito Da Silva Gerra və Souza Manyo Portuqaliyaya qarşı (qərardad)). Bununla belə, sonrakı işlərdə bu imkandan heç vaxt istifadə edilməyib və hətta bu barədə heç bir söz deyilməyib (Paksas Litvaya qarşı [BP]; Ançuqov və Qladkov Rusiyaya qarşı, 55-56-cı bəndlər). 3. Məhkəmə bir sıra hallarda bu rəydə olub ki, Avropa Parlamenti 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş "qanunverici orqanın" bir hissəsini təşkil edir (Metyus Birləşmiş Krallığa qarşı [BP], 45-54-cü bəndlər; Okketto İtaliyaya qarşı (qərardad), 42-ci bənd). 4. Seçkilərin faktiki cəhətlərinə gəlincə, Komissiyanın və Məhkəmənin dəfələrlə təkrar etdiyi kimi, 1 saylı Protokolun 3-cü maddəsində yalnız o nəzərdə tutulur ki, onlar azad və gizli səsvermə yolu ilə keçirilməlidir (X. Birləşmiş Krallığa qarşı, Komissiyanın 6 oktyabr 1976-cı il tarixli qərarı). Həmin maddədə daha sonra aydınlıq gətirilir ki, seçkilər ağlabatan dövriliklə keçirilməlidir. Belə məsələlərin qiymətləndirilməsində dövlətlərin sərbəstliyinin hüdudları genişdir. Yüklə 2,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|