48
Təşviqat-nəşr materiallarını qəsdən məhv etmə və ya namizədin
seçicilərlə görüşünə mane olma
Namizəd haqqında bilərəkdən yalan məlumatlar yayma
Seçki (referendum) komissiyası üzvünün, müşahidəçilərin, vəkil
edilmiş şəxslərin, namizədlərin, siyasi partiyaların, siyasi
partiyaların bloklarının, referendum üzrə təşviqat qrupunun
səlahiyyətli nümayəndələrinin, kütləvi informasiya vasitələri
nümayəndələrinin hüquqlarının pozulması
Seçicilər haqqında məlumatların düzgün, tam və vaxtında
verilməməsi
Seçki bülletenlərinin, səsvermə protokollarının və vəsiqələrinin
verilməsi və saxlanması qaydalarının pozulması
Dövlət avtomatlaşdırılmış informasiya sistemindən istifadə
qaydasının pozulması
Seçki (referendum) ilə əlaqədar hədə-qorxu və ya zorakılığa
çağıran çıxışlar edilməsi, yaxud belə materialların yayılması
Seçicinin bilərəkdən birdən çox seçici siyahısına daxil edilməsi
Seçici siyahıları ilə vətəndaşların tanış olmaq hüququnun və digər
hüquqlarının pozulması
Seçkilərdə (referendumda) iştirak etmək üçün məzuniyyət
verilməsindən imtina etmə
Qeydə alınmış namizədin seçkilərdə iştirak etdiyi müddətdə
xidməti vəzifələrinin icrasını dayandırmaması
Seçici imzalarının toplanması qaydasının pozulması
Seçkilərin (referendumun) maliyyələşdirilməsi və ya maliyyə
hesabatlarının təqdim edilməsi qaydalarının pozulması
Anonim təşviqat materiallarının və ya reklamların hazırlanması
və yayılması qaydalarının pozulması
49
Səsvermənin nəticələri və ya seçkilərin yekunları haqqında
məlumatın bilərəkdən təqdim edilməməsi və ya dərc olunmaması
Seçki hüquqlarını pozan inzibati xətalar törətməyə görə xəbərdarlıq
və ya inzibati cərimə növündə inzibati tənbeh tətbiq edilir.
İnzibati Xətalar Məcəlləsinə uyğun olaraq inzibati məsuliyyət
yaradan seçki hüquq pozuntularına rayon, şəhər məhkəmələri
tərəfindən baxılır. Eyni zamanda Seçki Məcəlləsinin 116 – cı
maddəsində seçki komissiyalarına İnzibati Xətalar Məcəlləsində
nəzərdə tutulmuş inzibati xətalara dair protokol tərtib etmək və
cərimənin tətbiq edilməsi üçün müvafiq yerli məhkəməyə müraciət
etmək hüququ verilmişdir.
Seçki Məcəlləsinin 116-cı maddəsində göstərilir ki, məntəqə və
dairə seçki komissiyaları, Mərkəzi Seçki Komissiyası namizəd,
qeydə alınmış namizəd, habelə onların və siyasi partiya, siyasi
partiyalar blokunun, referendum üzrə təşviqat qrupunun
səlahiyyətli
nümayəndələri
və
vəkil
edilmiş
şəxsləri
barəsində İnzibati Xətalar Məcəlləsinə əsasən inzibati xəta
protokolu tərtib etmək və cərimənin tətbiqi üçün məhkəməyə
müraciət etmək hüququna malikdirlər. Bu o deməkdir ki, seçki
komissiyaalrı yalnız inzibati xətaları namizəd, qeydə alınmış
namizəd, habelə onların və siyasi partiya, siyasi partiya
blokunun referendum üzrə təşviqat qrupunun səlahiyyətli
nümayəndələri və vəkil edilmiş şəxsləri törətdikdə inzibati xəta
protokolu tərtib edə və cərimənin tətbiqi üçün məhkəməyə müraciət
bilərlər.
Seçki hüquqlarını pozan inzibati xətalar yuxarıda göstərilən
şəxslər tərəfindən deyil, digər şəxslər (seçicilər, müşahidəçilər,
seçki komissiyası üzvləri, hakimiyyət nümayəndələri və s.)
tərəfindən törədildikdə, onda İnzibati Xətalar Məcəlləsinin
tələblərinə uyğun olaraq məhkəməyə müraciət üçün şikayət
müvafiq olaraq yerli polis və prokurorluq orqanına verilməlidir.
Belə ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə görə inzibati xətalar üzrə
icraatın başlanması üçün ya inzibati xəta protokolu tərtib
olunmalıdır, ya da inzibati xəta üzrə qərar olmalıdır. Bu halda seçki
50
hüquqlarını pozan inzibati xətalar üzrə protokol tərtib etmək və qərar
qəbul etmək səlahyyəti İnzibati Xətalar Məcəlləsinə müvafiq olaraq
ümumi qaydada prokuroluğa və polisə məxsusdur. Ona görə də
inzibati xəta seçicilər, müşahidəçilər, seçki komissiyası üzvləri,
hakimiyyət nümayəndələri və s tərəfindən törədildikdə şikayət
müvafiq olaraq prokurorluğa və ya polisə verilir və sonrakı
mərhələdə bu subyektlər müvafiq seçki şikayətləri üzrə yerli
məhkəmələrə verir. Onu da qeyd edək ki, prokurorluğa və polisə
inzibati xəta üzrə şikayətə müvafiq zəruri sənədlər də əlavə
edilməlidir.
İnzibati xəta haqqında protokol (prokurorun qərarı) tərtib edildiyi
vaxtdan 48 saat müddətinədək hakimə, səlahiyyətli orqana
(vəzifəli şəxsə) göndərilir
7
. İnzibati Xətalar Məcəlləsinə görə seçki
hüquqlarının pozulmasına dair inzibati xəta haqqında işə onun
törədildiyi yerin məhkəməsində baxılır. Barəsində inzibati xəta
haqqında iş üzrə icraat aparılan şəxsin vəsatətinə əsasən inzibati
xəta haqqında iş onun yaşadığı yer üzrə də baxıla bilər.
İnzibati xəta haqqında işə baxmağa səlahiyyəti olan hakim bu cür
işlərə inzibati xəta haqqında protokolu və işin digər
materiallarını aldığı vaxtdan on beş gün müddətində baxır. İnzibati
xəta haqqında iş üzrə icraatın iştirakçılarının vəsatəti və ya əlavə
halların müəyyən edilməsi zərurəti olarsa, işə baxan hakim özünün
əsaslandırılmış qərardadı ilə işin baxılmasını bir ayadək müddətə
uzada bilər.
İnzibati xətalar haqqında işlərə açıq baxılır.
Barəsində inzibati xəta haqqında iş üzrə icraat aparılan şəxsin isə,
işin materialları ilə tanış olmaq, izahat vermək, sübutlar təqdim
etmək, vəsatət və etirazlar vermək, işə baxılarkən müdafiəçinin
hüquqi yardımından istifadə etmək, inzibati xətalar haqqında işlər
üzrə icraatın təmin edilməsi tədbirlərinin tətbiqindən və iş üzrə
qərardan şikayət vermək hüquqları vardır:
7
İnzibati həbs nəzərdə tutan inzibati xəta haqqında protokol (prokurorun qərarı)
tərtib edildikdən dərhal sonra baxılması üçün hakimə göndərilir.