281
BÖLMƏ II. LAYİHƏNİN REALLAŞDIRILMASI
Addım № 13. Layihə təkliflərinin tərtib edilməsi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1
Sosial vəziyyət nəzərə alınmaqla
tərtib
edilən
planın
yenidən
müzakirəsi
Planın reallaşdırılmasının
son islahı
2
Layihə haqqında qısa xülasənin
tərtib edilməsi
Layihə haqqında xülasə
mətni
3
Müxtəlif təşkilatlarla layihənin
birgə reallaşdırılması haqqında
təkliflərin tərtib edilməsi
Birgə fəaliyyət haqqında
təkliflər variantı
4
Birgə fəaliyyət haqqında müqavilə
mətninin hazırlanması
Müqavilə variantları
Addım № 14. İşgüzar ortaqların axtarışı
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1
Layihənin reallaşdırılmasına kömək
edə
biləcək
təşkilatların
və
şəxslərin
siyahısının
müəyyənləşdirilməsi
Təşkilat
və
şəxslərin
siyahısı
2
Ehtimal edilən işgüzar ortaqlar
haqqında
informasiyanın
toplanması
İşgüzar ortaqlar haqqında
məlumat
3
Danışıqların
ünvanının,
telefonunun və nəzərdə tutulan
vaxtının təyin edilməsi
Ətraflı məlumat
Addım № 15. Rəsmi danışıqların aparılması
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
Layihənin reallaşdırılmasında hər bir
ortağın
işgüzar
iştirakının
müəyyənləşdirilməsi
Müqavilə mətni (şifahi
müqavilə)
2.
Əməkdaşlıq
haqqında
müqavilə
imzalanması
İmzalanmış
müqavilə
mətni
Addım № 16. Zəruri ehtiyatların əldə edilməsi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
Layihənin reallaşdırılması üçün Zəruri ehtiyatların planda qeyd
282
zəruri olan ehtiyatın vaxtında
əldə edilməsi
olunmuş həcmdə və vaxtda
əldə edilməsi
Addım № 17. Planlı tədbirlərin həyata keçirilməsi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
Layihənin reallaşdırılması ilə
bağlı
planda
göstərilən
tədbirlərin həyata keçirilməsi
Planın bütün bəndlərinin dəqiq
və tam yerinə yetirilməsi
Addım № 18. Planın yerinə yetirilməsinin qiymətləndirilməsi və nəzarət
edilməsi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
Keçirilən tədbirlərin kəmiyyət
və
keyfiyyət
qiymətləndirilməsinin həyata
keçirilməsi
Layihənin
reallaşdırılması
gedişi
haqqında
obyektiv
təsəvvür
Addım № 19. Layihənin reallaşdırılması gedişinin islah edilməsi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1
Plan
tədbirlərin
qiymətləndirilməsi və nəzarət
edilməsinin nəticələri əsasında
planın dəyişdirilməsi
Planın yeni (islah edilmiş)
variantı
BÖLMƏ III. LAYİHƏ ÜZƏRİNDƏ İŞİN NƏTİCƏLƏRİ
Addım № 20. Layihə üzərində işin nəticələrinin analizi
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
Qoyulan məqsədlərin təhlil
edilməsi
Analitik materiallar
2.
Nəticələrin
qoyulan
məqsədlə uyğunlaşdırılması
Layihə üzərində iş haqqında
hesabat
Addım № 21. İşin nəticələri haqqında ictimaiyyətə məlumat vermək
№
Əsas vəzifələr
Gözlənilən nəticələr
1.
KİV və dövlət orqanları
vasitəsilə
sosial
layihə
haqqında məlumat vermək
Yerli birliyin üzvlərinin təşkilatın
işi haqqında təsəvvürləri
283
Əksər hallarda layihələşdirmə kollektiv fəaliyyət, yaxud xüsusi (müddəti
əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş) idarəetmə forması kimi çıxış edir. Bu zaman
komanda üzvlərinin peşəkarlıq səviyyəsinə görə vəzifələri müəyyənləşdirilir
və nəticələrin ümumiləşdirilməsi və qərar qəbulu prosesində hər bir üzvün
fikri nəzərə alınır. Komanda ilə qərar qəbul etmə zərurəti aşağıdakılarla
bağlıdır:
- Problemin yaradıcı həlli zərurəti yarandıqda;
- Bütün komanda məsələnin həlli ilə bağlı göstəricilər haqqında məlumatlı
olduqda;
- Qərarın bütün komanda ilə birgə qəbul edilməsi zərurəti yarandıqda;
- Qərarın bütün komanda üzvləri tərəfində dərk edilməsi zərurəti yarandıqda;
- Problem mürəkkəb olduqda və onun həlli üçün hərtərəfli biliklər lazım
olduqda;
- Menecer komanda üzvlərinin özlərini demokratik proseslərin tərkib hissəsi
kimi hiss etmələrini və onların inamını qazanmaq istədikdə;
- Qərar qəbulunda komanda riskə gedərsə;
- Komanda üzvlərinin bir-birini daha yaxşı tanımaq ehtiyacı yarandıqda;
- Qərar qəbulu üçün yalnız komanda məsuliyyət daşıdıqda;
- Menecer öz ideya və planları haqqında komandanın rəyini öyrənmək
istədikdə;
- Komandanın müzakirə üçün vaxtı olduqda;
- Komanda üzvləri üçün komandanın tərkib hissəsi olmaq xoş olduqda.
Təcrübi
nümunə kimi təqdim edilən «Məktəblilərin sosial
layihələşdirilməsi» mövzusunda layihə nümunəsi sosial layihələşdirmə
prosesinə dair qeyd edilən standart fəaliyyət formasını əks etdirir.
Məktəblilərin sosial layihələşdirilməsi
I. Sosial layihələşdirmənin məqsədi:
- məktəblilərin diqqətinin lokal birliyin sosial problemlərinə yönəldilməsi;
- problemlərin şagirdlərin öz qüvvəsilə aradan qaldırılması məqsədilə yuxarı
sinif şagirdlərinin real praktiki fəaliyyətə cəlb edilməsi.
II. Sosial layihələşdirmənin əsas vəzifələri:
- əldə edilən məlumat əsasında məktəblilərin ümumi mədəni səviyyəsinin
yüksəldilməsi;
- birlik daxilində «ağıllı sosial davranış» bacarıqlarının formalaşdırılması;
- komandada işləmək bacarıqlarının möhkəmləndirilməsi;
- əhəmiyyətli sosial biliklər və bacarıqların təkmilləşdirilməsi (gələcək
fəaliyyətin planlaşdırılması, zəruri ehtiyatların hesablanması, nəticələrin təhlili
və s.).
284
Əsas vəzifə yerli birlikdə sosial vəziyyətin real təkmilləşdirilməsilə
bağlıdır. Məktəblilərin şəxsi qüvvəsi əsasında hazırlanan və reallaşdırılan
sosial layihə təşəbbüskarlıq xüsusiyyətinə malikdir. Məktəblilər sosial
layihənin təşəbbüskarları kimi –
1.Lokal birliyin sosial problemlərindən birini müəyyənləşdirirlər;
2.Həmin problemin həll edilməsilə bağlı məqsəd və vəzifələrini təyin
edirlər;
3.Layihənin reallaşdırılması üçün ilkin planı və zəruri materialları
hazırlayırlar.
4.Şagirdlər şəxsən layihəni işləyib hazırlayırlar;
5.Ekspertiza aparılması, yaxud layihənin dəstəklənməsi məqsədilə
problemlə maraqlı təşkilatlara müraciət edirlər;
6. Layihəni şagirdlər şəxsən reallaşdırırlar.
III. Layihəyə qoyulan əsas tələblər
1.Məhdudiyyət (zaman, məqsəd və vəzifələr, nəticələr və s. ilə bağlı) –
nəticəsi
dəqiq
müəyyənləşdirilmiş
mərhələlər
əsasında
layihənin
reallaşdırılması gedişinə nəzarətlə bağlıdır. Layihənin məhdudluğu
aşağıdakılarla bağlıdır:
- reallaşdırma mərhələləri və müddəti;
- dəqiq və ölçülə bilən məsələlər;
- konkret və ölçülə bilən nəticələr;
- işin yerinə yetirilməsi planı və cədvəli;
-layihənin reallaşdırılması üçün zəruri olan ehtiyatların konkret kəmiyyəti və
keyfiyyəti.
2.Tamlıq – layihənin ümumi mahiyyəti məlumdur və onun hər bir hissəsi
ümumi fikrə və nəzərdə tutulan nəticəyə uyğundur.
3.Ardıcıllıq və əlaqəlilik – bir-birinə uyğun olan və bir-birini əsaslandıran
hissələrin məntiqi quruluşuna əsaslanır. Məqsəd və vəzifələr qoyulan problem
əsasında müəyyənləşir. Büdcə ehtiyatların təsvirinə əsaslanır və plana uyğun
qurulur.
4.Obyektivlik və əsaslandırma – layihənin ideyası və problemin həlli
istiqamətlərinin seçilməsi təsadüfi olmayıb, müəlliflərin vəziyyətin dərk
edilməsi və ona təsir etmə imkanlarının qiymətləndirilməsilə bağlı
fəaliyyətinin nəticəsidir.
5. Müəllifin və işçi heyətin səriştəliliyi – müəlliflərin problemə uyğun
məlumatlara, məsələnin həlli ilə bağlı vasitə və imkanlara malik olması, işçi
heyətin layihənin reallaşdırılması texnologiyaları, forma və metodlarına
yiyələnməsi əsasında müəyyənləşir.
285
6. Həyat qabiliyyəti – layihənin inkişaf perspektivlərinin, digər şəraitlərdə
reallaşdırma imkanlarının müəyyənləşdirilməsinə yönəlir.
IV. Sosial layihələrin işlənib hazırlanması texnologiyaları:
1.Cari zamanda lokal birlik daxilində sosial vəziyyətlə bağlı ictimai rəyin
öyrənilməsi;
2.Lokal birlikdə aktual olan sosial problemin müəyyənləşdirilməsi;
3.Sosial problemin məqsəd və vəzifələrinin müəyyənləşdirilməsi;
4.Layihə qrupunun real imkanlarının öyrənilməsi;
5.İş planının hazırlanması;
6.Planın reallaşdırılması cədvəlinin qurulması;
7.Layihə qrupunda vəzifə bölgüsünün müəyyənləşdirilməsi;
8.Maliyyələşdirmə ehtiyatlarının və mənbələrinin müəyyənləşdirilməsi;
9.Layihənin büdcəsinin tərtib edilməsi;
10.Layihə üzərində işin səmərəlilik səviyyəinin qiymətləndirilməsi sisteminin
işlənib hazırlanması;
11.Layihə qrupunun üzvlərinin zəruri bilik və bacarıqlarla təlimləndirilməsi;
12.Lokal birlikdə ictimai rəyin formalaşdırılması.
13. Hazırlanmış layihələrə dair işgüzar təkliflərin tərtib edilməsi;
14.Layihənin reallaşdırılması üçün partnyorun axtarılması;
15.Real partnyorlarla rəsmi danışıqların aparılması;
16.Zəruri ehtiyatların əldə edilməsi;
17.Plan tədbirlərin keçirilməsi;
18.Planın yerinə yetirilməsinə nəzarət və qiymətləndirmə;
19.Layihənin reallaşdırılmasında korrektələr;
20.Layihə üzrə işin nəticələrinin analizi;
21.Layihənin nəticələri haqqında icimaiyyətin məlumatlandırılması.
1 – 12-ci mərhələlər sosial layihənin bilavasitə şagirdlərin qüvvəsilə
hazırlanması və reallaşdırılmasına yönəlir.
13 – 19-cu mərhələlər hazırlanmış layihənin təşəbbüskar şagird
qruplarının qüvvəsilə reallaşdırılmasını nəzərdə tutur.
20 – 21-ci mərhələlər sosial layihənin nəticələri üzərində görülən işi əks
etdirir.
V. Gözlənilən nəticələr
1.Yuxarı sinif şagirdlərinin sosial fəallığının yüksəlməsi, onların lokal
birliyin sosial vəziyyətinin təkmilləşdirilməsində şəxsi iştiraka hazırlığı;
2.Yerli idarəetmə orqanlarının şagirdlərin dəlillərini dinləməyə və sosial
vəziyyətin təkmilləşdirilməsilə bağlı təkliflərini qəbul etməyə hazırlığı;
3.Yuxarı sinif şagirdlərinin lokal birlikdə sosial vəziyyətin
dəyişdirilməsinə real köməkləri;
286
4.Şagirdlərin şüurunda müsbət dəyişiklik, şagirdlərin ümumi mədəni
səviyyəsinin yüksəlməsi;
5.Layihə qrupunun üzvlərinin sosial əhəmiyyətli fəaliyyətlə bağlı kollektiv
işləmək bacarıqlarının inkişafı;
6.İctimai
rəyin
dəyişməsi,
lokal
birlikdə
sosial
vəziyyətin
təkmilləşdirilməsi məqsədilə sakinlərin praktik fəaliyyətə cəlb edilməsi.
VI. Səciyyəvi səhvlər:
- yuxar sinif şagirdlərinin sosial layihənin hazırlanması və reallaşdırılması
texnologiyaları, iş haqqında məlumatsızlığı;
- yuxarı sinif şagirdlərinin öz qüvvələrini və layihə qrupunun imkanlarını
həddindən artıq qiymətləndirməsi;
- şagirdlərin layihənin reallaşdırılması ilə bağlı fəayliyyəti davam etdirmədən
«əsas» ideyanı elan etməsi, yəni təcrübi nəticələrin vaxtından əvvəl təyin
edilməsi;
- təqdim olunan sosial layihənin maddi texniki və real maliyyə mənbələrinin
olmaması.
Bu layihənin təxmini qrafik modeli aşağıdakı kimi qurula bilər.
Burada:
- şagirdlərin sosial fəallığının mövcud vəziyyəti
-
şagirdlərin sosial fəallığının
arzu edilən vəziyyəti
- proqnozlaşdırılan proqramın sosial sahəsi
inkişaf səviyyəsi
məqsəddən
uzaqlaşma
səviyyəsi
özünü reallaşşdırma imkanları
geriləmə səviyyəsi
287
MÜASİR
DÖVRDƏ
AZƏRBAYCANDA
QHT
FORUMUNUN
LAYİHƏ TƏKLİFİ FORMASI
1. LAYİHƏNİN ADI
Layihənin adını aydın və dəqiq yazın.
2. PROBLEMİN TƏSVİRİ
Layihədə həllinə çalışmaq istədiyiniz problemi (məsələni) təsvir edin.
Problemin Azərbaycan cəmiyyəti üçün aktual olduğunu əsaslandırın
(məlumatın həcmi 1 səhifədən (A-4) çox olmamalıdır).
3. LAYİHƏNİN MƏQSƏD VƏ VƏZİFƏLƏRİ
Layihənin məqsədini və qarşıya qoyduğu vəzifələri göstərin.
4. LAYİHƏDƏN FAYDALANANLAR
Layihənin ünvanlandığı əhali qrupu haqqında məlumat verin.
5. LAYİHƏNİN HƏYATA KEÇİRİLƏCƏYİ COĞRAFİ ƏRAZİ
Layihə üzrə nəzərdə tutulan işlərin harada həyata keçiriləcəyini qeyd edin.
6. LAYİHƏ ÇƏRÇİVƏSİNDƏ GÖRÜLƏCƏK İŞLƏR
Layihə çərçivəsində göstərilən məsələnin həlli üçün hansı işlər görəcəyinizi
ardıcıllıqla qeyd edin və hər bir fəaliyyətin qısa şərhini verin.
7. LAYİHƏNİN İCRA MÜDDƏTİ və İCRA PLANI
Layihənin əhatə etdiyi müddəti qeyd edin.
Layihənin icra planı ayrıca cədvəl şəklində tərtib edilərək, layihəyə əlavə
olunmalıdır.
8. GÖZLƏNİLƏN NƏTİCƏLƏR
Layihənin icrasından əldə olunacaq konkret nəticələri qeyd edin. Layihə
təsvir edilən problemin həllinə necə təsir edəcək?
9. LAYİHƏNİN MONİTORİNQİ VƏ DAVAMLILIĞI
Layihənin icrası və nəticələri haqqında ictimaiyyətin məlumatlandırılması və
informasiya əldə etmək yollarını göstərin. Layihənin icrası başa çatdıqdan
sonra onun davamlılığının təmin olunması istiqamətində görəcəyiniz işləri
qeyd edin.
10. LAYİHƏNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ VƏ HESABATLILIĞI
Layihənin qiymətləndirmə meyarlarını və hesabatlılıq formalarını qeyd edin.
11. BÜDCƏ
Büdcə Şuranın təsdiq etdiyi təlimata uyğun tərtib olunmalı və layihəyə əlavə
edilməlidir.
288
YOXLAMA SUALLAR
1.Fərdi layihəyə qoyulan əsas tələblər hansılardır?
2.Fərdi layihə reallaşdırılarkən tədqiq olunan problemli vəziyyətlə bağlı mərhələli
fəaliyyət hansı ardıcıllıqla yerinə yetirilməlidir?
3. Layihənin məqsəd və vəzifələri hansı əsaslarda müəyyənləşdirilir?
4.İşin nəticələri haqqında ictimaiyyətə məlumat vermək
5.Layihə üzərində işin nəticələrinin analizi necə aparılır?
6.Planlı tədbirlərin həyata keçirilməsi prosesi nəyi nəzərdə tutur?
7.Komanda ilə qərar qəbul etmə zərurəti nə ilə bağlıdır?
REFERAT MÖVZULARI
1. Fərdi layihənin hazırlanması
2. Layihə üzərində işin nəticələri
3. Layihənin reallaşdırılması xüsusiyyətləri
289
Р Е З Ю М Е
Современное человечество переживает следующий этап перехода к
новым социальным отношениям. В отдельных странах локальный
переход, смешивается с общемировым переходом к глобальной
демократии. Новые глобальные отношения создают новые социальные,
экологические, экономические, политические, социокультурные и т.д.
проблемы, которые развивают чувство футурофобии у людей.
Современный этап исторического развития отличается скоростью
социальных изменений и требует найти средства выживания
человечества. Мировое сообщество ищет новые пути выхода из
сложившейся ситуации на научных основах, прогнозирует, планирует и
проектирует свое будущее.
Прогнозирование и проектирование имеет глубокие корни: еще в
первобытном обществе люди старались направлять ближайшее время,
когда осуществляли религиозные обряды; все мировые религии носят
идею о будущем; в античном мире формировались утопические идеи о
лучшем, справедливом обществе; в средних веках и на Востоке и на
Западе развивались идеи об утопическом обществе и т.д.
ХХ век отличается новым подходом к изучению, прогнозированию и
проектированию социального развития. Отличаются глобалистический,
алтернативистический, антифутурологический, футуросинергетический
и т.д. подходы в изучении, прогнозировании и моделировании будущего.
В ХХ1-ом веке информационные технологии расширяют возможности
более точного прогнозирования и проектирования будущего развития
человечества во всех сферах жизни.
Актуализируется преподавание и подготовка кадров по дисциплине
социального прогнозирования и проектирования, в которой системно
излагаются методологические основы, методы, технологии, типы
прогнозов и социального прогнозирования, природа и сущность,
теоретические
основы
и
формы,
технологические
методы
проектирования, основы и стадии подготовки индивидуальных проектов
и т.д.
290
SUMMARY
The modern humankind endures the next stage of transition to the new
social relations. The local transition in the countries mixes up with the
universal transition to the global democracy. New global relations create new
social, ecological, economic, political, sociocultural etc. problems which
develop feeling of future phobia at people. The modern stage of historical
development differs with the speed of social changes and demands to find
means of survival of humankind. The world community is in searche for the
new solutions to the current situation by application of the scientific
knowledge, predictions, planing and projecting the future.
Forecasting and projection has deep historical roots: in a primitive society
people tried to direct the near future when performed of religious rituals; all
world religions carry idea about the future; in antiquity there were formed
utopian ideas about the better, fair society; in the Middle Ages both in the East
and in the West ideas about an utopian society etc. had been developed.
The XX century differs by the new approach to studying, forecasting and
projection of social development. In studying, forecasting and future modeling
differ globalistics, alternativistics, antifuturological, futuresynergetics and etc.
approaches. In ХХI century an information technology expands the
possibilities of the more exact forecasting and projection of the future
development of the humankind in all spheres of life.
Teaching and professional training on discipline of social forecasting and
projection have became requirement of the modern day. This book presents
methodological bases, methods, technologies, types of forecasts and social
forecasting, the nature and essence of projections, its theoretical bases and
forms, technological methods, as well as the basis and stages of preparation of
individual projects and etc
.
291
Kitabın üz qabığındakı rəsm müasir dövrün görkəmli rəssamı Chiris
Draperə məxsusdur.
Mətbəə müdiri: Əvəz İdrisoğlu
Dizayner: Vəfa Nağıyeva
Texniki redaktor: Şahin Abbasov
Ramin Abbasov
Korrektor: Şahin Salmanov
Çapa imzalanıb 12.06.2009-cu il
Sayı 500. Həcmi 18,25 çap vərəqi.
Format 60x84 1/16. Əla növ kağız.
AzTU-nun mətbəəsi. H.Cavid pr.25.
Tel.(+012)4539-14-52
E-mail: aztumetbee@yahoo.com
Dostları ilə paylaş: |