57
Şə
rq Tərəfdaşlığı Avropa ttifaqı və Şərq tərəfdaş ölkələri arasında
münasibətlərin daha yüksək səviyyəyə qaldırılması, mövcud əməkdaşlığın ikitərəfli
və çoxtərəfli formatda davam etdirilərək genişləndirilməsini nəzərdə tutur. Belə ki,
Avropa ttifaqı və hər bir tərəfdaş ölkə arasında daha sıx əlaqələrin yaradılması
məqsədilə ikitərəfli format çərçivəsində mövcud Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişləri
ə
vəzinə yeni, Assosiasiya Sazişlərinin imzalanması, tərəfdaş ölkənin Ümumdünya
Ticarət Təşkilatına üzv olduğu təqdirdə onunla dərin və müfəssəl azad ticarət
zonasının yaradılması, həmçinin vizaların tədricən liberallaşdırılması, tərəfdaş
ölkələrin və Avropa ttifaqının enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi məqsədilə
daha dərin əməkdaşlığın həyata keçirilməsi və s. planlaşdırılır.
Avropa ttifaqı ilə əlaqələrin genişləndirilməsi baxımından Azərbaycan
Prezidenti lham Əliyevin 2009-cu il aprelin 28-29-da Belçika Krallığına işgüzar
səfəri mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Səfər zamanı Avropa Komissiyasının sədri Joze
Manuel Barrozu ilə görüşündə dövlət başçısı lham Əliyev Avropa ttifaqı ilə ölkəmiz
arasında əlaqələrin müxtəlif sahələr üzrə uğurla inkişaf etdiyini diqqətə çatdıraraq
Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının bundan sonra da davam etdiriləcəyini
bildirdi.
Dövlət başçısı lham Əliyevin Avropa ttifaqı Nazirlər Şurasının Baş katibi,
xarici siyasət və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayəndəsi Xavyer Solana ilə
keçirdiyi görüşdə Avropa ttifaqı ilə ölkəmiz arasında əlaqələrin qarşılıqlı şəkildə
faydalı olduğunu və “Şərq tərəfdaşlığı” proqramı çərçivəsində yaranacaq yeni
formatın bu əlaqələri daha da möhkəmləndirəcəyini bəyan etdi.
2009-cu il mayın 7-də Praqada Avropa ttifaqının “Şərq tərəfdaşlığı”
Sammitində iştirak edən Prezident lham Əliyev bu proqramın Azərbaycanın Avropa
ttifaqı ilə əlaqələrinin daha da yaxınlaşmasına və genişlənməsinə təkan verəcəyini
qeyd edərək, ölkəmizin Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında
ə
həmiyyətli rol oynadığını diqqətə çatdırdı. Mayın 8-də Praqada “Cənub dəhlizi-Yeni
pək yolu” Sammitində dövlət başçısı lham Əliyev Azərbaycanın təşəbbüsü və
iştirakı ilə qlobal enerji layihələrinin, neft boru kəmərlərinin, sonra isə qaz
kəmərlərinin inşasının uzaqgörən bir strategiya olduğunu və ölkəmizdən müxtəlif
58
istiqamətlərdə neft-qaz kəmərlərinin fəaliyyət göstərməsini çoxşaxəliliyin təmin
olunmasına töhfə kimi qiymətləndirdi.
Avropa ttifaqı o cümlədən, Avropa Parlamenti də Cənubi Qafqazda
təhlüksizliyin təmin edilməsinə mane olan Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin nizama salınmasının vacibliyini bildirmişdir. Belə ki, 2010-cu il mayın
20-də Avropa Parlamenti Avropa ttifaqının Cənubi Qafqaz strategiyasına dair
qətnamə qəbul etmişdir. Qətnamədə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin nizamlanması məsələlərinə xüsusi yer verilmişdir. Avropa
Parlamentinin Dağlıq Qarabağa dair qəbul etdiyi qətnamədə birmənalı şəkildə
göstərilir ki, Azərbaycan torpaqları işğal altındadır. Sənəddə Avropa ttifaqının
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıdığı və Dağlıq Qarabağ probleminin tezliklə
beynəlxalq hüquq prinsipləri çərçivəsində həll olunmasına tərəfdar olduğu öz əksini
tapmışdır.
Bununla yanaşı, sənəddə Avropanın enerji təhlükəsizliyi baxımından
Azərbaycanın Avropa ttifaqı ilə tərəfdaşlığı yüksək qiymətləndirilmiş və ölkəmizin
enerji resurslarının Avropa ölkələri üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyi xüsusi qeyd
edilmişdir.
2011-ci il yanvarın 13-də Avropa Komissiyasının prezidenti Xose Manuel
Barrozunun Azərbaycana səfəri zamanı bir sıra mühüm sənədlərin imzalanması
ikitərəfli əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində atılan mühüm addım oldu.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti lham Əliyev və Avropa Komissiyasının
sədri Xose Manuel Barrozu tərəfindən “Cənub qaz dəhlizi haqqında Birgə
Bəyannamə” imzalandı. Bununla yanaşı, “Azərbaycan Respublikası və Avropa
Komissiyası arasında 2011-2013-cü illər üzrə Milli ndikativ Proqrama dair Anlaşma
memorandumu” və “Azərbaycan Respublikası və Avropa Komissiyası arasında
hərtərəfli institusional quruculuq proqramının çərçivə sənədi üzrə Anlaşma
memorandumu”nun imzalanması ölkəmizin Avropa ttifaqı ilə əlaqələrinin müxtəlif
sahələrdə inkişaf etdirilməsi baxımından əhəmiyyətlidir.
59
III.2.Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında iqtisadi əməkdaşlığın hüquqi bazasının
perspektivlə ri
Müasir dünyada gedən inteqrasiya prosesləri bütün ölkələri, Yer kürəsinin
bütün qitələrini əhatə edir. nteqrasiyanın bir çox tədqiqatçıları onun yalnız zamanın
tələbi deyil, həm də tarixin yenidən kəşf olunmuş qanunu adlandırırlar. Regional və
qlobal əməkdaşlığın intensivləşməsi meyillərini Asiyada da, Afrikada da, Amerikada
da müşahidə etmək olar. Lakin ən aşkar və əyani inteqrasiya nümunəsini, gerçək
tədqiqini tapmış inteqrasiya modelini, əlbəttə ki, hələlik yalnız Qərbi Avropanın
timsalında tam mənzərəsi ilə görmək olar. Son əlli ildə dünya birliyinin bütün
dövlətlərinə nüfuz edən qarşılıqlı əməkdaşlıq münasibətlərinin əlli il əvvəl təsəvvürə
belə gəlməyən nəticələrinə, bəhrəsinə məhz bu məkanda nail olunmuşdur.
nteqrasiya suveren dövlətlərin daxili və xarici siyasətinə korrektivlər edən,
xalqların taleyində dönüş nöqtələrinə təkan verən fenomenə, dünya inkişafının
başlıca meyillərinə çevrilmişdir.
2010-cu il iyulun 16-da Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında Assosiasiya
Sazişi üzrə danışıqların birinci plenar iclası keçirilmişdir. clasda çıxış edən Avropa
Birliyinin nümayəndə heyətinin rəhbəri Con Krayer qeyd etmişdir ki, saziş onun
təmsil etdiyi təşkilatın Azərbaycanla, eləcə də regionla münasibətlərinin
dərinləşdirməsində nə dərəcədə maraqlı olduğunun göstəricisidir. Avropa Birliyinin
bu regionda strateji maraqları var. Bunlar sabitlik, demokratiyanın inkişafı,
iqtisadiyyatın güclənməsi kimi məsələlərdir. 2009-cu ildən başlayaraq Avropa Birliyi
Şə
rq qonşuları ilə yaxın münasibətlərin qurulmasına mümkün qədər xüsusi önəm
verir:
“Bu, daha dərin, daha geniş əməkdaşlıq formasıdır. Odur ki, biz müntəzəm
qiymətləndirmə aparacağıq. Əlbəttə ki, danışıqlar öhdəliklərə ciddi əməl olunması ilə
müşayiət ediləcək. Bura demokratiya, qanunun aliliyi və bazar iqtisadiyyatı qanunları
kimi öhdəliklər də daxildir”.
Con Krayer əmindir ki, ən yaxşı iş qarşılıqlı etimad əsasında olacaq. Onun
sözlərinə görə, Assosiasiya sazişlərinə dair müzakirələrin başlanmasına Avropa
Birliyi bütün şəraiti yaradır.
Dostları ilə paylaş: |