Microsoft Word Yazisma ders vesaiti docx
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- NÜMUN ƏL ƏR
78 lakin artıq gecikdirilmiş, mənası və təsir gücünü itirmiş sənədin əhəmiyyəti varmı?! ldən-ilə bununla bağlı xarici işlər qurumlarında tələblər sərtləşir, çevikliyi təmin etmək üçün islahatlar, struktur dəyişiklikləri aparılmaqdadır 27 . YOXLAMA SUALLAR: 1. Diplomatik sənədlərə dair ümumi texniki tələbləri qeyd edin. 2. Sənədlərin kağız dövriyyəsi dünən və bu gün: müqayisəli təhlil aparın. 3. Sənədin növünü seçərkən hansı məqanlara xüsusi diqqət yqtirmək lazımdır? 4. Diplomatik yazışmada titulların yerui və rolu. 5. Diplomatik yazışmada kompliment və iltifatların əhəmiyyəti nədən ibarətdir? 27 Bax Eyyubov A.K. Göst. Əsər. S. 94-95. 79 6. Diplomatik sənədlərin tərkib hissələri Diplomatik sənədlərə dair müxtəlif tələbləri, onların inkişaf tarixi və zəruri şərtlərini nəzərdən keçirəndən sonra diplomatik sənədlərin tərkib hissələrinə nəzər sala bilərik: 80 Gördüyümüz kimi, protokol formullarına müraciət, giriş və yekun komplimentlər aiddir. Bu bir daha göstərir ki, komplimentlər emosional deyil, protokol elementi olaraq təmtəraqlılıq xarakteri daşıyırlar. Və, təbii ki, bu cür yazı üslubu əsasən qarşılıqlı ehtiyatlılıq və ehtiramı tələb edən bilavasitə diplomatik yazışmaya, yəni daxili deyil, xarici yazışma sənədlərinə aiddir. Müraciət ifadələri çoxəsrli, daha çox qısalıq və unifikasiyalaşma istiqamətli təkamül yolunu keçiblər. Beynəlxalq münasibətlərin aktorlarının daxili və xarici siyasi, iqtisadi, mədəni fərqlilikləri (monarxiyaların sayının, diplomatiyanın sırf zadəganlar təbəqəsinin peşəsi olmasından çıxması və, ümumiyyətlə, zadəganların sayının azalması əlavə titullarının geniş tətbiqi zəruriyyətini minimuma endirdi) azaldıqca, müraciət kəlmələri də sadələşir, eyniləşir və bu proses davam etməkdədir. Hal- hazırda da monarxiyaların, müxtəlif totalitar və avtoritar rejimlərin tədricən daxili və xarici amillərin təsiri altında devrilərək respublika idarə üsuluna keçməsi diktator tipli 81 liderlərin özləri üçün «kəşf etdikləri» adlar və titulların da beynəlxalq ünsiyyətdən, diplomatik yazışma sənədlərinin səhifələrindən qalxmasına səbəb olur. Maraqlıdır XX əsrdən başlayaraq demokratik respublika idarəetmə üsulu tədricən aparıcı, nümunəvi idarəetmə modelinə çevrilməyə başlayır. Faktiki olaraq, hal-hazırda bu idarəetmə modelinə alternativ yoxdur və digər modellər sıradan çıxmaqdadır. XX əsrin ilk rübündə 6 iri imperiya və ondan çox kiçik monarxiya quruluşlu dövlətlər dünya xəritəsindən «silindi». XX əsrin ikinci rübündə kinci Dünya Müharibəsinin nəticələri və təsiri altında 10-a yaxın monarxiya devrildi. Təxminən bir o qədər də monarxiya XX əsrin ikinci rübündə yox oldu. 2007-ci ildə Samoa özünü respublika elan etdi, 2008-ci ildə Nepal krallığı devrildi 28 . 28 http://telegraf.by/2012/03/monarhi-xxi-veka 82 Və XX əsrin ortalarında E.Satou əsərində monarxların titulları məsələsinə geniş yer ayırır (kral, onun qardaşı, bacısıoğlu, daha uzaq qohumları arasında müraciət fərqlərinə belə), onlar arasında incə fərqləri belə xüsusilə vurğulayırsa, daha müasir müəlliflər, məsələn, V. .Popov bir neçə ən vacib və geniş istifadə edilən müraciət ifadələri ilə kifayətlənir 29 . Standart müraciət ifadələrinə nəzər salaq: Nazirə – cənab Nazir, zati-aliləri səfirə – cənab Səfir, zati-aliləri, elçiyə – cənab Elçi, işlər üzrə müvəkkilə – cənab işlər üzrə Müvəkkil 30 . Müraciətdən öncəki ehtiram bildirən söz yaxud söz birləşməsi ölkələrarası yaxud şə xslərin şə xsi münasibətlərin səviyyəsindən asılı olaraq dəyişə bilər: bir qayda olaraq tətbiq edilən «hörmətli» sözündən başlayaraq «əziz dost», «əziz qardaşım» və s. qədər. 29 Сатоу Э. Руководство по дипломатической практике. М., 1961; Попов В.И. Современная дипломатия. М., 2004. С. 417-418. 30 Борунков А.Ф. Дипломатический протокол в России. М., 2000. С. 68-69. 83 NÜMUNƏLƏR 1) Cənab Nazir, Zati-alilərinizə aşağıdakı məlumatı çatdırmaqdan şə rəf duyuram… 2) Əziz dostumuz, … Respublikasının prezidenti … 3) Hörmətli cənab Prezident Sizi yenidən Prezident seçilməyiniz… münasibətilə təbrik edirəm 4) Hörmətli Vladimir Vladimiroviç … Giriş və yekun komplimentlər məktubdakı yerinə uyğun olaraq, müəyyən fərqlərə malik olsalar da, məzmunca oxşardırlar (bəzən işlədilən sözlər və ifadələrdə təkrarlıq elementləri də sezilir). Eyni zamanda müxtəlif dövrlərdə yazılmış diplomatik məktublara nəzər salmaqla Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|