84
diplomatik sənədin bu hissələrinin nisbi sabitliyini qeyd
edə bilərik.
XX əsrin ilk yarısı:
Giriş kompliment:
«Zati-aliləri, böyük ehtiramla bildirirəm ki,…»
«Kral həzrətləri, səmimi ehtiramlarımı qəbul
etməyinizi Sizdən xahiş edirəm».
«Cənab Nazir, dərin ehtiramla nəzərinizə çatdırıram
ki,…»
Yekun kompliment
:
«Dərin ehtiramla,
daima Sizə sadiq…»
«Ən səmimi arzularla…»
«Bir daha dostluq və qardaşlıq hisslərimi izhar
edərək»
31
.
XX əsrin ikinci yarısı:
31
Сатоу Э.
Göst.əsəri. s. 76-85.
85
Giriş kompliment:
« … səfirliyi dərin ehtiramla bildirir ki,…»
«… şərəf duyur»
Yekun kompliment
:
«Sizin sadiq dostunuz…»
«Fürsətdən istifadə edərək, bir daha öz ehtiramını
bildirir»
32
.
XXI əsrin əvvəlləri:
Giriş kompliment
:
«Hörmətini izhar edir»
«… aşağıdakıları bildirməkdən şərəf duyur»
«… şərəf duyğusu ilə sizə…»
Yekun kompliment
:
«Fürsətdən istifadə edərək, öz ehtiramını bildirir»
«Hörmətlə,
Cənab …»
32
Муратов Э.Н. Дипломатические документы и дипломатическая переписка
на английском языке. М., 2001.
86
«Bir daha öz dərin hörmətini ifadə edir»
33
.
Məna nüvəsi
Adından da bəlli olduğu kimi, söhbət diplomatik
sənədin bəlkə də həcminə görə kiçik olan, lakin əsas
məzmununu özündə əks etdirən hissəsindən gedir. Məna
nüvəsi üzrə təsnifatı aparmaq şərti olaraq mümkündür,
çünki eyni növə aid sənədlər məzmunca müxtəlif, və
ə
ksinə, məzmunca oxşar olan sənədlər müxtəlif sənəd
növlərinə aid ola bilərlər. A.N.Kovalyov təsnifatı aşağıdakı
ə
sas kateqoriyalar üzrə aparmağı təklif edir:
A) təklif ehtiva edən;
B) etirazı bəyan edən;
C) mümkün cavab addımları barədə xəbərdar edən;
D) digər dövlətin yaxud dövlətlərin aksiyasına və ya
beynəlxalq hadisəyə dair siyasi yaxud beynəlxalq-hüquqi
mövgeyi təsbit edən;
33
http://prezident.gov.az/articles
;
Nuriyev S.S., Yusifova S. . Handbook on
nternational Relations. Bakı, 2012.
87
E) beynəlxalq əhəmiyyət kəsb edən tədbirlərin
keçirildiyi yaxud keçirilməsinin planlaşdırıldığı barədə
məlumatlandıran;
F) sazişi yaxud əldə olunmuş razılıq səviyyəsini
rəsmiləşdirən
34
.
Dövlətlərarası münasibətlərdəki qarşılıqlı hörmət,
ehtiram, ifadələrdəki ehtiyatlılıq və nəzakətlilik diplomatın
gündəlik
fəaliyyətində
istifadə
olunan
sənədlərin
ə
ksəriyyətinin xahiş, təklif ehtiva edən səciyyəli olmasını
şə
rtləndirir. Təklif yaxud xahiş sətiraltı olaraq yaxud
mövcud beynəlxalq vəziyyət və ya ölkələrarası
münasibətlərdən çıxış edərək, müxtəlif mənalar daşıya
bilər (səhvi etiraf etmə, üzrxaqlıq, rədd edilməsi qəbul
edilməyəcək təklif, hətta gizli təzyiq, təhdid), lakin yazılış
üslubunda bu, bir o qədər də sezilmir. stənilən halda
təkliflə çıxış edən tərəf müsbət cavab almaq üçün (təbii ki,
ə
gər təklif yalnız təklifvermə xatirinə, müəyyən mövgeyi
zahirən nümayiş etdirmək yaxud hansısa digər məqsədləri
pərdələmək üçün edilmirsə (məsələn, Rusiyanın Suriyadakı
34
КовалевА.Н. Азбукадипломатии. – М., 1984. С. 85-86.
88
vətəndaş müharibəsinə dair sülh konfransını çağırmaq,
Ş
imali Koreyanın nüvə proqramına dair danışıqların
keçirilməsinə dair təklifləri və s. bu kimi təkliflər real
nəticədən daha çox təklif edən tərəflərin özləri üçün
müəyyən müsbət beynəlxalq imic yaratmaq məqsədi
güdür) məna nüvəsindəki ifadələrin dəqiqliyi və
aydınlığına, yanlış şərhlərə səbəb olmamalarına fikir
verilməlidir.
NÜMUNƏLƏR
1)
Tunisin daimi nümayəndəsinin Tərksilah üzrə
Komitənin sədrinin adına «Prosedur qaydalarının»
33-35 qaydalarına dair 29 mart 1982 il tarixli verbal
nota
Cenevrədəki Tunisin daimi nümayəndəliyi Tərksilah
üzrə Komitəyə öz hörmətini izhar edir və
aşağıdakıları bildirməkdən şərəf duyur: Tunisin
nümayəndə heyəti Tərksilah üzrə Komitənin 1982
ildəki ilk sessiyasında nüvə silahına malik olmayan
89
dövlətlərə nüvə silahının tətbiqi yaxud tətbiqi
təhlükəsindən təminatlar vermək məqsədi ilə
hərtərəfli
tərksilah
proqramları
və
effektiv
beynəlxalq sazişlər üzrə müvafiq xüsusi işçi
qrupların fəaliyyətində iştirak etmək istərdi
35
.
2)
19 sentyabr 1938-ci ildə Çexoslovakiya hökümətinə
təqdim edilən ingilis-fransız təklifləri
Fransız və britaniya hökümətlərinin nümayəndələri
bu gün ümumi vəziyyət haqqında məsləhətləşmələr aparmış
və britaniya baş nazirinin cənab Hitlerlə danışıqlarına dair
məruzəsini nəzərdən keçirdilər…
Hər iki tərəfin nümayəndələri əmindirlər ki, son
hadisələrin nəticəsində elə bir vəziyyət yaranıb ki, əsasən
sudet
almanlarının
məskunlaşdığı
rayonların
Çexoslovakiya dövləti sərhədlərində qalmasının davam
etməsi Çexoslovakiyanın özünün və avropa dünyasının
maraqlarının təhlükə altına qoyulmadan mümkün deyil. Bu
mülahizələrdən irəli gələrək, hər iki hökümət təəssüflə belə
35
МуратовЭ.Н.,
Göst. əsəri.s. 50-51.
Dostları ilə paylaş: |