Microsoft Word Yazisma ders vesaiti docx
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
6 Diplomatiyada sözün böyük əhəmiyyətini tarixən həmişə qeyd ediblər. Artıq Qədim Yunanıstanın məşhur natiq və siyasi xadimi Demosfen qeyd edirdi: «Səfirlərin sərəncamında nə hərbi gəmilər, nə də ağır artilleriya, nə qalalar var: onların silahı – sözlər və əlverişli imkanlardır» 2 . Sözün sülh, barışdırıcı fəaliyyətdə rolundan Şə rqdə də çox deyilib, çox yazılıb. Dahi Nizami yazırdı: «Elə söz vardır ki, yaramaz demək, Başqa bir dil ilə söyləmək gərək. Onu incə-incə söylərkən bir-bir, Ondan hər eşidən alar bir təsir 3 « «Söz vardır kəsdirir başı, söz vardır kəsər savaşı» - deyə Səfəvi dövlətinin yaradıcısı, siyasi xadim, sərgərdə və ş air şah smayıl Xətai vurğulayırdı 4 . Yuxarıda misal gətirilənlər nə qədər gözəl səslənsə də, beynəlxalq ünsiyyət, dövlətlərarası münasibətlər 2 www.ling-expert.ru/conference/langlaw1/langdiplomat.html 3 pə-sapa düzülməmiş incilər. Bakı, 1981. S. 50. 4 Elə orada, S. 57. 7 deyilən sözlərin, verilən vədlərin şifahi sözə nisbətən daha ə min, daha maddi və zaman nöqteyi-nəzərindən daha uzunmüddətli təsbitini – yazılı şəkildə əks olunmasını tələb edirdi. Dövlət başçılarının danışıqlar zamanı qarşılıqlı şə kildə götürdükləri öhdəliklər Homerin poemaları, xalq dastanları kimi əsrlərlə dildən-dilə keçərək, müəyyən təhriflərə və əlavələrə məruz qalaraq işlək ola bilməzdilər. Təbii ki, şifahi vədini pozan, sözünü çeynəyən şəxs yazılı sənədi də «unuda» bilər, lakin bu halda onun beynəlxalq qınaqdan yayınma imkanları xeyli məhdudlaşır. Və təsadüfi deyil ki, ilk beynəlxalq müqavilələr daş, qaya parçaları üzərində həkk olunurdu: əks olununların əbədiliyi və sarsılmazlığını nümayiş etdirmək üçün. Bu mənada Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərargahının foyesində günümüzə gəlib çatan ən qədim beynəlxalq müqavilənin – Misir çarı II Ramzeslə Hett çarı III Hattuşili sülh sazişinin mətninin böyüdülərək əks olunması da rəmzi xarakter daşıyır. Qeyd edək ki, əvvəlki dövrlərdə yazılı sənədlərin ömrü şifahi bəyanatdan bir o qədər də uzun deyildi. 8 Onların təbii qəzalar, qəsdli yaxud təsadüfi addım, ən nəhayət, sırf zamanın sınağı və saxlanma şərtləri nəticəsində yox olmaları ehtimalı çox böyük idi. Biz ə minliklə II Ramzeslə III Hattuşili arasında bağlanmış adıçəkilən müqavilənin öz dövrünün yeganə bu tipli sənədi olmadığını söyləyə bilərik, lakin tarixi hadisələr və şə rtlərin təsiri altında digər sənədlər məhv olaraq zəmanəmizə çata bilməmişdilər. Tarixdə sənədlərin yox edilməsi ilə öhdəliklərindən boyun qaçıran hökmdarlar və dövlətlər misalları az deyil. Yaxud da hər-hansı sənədi onilliklərlə gizlədən, yaxud gizlətməyə, görməməzlikdən gəlməyə çalışan siyasi xadimlər də mövcud olub (1939-cu ilin Avropanın işğalını birgə keçirmək haqqında SSR ilə Almaniya arasında bağlanmış Ribbentrop-Molotov paktına ə lavə məxfi protokolu yada salmaq olar: qısa müddət ə rzində sənədin tam məzmunu Qərb dünyasına məlum oldu, uzun illər ərzində bu faktı inkar edən rus siyasi tarix elmi də sonda bunu etiraf etməyə məcbur oldu). 9 Ribbentrop-Molotov paktına ə lavə məxfi protokolunun əsli В.М.Молотов пакты имзалайыр Бейнялхалг ижтимаиййятин пактын имзаланмасына реаксийасы 10 11 Maraqlıdır 1) Qədim Roma ilə müharibə aparan Makedoniya çarı V Filip Rodos hökmdarları ilə gizli yazışma aparırdı. Məğlub olduqdan sonra V Filip bütün diplomatik sənədləri məhv etməyi tapşırdı 5 . ndinin özündə sənədlərin yoxluğu alimlər arasında mövzu ilə bağlı gərgin diskussiyalar aparmaqlarına səbəb olur. Bəzi alimlər belə sənədlərin, ümumiyyətlə, olmadığını və məlumatın uydurma olduğunu iddia edirlər. 2) Rusiyadakı Moldova səfirliyinin hələ ki naməlum olan əməkdaşları səfirliyin maşınları üçün nəzərdə tutulmuş diplomatik nömrələri satmaqla məşğul idilər. 2013-cü ilin may ayında rus tərəfinin araşdırması nəticəsində məlum oldu ki, yerli Moldova Səfirliyinin 12 nəfərlik personalının adına xüsusi seriyalı qırmızı nömrələri olan 60 bahalı, əsasən «Bentli» 5 http://diplomat-ceremonial.ru/diplomatia-drevnei-grecii/mezhdunarodnye- obychai-v-epoxu-ellinizma.html Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|