Microsoft Word Yazisma ders vesaiti docx

115 
 
mövgedən  çıxış  edənlər  üçün  digər  tərəfin  arqumentləri 
ə
saslı  görünməyə  bilər.  Buna  baxmayaraq,  məntiqə, 
faktlara  əsaslanan  arqumentlər  dövlətin  mövgeyinə,  bu 
mövgedən irəli gələn addımlara hörmətlə yanaşmağa vadar 
edir. Məsələ nə qədər mürəkkəb və ziddiyətlidirsə, gətirilən 
səbəblər, əsaslar bir o qədər daha düşünülmüş, çoxsaylı və 
hərtərəfli (siyasi, iqtisadi, tarixi, hüquqi, mənəvi və s.) olur. 
Ə
vvəlki 
nümunələrin 
birində 
biz 
Türkdilli 
dövlətlərin  dövlət  başçılarının  IX  Zirvə  toplantısının 
Naxçıvan 
bəyannaməsinin 
məna 
nüvəsi 
hissəsini 
gətirmişdik  (s.52-53).  ndi  onun  arqument  hissəsinə  nəzər 
salaq: 
 
«Dövlətbaşçıları, 
Tarix,  dilvə  mədəniyyətyaxınlığına,  dostluq,  bərabərlikvə 
qarşılıqlı 
faydaya 
ə
saslanan, 
bütünsahələrdə 
mövcudolanyüksəksəviyyəli  əlaqələrinvə  əməkdaşlığın 
ə
həmiyyətiniqeydedərək, 
Türkdilli 
ölkələrindövlətbaşçılarınınZirvə 
Toplantılarınınfaydasını 
və 
2006-cı 
ildə 
Türkiyə 

---

116 
 
Respublikasındakeçirilmiş 
Zirvə 
Toplantısındaqəbuledilmiş 
AntalyaBəyannaməsidə 
daxilolmaqla 
ə
vvəllərkeçirilmiş 
Zirvə 
Toplantılarındaqəbuledilmiş  Bəyannamələrinmüddəalarını 
təsdiqedərək, 
Türkdilli  ölkələrarasındaikitərəflivə  çoxtərəfli  əlaqələrinvə 
mövcudhəmrəyliyinmöhkəmləndirilməsininAvrasiyaregion
undakı əməkdaşlığı dərinləşdirdiyinə əminolaraq, 
2-3  oktyabr  2009-cuiltarixində  Naxçıvan  şəhərində 
keçirilmiş  Türkdilli  ölkələrindövlətbaşçılarınınIXZirvə 
Toplantısında 
“Türkdillidövlətlərin 
ə
məkdaşlıq 
Ş
urasınınyaradılması 
haqqındaNaxçıvanSazişi”ninimzalanmasını 
məmnuniyyətlə qeydedərək, 
Müasirbeynəlxalqmünasibətlərdə 
iqtisadiyyatvə 
ticarətinaparıcı rolunuqeydedərək, 
Birləşmiş 
MillətlərTəşkilatının 
(BMT) 
Nizamnaməsininməqsədvə 
prinsiplərinə, 
HelsinkiYekunAktı  başdaolmaqlaAvropada  Əməkdaşlıqvə 

---

117 
 
TəhlükəsizlikTəşkilatınınsənədlərinə sadiqolduqlarını ifadə 
edərək, 
Suverenlik,  ərazibütövlüyü  və  sərhədlərintoxunulmazlığı, 
bir-birinindaxiliişlərinə  qarışmamaq,  zorişlətməməkvə 
yazorişlədəcəyiilə 
hədələməkprinsipləri 
ə
sasındadövlətlərinsiyasivə 
iqtisaditəhlükəsizliyininmöhkəmləndirilməsinə 
çalışaraq,…
49
 
 
 
Gördüyümüz  kimi,  bəyannamənin  məna  nüvəsi  bir 
sıra aspektdən müəyyən ardıcıllıq prinsipi ilə əsaslandırılır 
və  burada  nəinki  mövge  izah  edilir,  həmçinin  mümkün 
ə
ksarqumentlərə cavab verilir, maraqlı tərəflərin səsləndirə 
biləcək  ittihamları,  müxtəlif  ikimənalı  yozmaları  və 
şə
rhlərini neytrallaşdıran əsaslar gətirilir: toplantının məhz 
bu  formatda  olmasının  tarixi,  mədəni  və  digər  səbəbləri, 
qeyd  edilən  əməkdaşlığın  digər  dövlətlərə  qarşı 
yönəlmədiyi,  ümumən  bütün  regionun  inkişafına  xidmət 
                                                           
49
http://mfa.gov.az/index.php?options=news&id=14&news_id=671&language=az
 

---

118 
 
etməsi  və  beynəlxalq  qurumların  prinsiplərinə  müvafiq 
olduğu və s. 
 
Diplomatik  sənədin  faktları  açıqlayan  hissəyə 
gəldikdə,  ilk  növbədə  faktın  dəqiq  və  tutarlı  olmasına 
diqqət yetirmək lazımdır. Faktla bağlı istənilən, kiçik belə 
ş
işirtmə,  yanlışlıq  qarşı  tərəfə  faktları  alt-üst  etmək  və 
bütün  diplomatik  səylərin  nəinki  puç  olmasına,  əvvəlki 
vəziyyətdən də geriyə düşməsinə gətirib çıxara bilər. Məhz 
buna  görə  diplomatik  sənəddə  əks  olunacaq  faktlar,  ən 
aşkar  görünənləri  belə,  dəfələrlə  yoxlanılır,  işlədilən 
ifadələrin  həm  mənaca,  həm  ölçülərinə  görə  faktlara 
müvafiqliyinə  nəzarət  edilir.  V. .Popov  buna  dair  belə  bir 
misal  gətirir:  Londona  diplomatik  vəzifəyə  keçdikdə  ilk 
məsələlərdən  biri  1968-ci  ildə  XX  əsrin  əvvəllərində 
Müvəqqəti  hökümətin  sədri  olmuş  A.Kerenskinin 
mühacirətdən  Moskvaya  dönməyə  hazır  olduğu  barədə 
sənədi  araşdırmaq  idi.  Sənəddə  əks  olunanlar  öz  təsdiqini 
tapdığı  halda,  Siyasi  Büro  üçün  maraq  kəsb  etdiyi  üçün 
məlumat təcili olaraq şifrəli teleqramm vasitəsilə Mərkəzə 
çatdırılmalı  idi.  Lakin  yoxlama  zamanı  məlum  oldu  ki, 

---

119 
 
sənədi  konsulluğun  təcrübəsiz,  gənc  bir  əməkdaşı 
hazırlamış  və  fakt  kimi  qeyd  edilənlər  xaricdəki  rus 
pravoslav  kilsəsinin  keşişi  ilə  söhbət  əsnasında  ehtimal 
kimi söylənən fikirlərinə əsaslanırdı
50
. 
 
 
Maraqlıdır 
2013-cü  ilin  sonunun  diplomatik  skandalları 
arasında  diqqəti  cəlb  edənlərdən  biri,  sözsüz  ki,  ABŞ-da 
çalışmış və çalışan 25 rusiyalı diplomatın tibbi sığortalarla 
bağlı  fırıldıqlarda  ittiham  edilmələridir.  Xatırladaq  ki, 
Nyu-York  şəhərinin  Cənub  dairəsinin  prokuroru  Prit 
Bhararanın  itthamlarına  əsasən,  rusiyalı  diplomatlar  və 
onların xanımları, aldıqları məvacibləri qəsdən kiçildərək, 
aztəminatlı  ailələr  üçün  nəzərdə  tutulmuş  tibbi  sığorta 
güzəştlərindənyararlanaraq 
ABŞ 
dövlət 
büdcəsindən 
onminlərlə  dollar  pul  oğurlamışdılar
51
.  ttihamları  şərh 
edən  Rusiyanın  xarici  işlər  naziri  Sargey  Lavrov  cavab 
olaraq  qeyd  etdi  ki,  Rusiya  ərazisində  fəaliyyət  göstərən 
                                                           
50
V. .Popov. Gösğ.əsər. S. 412-413. 
51
http://www.newizv.ru/politics/2013-12-11/194013-nashi-shtirlicy-pogoreli-na-
strahovke.html
 

---