Microsoft Word Yazisma ders vesaiti docx
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
55 nümayəndəlikləri arasında (məsələn, Azərbaycan Respublikasının Hindistan və Çindəki səfirlikləri arasında) informasiya mübadiləsinin həyata keçirilməsi vasitəsi kimi çıxış edən sənədlər aid edilir. Daxili yazışmanın əsas hissəsini gündəlik məlumat-arayış səciyyəli materiallar, siyasi məktublar, hesabatlar, şifrlənmiş teleqramlar, konsulluq məsələləri üzrə yazışmalar, danışıqların, söhbətlərin yazısı, siyasi xarakteristikalar, X N-nin sorğuna cavablar və s. təşkil edir. Bilavasitə diplomatik yazışmanı (təsnifat zamanı onları bəzən xarici yazışma sənədləri adlandırırlar) dövlətlər arasında rəsmi yazılı münasibətləri həyata keçirməkdə istifadə olunan və dövlətin beynəlxalq həyatın bu və ya digər məsələsi üzrə mövgeyini əks etdirən sənədlər kompleksi təşkil edir. Bu qrup sənədlərə notalar, bəyanatlar, şəxsi məktublar, memorandumlar, kommünike və s. aiddir. Qeyd edək ki, formal olaraq, Azərbaycan Respublikasının X N xarici dövlətlərin diplomatik nümayəndəlikləri ilə və Azərbaycanın xaricdəki diplomatik 56 nümayəndəlikləri yerli X N qurumları ilə yazışmanı doğma dildə aparmaq hüququna malikdirlər. Lakin praktikada bu cür yanaşma, sənədi alan tərəfdə düzgün və dəqiq tərcüməyə dair çətinliklər, son nəticədə sənəddə əks olunan məsələlərə münasibəti ifadəetmədə vaxt itkisinə səbəb ola bilər. Və bir qayda olaraq, məsələ aşağıdakı formaların biri seçilərək həll edilir: 1) Xarici işlər nazirliyi yaxud səfirliklə əldə olunmuş razılıq əsasında yazışma üçüncü dildə aparılır; 2) Yazışma rəsmi yerli dildə aparılır, lakin hər sənədə onun qeyri-rəsmi tərcüməsi əlavə olunur. Beynəlxalq hüquqi aktları dövlətlərin beynəlxalq hüquqla tənzimlənən bu və ya digər məsələlər üzrə ikitərəfli və ya çoxtərəfli münasibətlərini təsbit edən sənədlər təşkil edir. Bu sənədlərə əsasən, tərəflər müəyyən hüquqlar əldə edir və öz üzərinə müəyyən öhdəliklər götürürlər. Beynəlxalq hüquqi aktlar sənədlərinin formaları beynəlxalq hüquq normaları, yaxud beynəlxalq praktikada ümumən qəbul edilmiş qaydalar və ənənələr, və ya danışıqlar aparan tərəflərin ümumi razılığı əsasında 57 müəyyən edilir. Adətən bu cür sənədlər bir neçə dildə (razılığa gələn tərəflərin sayına uyğun) hazırlanır və ayrı- ayrı dildəki sənədlərin əsilləri autentik (eyni orijinallıq səviyyəli) sayılır. Ümumi parametrlər üzrə rəsmi-işgüzar sənədlərin bir qrupu olaraq diplomatik sənədlərin müxtəlif təsnifatlarını aparmaq olar: A) nformasiyanın mənbəyi üzrə: 1) ilkin sənədlər – xarici siyasi qurum əməkdaşlarının ətraf reallıq faktlarını bilavasitə qəbuletmələrinin əsasında əldə olunanlar; 2) ikinci dərəcəli sənədlər – ilkin sənədlərdə əks olunan informasiyanın emalının nəticələrini ehtiva edənlər; 3) qarışıq, yəni il iki tip sənədlərinə əlamətlərini daşıyan sənədlər. B) Sənədin statusuna görə: 1) rəsmi sənədlər – müəyyən edilmiş qaydalar əsasında tərtib və təsdiq edilmiş, hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən hazırlanmış; 58 2) yarımrəsmi sənədlər – bir qayda olaraq, vəzifəli şəxsin adından tanış rəsmi şəxslərə şəxsi kömək və ya minnətdarlıqla (məsələn, dəvətə görə, və ya dəstək üçün müraciət) bağlı hallarda, yaxud bu və ya digər səbəbdən rəsmi şəkildə qoyuluşu arzuolunmayan məsələlər üzrə göndərilən sənədlərdir. Bu cür sənədlər beynəlxalq subyektin rəsmi mövgeyini əks etdirməsələr də, beynəlxalq arenada kontaktların qurulması və möhkəmlənməsində ə həmiyyət kəsb edirlər. 3) Qeyri-rəsmi sənədlər – gündəlik fəaliyyət prosesində, xarici siyasi qurumun informasiya ehtiyaclarını ödəmək üçün istifadə olunan, yaxud beynəlxalq fəaliyyət subyektinin qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə göndərdiyi və aldığı sənədlər. Bu tip sənədlər hüquqi qüvvəyə malik olmasalar da, böyük əhəmiyyət kəsb edirlər: çox vaxt məhz bu tip sənədlərdə həlledici qərarların çıxarılması və qəbulu üçün önəmli informasiya əks olunur. Qeyri-rəsmi sənədlərə mərkəzin xaricdəki diplomatik nümayəndəliklərinə göndərdiyi informasiya materialları, diplomatik nümayəndəliklərin çalışdıqları ölkədəki vəziyyətə dair 59 mərkəzə ünvanladıqları arayışlar, rəsmi şəxslərlə şəxsi söhbətlərin nəticəsində hazırlanan sənədlər və s. aid edilir. C) Fəaliyyət subyektinə dair hərəkət istiqaməti üzrə: 1) daxil olan sənədlər – icraçılardan adresata çatan sənədlər; 2) çıxarılan sənədlər – adresatın icraçılara göndərdiyi sənədlər; 3) daxili sənədlər – onu hazırlayan təşkilatda kənara çıxmayan, qurumdaxidi dövr edən və hər-hansı ünvana göndərilməsi nəzərdə tutulmayan sənədlər. Ç) Sənədin hazırlanması mərhələləri üzrə: 1) əsli, orijinal – rəsmi sənədin birinci yaxud tək nüsxəsi. Bir çox hallarda orijinalın yaradılmasi öncə qaralama, yəni sənədin ilkin redaktədə işçi variantının hazırlanması mərhələsindən keçir; 2) surəti – orijinalın məlumatını və onun bütün xarici ə lamətlərini tam yaxud qismən əks etdirən, hüquqi qüvvəyə malik olmayan sənəd. D) Tanışlığa məhdudluq səviyyəsi üzrə: Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|