Microsoft Word shahmarova aliya doc
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avropanın v ə Yaponiyanın ən iri birjaları
- Bazar kapitalla şması (trilyon $)
42
Cədvəl 2.1. Avropanın və Yaponiyanın ən iri birjaları Показатель
Лонд
он
Франк фурт
Амстер дам
Мила н
Пари ж
Токи о
(trilyon $) 2.06
1.05 0.545
0.496 0.937
2.01 Satış edən firmaların sayı 2991
1763 651
206 982
1805 Orta gündəlik dövriyyə (milyard $) 6.56
9.94 2.15
2.23 2.01
3.17
Fond Birjasının təkamülünün sonrakı mərhələsi – ümumi praktikaya marjinal ticarət prinsiplərinin tətbiqi mərhələsi olmuşdur ki, bu da özünü birjalarda CFD kоntraklarında (contract for difference – qiymət fərqlərində kontraktlar) daha parlaq göstərmişdir. CFD – törəmə maliyyə alətidir və tərəflər arasında açılış qiyməti ilə kontraktın başa çatma günündə bağlanış qiyməti üzrə kontraktın dəyərindəki fərqin mübadiləsi barədə bağlanılmış sazişdir və bu da investora daha yüksək gəlirlilik əldə etməyə imkan verir; fərqə görə bağlanılmış kontrakt marjinal ticarətin məhsuludur və investora təqdim olunan kredit çiyini hesabına daha yüksək gəlirlilik əldə etməyə imkan yaradır. nvestor müvafiq maliyyə alətlərinin alışı üçün tam məbləğə malik olmasa belə, CFD əldə edə bilər; məsələn, $10,000 məbləğində Microsoft səhmlərini almaq üçün müştəriyə ancaq $1,000 məbləğində depozit lazlmdır; əgər müvafiq səhmlər satılsaydılar, $1,000 ölçüsündə mənfəət 10% gəlirlilik verə bilərdi, lakin CFD istifadə edilməsi nəticəsində 100% gəlirlilik verir; zərərlər bərabər dərəcədə vurulurlar; fərgə görə kontrakt şərti olaraq kredit hesabına maliyyə alətinin alınması kimi nəzərdn keçirilə bilər; əgər söhbət səhmlərdən gedirsə, CFD alıcısı müvafiq səhmin bütün üstünlüklərini əldə edir (onun qiymətinin artmasını və dividendin hesablanmasını da daxil etməklə), lakin buna görə satıcıya kreditləşdirmə üzrə xərcləri ödəyir; bu, hansı mənadasa, səhmlərin alınması üçün bankdan borc götürülməsi kimi bir işdir; investor səhmlərə sahib olmaqdan üstünlük əldə edir, bank isə öz faizini alır; CFD bu prosesi bir sövdələşməyə kombinə edir; fərqə görə kontraktların sahibləri şirkətlərin səhmlərinin sahiblərindən fərqli olaraq dividend əldə etmirlər; CFD ilə satış zamanı dividendə görə
43
düzəliş nəzərə alınır (dividend adjustment); dəqiqləşdirmə reyestrin qeydiyyat gününə açıq mövqelərin mövcudluğu zamanı həyata keçirilir (ex-dividend date): açıq uzun mövqe zamanı («alınmışdır») – dəqiqləşdirmə məbləği hesablanır, qısada isə («satılmışdır») - silinir; dəqiqləşdirmənin hesablanması üçün bazis bir səhmə düşən dividendin ölçüsünə, füçers kontraktlarına və Foreksə (Forex) uyğundur. Marjinal ticarətin mahiyyəti, müştərinin vəsaitlərini bir neçə dəfə bağlaya bilən məbləğdə möhtəkirlik sövdələşmələrinin həyata keçirilməsi üçün kreditin təqdim olunmasından ibarətdir. Kreditin məbləğinin müştərinin borc vəsaitlərinin məbləğinə olan nisbəti Leverage adlandırılır. Hazırki zamanda bu nisbət 1:100 və ondan çox təşkil edir. Bu servisə görə dünya maliyyə bazarlarının daha çox hissəsi adı investora da ə lçatan olmuşdur. Hazırki vaxtda 5000-10000 USD səhm sahibləri aydındır ki, bazarı «tərsinə çevirə» bilməzlər, lakin edə bilər ki, buna heç milyonçü şirkətlərin gücü də çatmaz. O, bazarın şıltaqlığından, transmilli şirkətlərin və birja toqquşmalarından, kolliziyalarından asılı olmayaraq gəlir əldə edə bilirər. Treyderi narahat edən yeganə ş ey, texniki və fundamental təhlil metodları ilə bazar vəziyyətinin təhlili və qiymətin dəyişməsinin proqnozlaşdırılmasıdır. Qiymətin dəyişməsinin proqnozlaşdırılması, doğrudan da, çox da asan məsələ deyildir. Azərbaycanda bazar infrastrukturunun formalaşması müasir dövrdə son dərəcə vacib və aktual bir problemdir. Lakin həmin problemin işlənməməsinə görə, onun mahiyyəti və məzmunu bir mənalı qəbul olunmur. Bu da təsərrüfat praktikasında bir çox problemlər yaradır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan keçmiş ttifaq respublikalarından fərqli olaraq islahatların aparılmasında və bununla bağlı bazar infrastrukturunun formalaşmasında bir qədər geri qalmışdır. Respublikada son illərə qədər həmin problem üzrə heç bir elmi iş dərc olunmamışdır. Səbəbi də ondan ibarətdir ki, bu problem çox mürəkkəbdir və az öyrənilmişdir. Respublikada bazar iqtisadiyyatına keçid şəraitində sərbəst bazarların işə düşməsinə imkan verən bazar infrastrukturu tədricən formalaşır. Azərbaycanda istər istehsal, istər sosial və istərsə bazar infrastrukturları bu və ya digər tərkibdə mövcuddur. ndi onların bəzi sahələri nisbətən güclü, bəzi sahələri zəif şəkildə fəaliyyət göstərir. Bəziləri isə, məsələn, bazar infrastrukturlarının bir Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|