Microsoft Word shahmarova aliya doc

50 

 

geniş yayılmışdır.  Beynəlxalq  auksion  satışi ildə bir neçə dəfə, bir qayda olaraq iri 

satış mərkəzləri olan liman şəhərlərində təşkil olunur. 

Elmi-texniki  tərəqqi,  elektron  hesablama  texnikasının  inkişafı,  yeni  rabitə 

vasitələri  birja  satışini  dünyanın  bütün  ölkələri  ilə  vahid  bir  sistemə  salır,  bütün 

sutka ərzində fəaliyyət göstərir.  ndi əmtəə birjaları alver üzərində nəzarəti də həyata 

keçirir. O, bazarda tələblə təklif əsasında qiymətlərin kotirovkası (qoyulması) ilə də 

məşğul  olur,  birja  əmtəələrini  çəki,  həcm,  keyfıyyət  üzrə  standartlar  müəyyən  edir. 

Birja  üzvləri  üçün  tipik  müqavilələr,  satış  etmə  qaydalarını  işləyir.  Satılan 

ə

mtəələrin  kotirovkası  ilə  informasiya  bülletenləri  buraxır,  müxtəlif  xidmətlər  üzrə 

müştərilərə kömək göstərir və s. 

 

 

§ 2.3. Fond bazarları və NASDAQ birjadakənar əhəmiyyətli fond bazarı kimi 

 

Fond bazarı, yəni qiymətli kağızalar bazarı pul bazarının və kapital bazarının fond 

alətləri ilə ticarət edən hissəsinin toplsundan ibarətdir. 

Fond  alətlərinin  (qiymətli  kağızaların)  əsas  müxtəliflikləri  aşağıdakılardan 

ibarətdir: 

- səhmlər - sadə (adi) və imtiyazlı səhmlər, adlı və təqdim olunana səhmlər; 

-  surroqat  səhmlər  -  onlara  ilk  növbədə  depozitar  öhdəlikləri  aiddir  (onların  ən 

geniş  yayılmışları  müvafiq  olaraq  Amerika  və  qlobal  -  ADR  və  GDR  depozitar 

öhdəlikləridir), həmçinin konvertasiya olunan istiqrazlar: 

-  derivativlər  (törəmə)  qiymətli  kağızlar  -  varrantlar,  füçerslər  və  səhmlərə  olan 

opsionlar; 

Cədvəl 2.3.  

Ayrı-ayrı maliyyə mərkəzlərinin derivativ bazarlarının göstəriciləri 

 

Göstəricilər 

L

on

do

n 

N

yu

-Y

or

k 

G

on

gk

on

g 

F

ra

nk

fu

rt

 

M

um

ba

y 

Ş

an

xa

y 

V

ar

şa

va

 

M

os

kv

a 

Q

az

ax

ıs

ta

n 

---

51 

 

Ölkənin ÜDM  

(milyon $, 2010) 

22

48

83

1 

14

58

67

36

 

22

44

58

 

32

80

53

0 

17

27

11

1 

59

26

61

2 

46

94

40

 

14

79

81

9 

14

90

59

 

Derivativ bazarının 

göstəricilərinin 

hesablandığı birjalar 

L

if

fe

 

C

B

O

T

, C

B

O

E

, 

C

M

E

 

H

on

g 

K

on

g 

E

xc

ha

ng

es

 

E

U

R

E

X

 

N

S

E

 I

nd

ia

, M

ul

ti

 

C

om

m

od

it

y 

E

xc

ha

ng

e 

of

 I

nd

ia

 

S

ha

ng

ha

i 

F

ut

ur

es

 

E

xc

ha

ng

e 

W

S

E

 

R

T

S

, M

IC

E

X

 

K

A

S

E

 

Opsionların nominal 

dəyəri*  

(milyon $, 2010)  

(ÜDM-ə % -lə) 

22

55

03

74

3 

26

05

08

94

4 

15

89

63

4 

34

83

29

51

 

34

32

63

5 

- 

55

82

 

44

78

3 

- 

 

10

02

8 

17

86

 

70

8 

10

62

 

19

9 

- 

1.

2 

3 

0 

Füçerslərin nominal 

dəyəri**  

(milyon $,2010)  

(ÜDM-ə % -lə) 

43

39

43

73

8 

70

92

30

74

3 

41

05

22

5 

95

45

65

31

 

47

24

25

7 

91

33

73

9 

11

25

43

 

96

83

46

 

- 

 

19

29

6 

48

62

 

18

29

 

29

10

 

27

4 

15

4 

24

 

65

 

0 

 

Mənbə: WFE Annual Statistics Report 2010, Derivatives.  

http://www.world-exchanges. org/statistics/annual/2010/derivatives-markets/derivatives, Dünya 

Bankının məlumat bazası World Development Indicators  

Qeydlər:  

* – opsionların nominal dəyərinə aiddir: single stock options, stock index options, ETF options, short 

and long term interest rate options, currency options, commodity options (OTC and non-OTC trades); 

** – füçerslərin nominal dəyərinə aiddir: single stock futures, stock index futures, short and long term 

interest rate futures, currency futures, commodity futures (OTC and non-OTC trades).  

 

- istiqrazlar - dövlət istiqrazları və müəssisələrin istiqrazları; 

- depozit və əmanət depozitləri; 

- veksellər və çeklər. 

Səhmlər

  (stocks,  bəzən  equities  və  yaxud  securities)  mülkiyyət  tituli  olmaqla, 

sahibinə  səsvermə  hüququnu  almağa  (ancaq  adi  səhmlərə  aiddir)  və  mənfəətin  bir 

hissəsini əldə etməyə imkan verir.  

---