Microsoft Word S. Ferziyeva Azerbaycan Cenub-Sherq verstka sixilmamish doc
Yüklə 15,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
39 2 Mahnıların sözləri Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcüməsi 1. Im vəyə mubarək Bu toy mübarək Im vəyə mubarək Bu toy mübarək İqlə şəvi ğonəğe Bir gecənin qonağıdır Im vəyə mubarək}2 Bu toy mübarək I I Şəvi lampəye kinə, Gecənin lampası qız Zülfi şanbaye kinə, Zülfündə darağı qız Kəyiro vaşe ğıbon Evə qurban gətirdi Nənə ğonəğe kinə}2 Nənənin qonağı qız Iştə nənə başdı ğıbon Anan sənə qurban İ şəvi ğonəğe kinə Bir gecənin qonağı qız II II Iştə pə səy barz bıkə Ucalt atanın başın Iştə mo səy barz bıkə Ucalt ananın başın Iştə eli dılədə Öz elinin içində Iştə kə səy barz bıkə}2 Ucalt evinin başın Iştə nənə başdı ğıbon Anan sənə qurban İ şəvi ğonəğe kinə}2 Bir gecənin qonağı qız Im vəyə mubarək Bu toy mübarək Im vəyə mubarək Bu toy mübarək İqlə şəvi ğonəğe Bir gecənin qonağıdır Im vəyə mubarək}2 Bu toy mübarək 2. Başinda ağ şalım var 3. Sonalar – sonalar Nananay nay nanay Bir dəstə reyhan bala-bala Ağ şala oxşarım var Yar yara heyran Gülüm ay nay nanay 40 Özüm talış balası Əlin əlimdə deyil Nananay nay nanay Sonalar – sonalar Ceyrana oxşarım var Şalın belində deyil Nananay nay nanay Bir dəstə reyhan bala-bala Yar yara heyran Ümbülbanu və Natavan Haşımovaların söylədikləri «Halay» rəqs mahnıları, halaybaşlıqları ilə yanaşı, heyvandarlıqla bağlı mahnıya da rast gəlindi. Bu mahnı nehrə hazırlanan zaman oxunur: Talış dilində Azərbaycan dilinə tərcüməsi Niyəm niyəm niyəm boy Nehrəm, nehrəm, nehrəm gəl Bu ağılın rüyəm boy. Bu uşaqların yağı gəl Ümbülbanu xanım özünün vaxtilə tanınmış dirijor, maestro Niyazi ilə görüşməsi və «Pıçıldaşın ləpələr» mahnısını ilk dəfə solist kimi oxuması barədə də məlumat verdi. Ümbülbanu Haşımo- va onu da qeyd etdi ki, 1957-ci ildə ilk dəfə Niyazi, Əlibaba Məm- mədov və Şövkət Ələkbərova bu xanıma qulaq asmış, qızlar an- samblını yaratmaq barədə təklif vermişlər. Ümbülbanu xanım «Ha- lay» ansamblına qəbul olunan qızın rəqsi, yerişi, davranışı, oxu- nuşu, səsi, xor oxunuşu, ansamblı izləmə qabiliyyətinin olmasının vacibliyi haqqında danışdı. Həmən ansambl haqqında Ağəddin Mansurzadə öz kitabça- sında belə tarixi məlumat vermişdir:1957-ci ildə yaranmış «Halay» qızlar ansamblı ilk dəfə tələbə və gənclərin birinci respublika festi- valında üç nəfərlik bir heyətdə cəmisi iki mahnı ilə çıxış etmişdir. Bu kiçik, lakin yadda qalan mahnı proqramı öz orijinallığı ilə diq- qəti cəlb etmişdir. Münsiflər heyəti tərəfindən «Halay» qızlar qrupu festivalın diplomuna layiq görülmüşdür. O zaman «Halay»ın bütün repertuarının ilk tərtibini isə Ümbülbanu Haşımovanın anası 80 yaşlı Ağabacı nənə vermişdir [40.s.8]. Buradan başa düşmək olur ki, «Halay» rəqs mahnılarının çox qədim yaşı vardır. Əgər bəşəriyyətin qan yaddaşını nəzərə alsaq, nəsildən-nəslə ötürülərək müxtəlif adət-ənənələrin mövcud olduğu danılmaz bir faktdır. Adət-ənənələrin yaranması, möhkəmlənməsi 41 üçün uzun illər, qərinələr və bir neçə əsrlər tələb olunduği tarixi bir faktordur. Bu tarixi faktorun bir qolu isə xalqın qan yaddaşında yaşayan nəğmələrdir.Tədqiqatımızda «Halay» qızlar ansamblının rəhbərlərindən dialoq və ifa şəklində topladığımız bu mahnılar qeyd etdiyimizə gözəl bir misaldır. Bundan sonra «Halay» qızlar ansamblının hazırki rəhbəri olan Natavan Haşımova kollektivin tamaşaya qoyduğu «Əlolə» mərasimi haqqında bizə məlumat verərək aşağıdakıları qeyd etdi: «Əlolə» – toya hazırlıq mərasimidir. Ana balasına laylay çalır. Yun didən ananın lay-lay mahnısına qoşulur. İnteqrativ üsul olaraq yun didən, xonça düzəldən, düyü arıtlayan, nehrə çalan tədricən beşik nəğməsinə qoşulurlar. Beşik nəğməsinə hərə öz poetik fikri ilə daxil olur. Beşik mahnısının melodiyası olduğu kimi qalır, lakin onun sözləri dəyişir. Bununla belə bir fikri təsdiq etmək olar ki, mahnının lay-lay xarakterində olması poetik fikirlərin isə müxtəlif səpkidə əksi, melodiya ilə deyilən sözlərin xarakteri ilə uyğunsuzluq da təşkil edə bilir. Bu kiçik səhnəcik leytmövzu xüsusiyyətinə yaxın olur. Uşağa həsr olunan beşik nəğməsi beləliklə kupletləşərək arzu, istək xarakterində də formalaşa bilir. Bu cür arzu, istək xarakterli poetik mətn mərasimdə iştirak edən insanların psixoloji durumundan asılı olur. Beşik nəğməsinin poetik mətni və sözlərinin təkraralanan hissəsi bütün kupletlərin nəqarətinə çevrilir. Beşik mahnısına oxşar intonasiyalarla müxtəlif mərasimlərin başlanğıclarını göstərmək mümkündür. Beşik nəğməsində birbaşa ritmik dəyişkənlik vasitəsilə toy mahnılarına keçmək adət halını almışdır. Vağzalı çalınır, gəlin qarşılanır.Sonra isə toy mərasiminin müxtəlif mərhələlərinə uyğun «Halay» rəqs mahnıları ifa olunur. Ekspedisiyanın uğurlu başlanğıcı olan bu günümüzü başa vurduqdan sonra Lənkərana yola düşduk. Azərbaycanın Cənub-Şərq rayonlarında keçirdiyimiz musiqi folkloru ekspedisiyasında Lənkə- ran şəhərini dayanacaq məntəqəsi kimi seçib, buradan ətraf rayon və kəndlərə səfərlər təşkil edəcəyimizi öncədən planlaşdırmışdıq. Ertəsi gün 22 avqust 2007-ci il tarixində Masallı rayonunun Miən- kü kəndinə yetişdik. Bu kənddə Vəsmə nənənin evinə gəldik. Yüklə 15,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|