Microsoft Word qarachayev teyyub doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
48
inkişaf edəni məhz depozitariyadır. Bu günə cəmi iki təşkilat bu fəaliyyət növü üzrə lisenziyaya malikdir. Son illər ərzində ölkəmizin bazar münasibətlərinə keçməsi istiqamətlərində görülən işlər nəticəsində ölkənin iqtisadiyyatında müxtəlif sahələr üzrə böyük inkişaf müşahidə olunur: inflyasiyanın templərinin azalması, ildən-ilə ümumi daxili məhsulun və sənaye istehsalının göstəricilərinin artması, milli valyuta sabitliyinin əldə edilməsi, kiçik və orta müəssisələrin özəlləşdirilməsinin keçirilməsi, xarici investisiyaların axımının çoxalması, milli bank sisteminin yaradılması və s. Bununla yanaşı tədavülə dövlət qısamüddətli istiqrazları, dövlət özəlləşdirmə payları (çekləri), dövlət özəlləşdirmə opsionları, səhmdar cəmiyyətlərinin səhmləri, kredit təşkilatlarının depozit sertifikatları və veksellər buraxılmışdır. Azərbaycanda daxili ictimai-siyasi sabitliyin yaranması, ölkə başçısının uğurlu və ardıcıl xarici siyasətinin həyata keçirilməsi, respublikamızın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun artması və dünya birliyində sivil ölkə kimi tanınması Azərbaycana yüksək suveren kredit reytinqinin verilməsi üçün möhkəm zəmin yaratmışdır. 2000-ci ildə dünyada nüfuzu ilə seçilən ngiltərənin Fitç bka (Fitsh BCA) reytinq agentliyi Azərbaycana B+, 2001-ci ilin yayında isə daha yüksək BB – kredit reytinqi verilmişdir. Xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, müharibə şəraitində yaşayan ölkə üçün bu çox yüksək göstəricilərdir. Reytinq göstəricisinə görə Azərbaycan Türkiyə və Rusiya kimi iri dövlətləri qabaqlamışdır. Ölkəyə kredit reytinqinin verilməsi qısa və uzun müddətli sərmayələrin ölkə iqtisadiyyatına cəlb edilməsində həlledici rol oynayacaqdır. Bu o deməkdir ki, Azərbaycana verilmiş yüksək suveren kredit reytinqi ölkəmiz qarşısında dünyanın bütün maliyyə və fond bazarlarına yol açır, sərmayədarların ölkəmiz haqqında bilgilərin artmasına və onların investisiya qoyuluşu üzrə fəaliyyətlərinin fəallaşmasını stimullaşdırır. Göründüyü kimi, Azərbaycanın iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşdıqca ona pozitiv görünüşlə verilmiş kredit reytinqi daha da yüksəldilir. Bununla ölkəyə güclü vəsait, investisiya qoyuluşuna şərait yaranır, bu da iqtisadiyyatın inkişafına təkan verir.
49
Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının inkişafının müasir mərhələsi
2014-cü il ərzində qiymətli kağızlar bazarının artım tempi ölkə iqtisadiyyatının inkişaf dinamikasını bir neçə dəfə üstələyən tendensiya nümayiş etdirmiş, bazarda pozitiv kəmiyyət göstəriciləri ilə yanaşı önəmli keyfiyyət dəyişiklikləri müşahidə olunmuşdur. Belə ki, qiymətli kağızlar bazarında əməliyyatların həcmi 2014-cü il ərzində ötən il illə müqayisədə 50 faiz artaraq 13,2 milyard manat təşkil etmişdir ki, bu da Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının formalaşdığı dövrdən bəri qeydə alınan ən yüksək göstəricidir. Həmçinin, hesabat dövrü ərzində bazarın korporativ qiymətli kağızlar sektoru yüksək artım tempi nümayiş
etdirərək Azərbaycanın qiymətli kağızlar bazarının dövlət
tənzimlənməsinin başlandığı dövrdən etibarən ən yüksək həddə çatmış, korporativ qiymətli kağızlar sektorunun bazar payı ilk dəfə olaraq 50 faizi ötmüş, ilk dəfə olaraq iri regional layihələrin korporativ qiymətli kağızlar bazarı vasitəsilə maliyyələşməsi və qiymətli kağızlar bazarında törəmə alətlər ilə ticarət əməliyyatları həyata keçirilmişdir. 2014-cü il ərzində şirkətlərin qiymətli kağızlar bazarı vasitəsilə maliyyələşməsi və qiymətli kağızların təkrar ticarətində əhəmiyyətli canlanma müşahidə olunmuş, bazarın hər iki seqmentində Azərbaycan qiymətli kağızlar bazarı tarixinin ən yüksək həddi qeydə alınmışdır. Belə ki, qiymətli kağızlar bazarının ilkin bazarında baş tutmuş əqdlərin sayı ötən il ilə müqayisədə 37 faiz, həcmi isə 3dəfə artaraq 3,6milyard manat, təkrar bazar ticarəti üzrə əməliyyatların həcmi ötən il ilə müqayisədə 26 faiz artaraq 9,6 milyard manat təşkil etmişdir. Eyni zamanda, 2014-cüil ərzində həyata keçirilən əməliyyatların 98 faizi mütəşəkkil bazarda baş tutmuşdur ki, bu da 2009-cu ildən bəri qeydə alınmış ən yüksək göstəricidir.
Hesabat dövrü ərzində özəl və dövlət sektoru şirkətlərivə regional layihələrinqiymətli kağızlar bazarı vasitəsilə maliyyələşməsi, həmçinin korporativ alətlərlə təkrar ticarətin artması nəticəsində bazarın korporativ qiymətli kağızlar 50
seqmentindəəqdlərin sayıvə əməliyyatların həcmində yüksək templi artım müşahidə olunmuşdur. Belə ki, 2014-cü ilərzində korporativ qiymətli kağızlar bazarında əqdlərin sayı ötən il ilə müqayisədə 38faiz, həcmi isə 2,7 dəfə artaraq 4,7milyard manat təşkil etmişdir ki, buda qiymətli kağızlar bazarının korporativ sektorunda Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının formalaşdığı dövrdən bəri qeydə alınmış ən yüksək göstəricidir.
Cədvəl 2.1. Qiymətli kağizlar bazarı üzrə müqayisəli göstəricilər Qiymətli kağızların növləri 2014-cü il 2013-cü il Məbləğ üzrəfərq Əqdlərin sayı
Məbləğ (AZN)
Əqdləri n sayı Məbləğ (AZN)
KORPORAT V Q YMƏTL KAĞIZLAR 6 534 4 737 505 901 4 749 1 736 888 767 2,7 dəfə lkin bazar 770 3 312 683 938 463 769 112 114 4,3 dəfə Təkrar bazar 5 764 1 424 821 964 4 286 967 776 653 47% DÖVLƏT Q TMƏTL KAĞIZLARI 421
4 156 582 849 757
7 087 500 660 -41%
lkin bazar 78
238 366 093 156
397 877 589 -40%
Təkrar bazar 343
3 918 216 756 601
6 689 623 070 -41%
TÖRƏMƏ Q YMƏTL KAĞIZLAR 29 779 4 299 420 507 - - - Təkrar bazar 29 779
4 299 420507 - - - Q YMƏTL KAĞIZLAR BAZARI 36 734
13193509257 5 506
8 824 389 427 50%
lkin bazar 848
3 551 050 030 619
1 166 989 704 3 dəfə
Təkrar bazar 35 886
9 642 459 227 4 887
7 657 399 723 26%
Mənbə: Azərbaycan Respublikası Qiymətli Kağızlar uzrə Dovlət Komitəsinin hesabatları.
Korporativ qiymətli kağızlar sektorunda son illər ərzində müşahidə olunan sürətli artımı artıq bütövlükdə qiymətli kağızlar bazarının strukturuna da təsir etmişdir. Belə ki, 2014-cüil ərzində korporativ qiymətli kağızlar sektorunun bütövlükdə bazar payı törəmə maliyyə alətləri istisna olmaqla isə 53%, törəmə maliyyə alətləri daxil olmaqla isə 36% təşkil etmişdir ki, Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarı tarixində qeydə alınan rekord göstəricidir.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|