42
Qısa müddət sonra 29 noyabr 1996-cı il tarixdə Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti tərəfindən «Dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətinə çevrilməsi
qaydaları haqqında» Əsasnamə təsdiq edildi. Əsasnamə dövlət mülkiyyətinin
özəlləşdirilməsinin Dövlət Proqramının həyata keçirilməsini məqsədini daşıyır və
həmin Proqramda özəlləşdirilməsi nəzərdə tutulan müvafiq dövlət müəssisələrinin
səhmdar cəmiyyətlərinə çevrilməsinin qaydalarını müəyyən edirdi.
14 may 1997-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən
«Dövlət özəlləşdirmə opsionları haqqında», « xtisaslaşdırılmış çek investisiya
fondları haqqında», «Milli Depozit sistemi haqqında» və «Dövlət müəssisələrinin
səhmdar cəmiyyətlərinin və ixtisaslaşdırılmış çek investisiya fondlarının
səhmdarlarının reyestrinin aparılması qaydaları haqqında» Əsasnamələrin təsdiq
edilməsi barədə Fərmanlar, 16 may 1997-ci ildə isə «Özəlləşdirmə prosesində
ixtisaslaşdırılmış çek investisiya fondlarının formalaşdırılmasına yönəldilməli olan
dövlət müəssisələrinin çevrilməsi nəticəsində yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin
səhmləri barədə» Fərman imzalandı.
Qiymətli kağızlar bazarının fəaliyyəti inkişaf etdikcə, onun dövlət tərəfindən
tənzimlənməsi məsələsi meydana çıxdı. Bu vəzifəni bu vaxta kimi xüsusi dövlət
tənzimlənməsi orqanının olmadığı üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
həyata keçirirdi. Məhz buna görə də ölkə başçısı tərəfindən 1999-cu ilin
dekabrında «Aznkı həyata keçirirdi. Məhz buna görə də ölkə başçısı tərəfindən
1999-cu ilin dekabrında i məsələsi meydan verdiyi Fərman dünya maliyyə
təşkilatları, xarici sərmayədalar və şirkətlər tərəfindən yüksək dəyərləndirilmişdir.
26 iyul 1999-cu il tarixində «Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin (QKDK) fəaliyyətinin təmin edilməsi
haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının imzalanması ilə
ölkədə mütəşəkkil qiymətli kağızlar bazarının formalaşmasında çox mühüm rol
oynamışdır.
Bu mühüm sənədə müvafiq olaraq, qiymətli kağızlar bazarının
formalaşdırılması, tənzimlənməsi, bu sahədə dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi
və nəzarət Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə
43
Dövlət Komitəsinə həvalə edilmiş, təsdiq edilmiş «Qiymətli kağızlarla fəaliyyət
sahəsində bəzi fəaliyyət növlərinin lisenziyalaşdırılması Qaydaları» ölkədə sivil
qiymətli kağızlar bazarı infrastrukturunun yaranması, 12 fəaliyyət növünün
tənzimlənmə və stimullaşdırmaq, korporativ kağızlar bazarının genişləndirmək və
investisiya axınını gücləndirmək məqsədilə onların dövlət tərəfindən nizamlanması
yolunda yeni prioritetli addımlardan biri olmuşdur. Məhz bu Fərmandan sonra
Komitənin təşəbbüsü və yardımı nəticəsində ölkəmizdə ilk fond birjası yaradılmış,
Bakı Fond Birjasına daxil olmuş səhmdarlar ölkəmizin iqtisadi inkişafına öz
önəmli paylarını qoymuş, bununla da mütərəqqi addım atmışlar.
Həmin fərmana əsasən QKDK-də görülmüş işlər nəticəsində dünya
standartlarına uyğun hüquqi-normativ bazanın təməli qoyulmuş, respublikada
qiymətli kağızlar üzrə qəbul olunmuş 60-a yaxın normativ hüquqi aktlarının böyük
əksəriyyətinin layihələri hazırlanmış. 50-dən artıq normativ hüquqi sənədlər təsdiq
edilmiş, tütün məmulatları və alkoqollu içkilər üçün tətbiq olunan aksiz
markalarının dövriyyəsi üzrə yeni mexanizm işlənmiş, borc öhdəlikləri bazarının
tənzimlənməsi və girov əməliyyatlarının uçotu aparılmış, sivil lotereya bazarı
formalaşmış, Milli Depozitar Mərkəzinin işi qurulmuş, onlarla hüquqi şəxs
qiymətli kağızlar bazarının professional iştirakçısı lisenziyası almış, 150-ə yaxın
şəxs bu bazarda müxtəlif fəaliyyət növləri ilə məşğul olmaq üçün attestasiyadan
keçmişdir.
QKDK-də Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızlar bazarının inkişafı
üzrə qısamüddətli Proqram hazırlanmışdır. 2001-ci ilin dekabr ayına kimi nəzərdə
tutulan bu Proqramda Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızlar bazarının
vəziyyəti, sivil bazar infrastrukturunun yaranmasına və inkişafına yönəlmiş dövlət
siyasəti, qoyulmuş vəzifələrin həyata keçirilməsi metodları, institusional
investorlar sisteminin yaradılması və investorların hüquqlarının qorunması,
qiymətli kağızlar bazarı üzrə mütəxəssislərin hazırlanması, beynəlxalq əlaqələrin
inkişafı, bu sahədə açıq informasiya sisteminin yaradılması məsələləri əhatə
olunmuşdur.
44
Proqrama görə, iqtisadiyyatın mövcud vəziyyətini nəzərə alaraq dövlətin
qiymətli kağızlar bazarında siyasəti aşağıdakı əsas məqsədləri müəyyən edilmişdir:
- Azərbaycan Respublikasında mütəşəkkil qiymətli kağızlar bazarının
formalaşdırılması;
- ölkənin daxili maliyyə ehtiyatlarının iqtisadiyyatın real sektoruna
investisiya olunması üçün şəraitin yaradılması;
- xarici investisiyaların cəlb edilməsi məqsədi ilə əlverişli investisiya
mühitinin yaradılması;
- qiymətli kağızlar bazarında maliyyə sabitliyinin və təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi;
- Azərbaycanın qiymətli kağızlar bazarının dünya kapital bazarlarına
inteqrasiyası üçün şəraitin yaradılması.
Yuxarıda göstərilən məqsədlərə nail olmaq üçün aşağıdakı funksiyaların
həyata keçirilməsi zəruridir:
- qanunverici funksiya (qiymətli kağızlar bazarının inkişaf proqramının
həyata keçirilməsi, qiymətli kağızlar bazarının inkişafını təmin edən qanunvericilik
və normativ-hüquqi aktlarının hazırlanması);
- inzibati funksiya (qiymətli kağızlar bazarının tənzimlənməsi və bazar
iştirakçıları tərəfindən müvafiq qanunvericiliyə riayət olunmasına nəzarətin həyata
keçirilməsi);
- qiymətli kağızlar bazarında informasiya sisteminin yaradılması və
investorlar üçün açıqlığının təmin edilməsi;
- qiymətli kağızlarının emitentlərinin, qiymətli kağızlar bazarının peşəkar
iştirakçılarının, investorların hüquq və maraqlarının müdafiyə sisteminin
formalaşdırılması;
- qiymətli kağızlarla əməliyyatların aparılması zamanı ortaya çıxa bilən
risklərin minimal səviyyəyə endirilməsi;
- beynəlxalq və xarici dövlətlərin maliyyə institutları ilə əməkdaşlığın
inkişaf etdirilməsi;
Dostları ilə paylaş: |