Microsoft Word qarachayev teyyub doc
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
35
sahiblərinin reyestrinin aparılması üzrə fəaliyyətlə yalnız hüquqi şəxslər məşğul ola bilər. Qiymətli kağızlar bazarında bu iştirakçının rolu aşağıdakılardan ibarətdir: • Emitentlər və qiymətli kağız mülkiyyətçiləri üçün hökumətlər, şirkətlər və digər emitentlər tərəfindən buraxılan qiymətli kağızların mülkiyyət hüquqlarının ilkin uçotunun aparılması; • Reyestrsaxlayıcıda qiymətli kağızların mülkiyyət hüquqlarının / alışının / satışının dəyişkliklərinin qeydiyyatı; • Bu qiymətli kağızlarda divident və ya faiz ödənişləri kimi təsbit olunmuş hüquqların bölüşdürülməsinin idarə olunması; • Qiymətli kağızların mülkiyyətçilərinə illik ümumi yığıncaqların, fövqəladə ümumi yığıncaqların nəticələrinin və hesabatlarının çatdırılması; • Tənzimləyici qarşısında hesabat. Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi qiymətli kağızlar bazarının prinsipial tənzimləyicisi, inkişaf etdiricisi və müdafiəçisidir və əsas rola malikdir. Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi qiymətli kağızlara nəzarət sahəsində digər qurumlar qarşısında ilkin məsuliyyət daşıyır. O, qiymətli kağızlarla bağlı dövlət strategiyasını, dövlət nəzarətini və dövlət tənzimlənməsini yerinə yetirən mərkəzi ijra orqanı olub birbaşa Azərbaycan Respublikasının prezidentinə tabedir. Komitənin əəsas funksiyaları aşağıdakılardan ibarətdir: • Qiymətli kağızlarla fəaliyyət sahəsində dövlət strategiyasının təmin edilməsi • Qiymətli kağızlar bazarının təşkili və inkişaf etdirilməsi • Qiymətli kağızlar bazarında nəzarətin təmin edilməsi • Qiymətli kağızlar bazarı iştirakçılarının hüquqlarının müdafiəsinin təmin olunması Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi qiymətli kağızlar bazarında aşağıdakılara görə məsuliyyət daşıyır: 36
• Qiymətli kağızların buraxılışı və döriyyəsi • Qaydalar və standartlar • Qiymətli kağızlar bazarında qaydaların və standartların təmin olunması • Qiymətli kağızlar bazarında iştirakçılara (şərkətlər və fərdi qulluqçular) lizensiyaların verilməsi • Lotereya ilə bağlı bütün məsələlər • Əqdlər üzrə hesabatların verilməsi • nformasiya sistemi • Qiymətli kağızlar bazarında iştirakçıların və emitentlərin hesablaşma standartları • nvestorların və səhmdarların qanuni maraqlarının qorunması • nformasiya mübadiləsində bərabərlik • Reklamla bağlı normativlərin yaradılması Bakı Fond Birjası (BFB) Bakı Fond Birjasının yaradılması Azərbaycanda müasir fond birjasının yaradılmasında vacib addım idi. Stabil və inkişaf etmiş qiymətli kağızlar bazarının mövcudluğu investorların Azərbaycanın iqtisadiyyatına və bütövlükdə regiona inamının artırılmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Bakı Fond Birjası (BFB) - qapalı səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılmış və fəaliyyət göstərən kommersiya təşkilatıdır. BFB 15 fevral 2000-ci ildə təsis edilmişdir. BFB-nin yaradılmasında əsas məqsəd ölkədə mütəşəkkil fond bazarının formalaşdırılması olmuşdur. Hazırda BFB-nın sıralarında stanbul Fond Birjası da olmaqla 18 səhmdarı vardır. Birjanın üzvləri banklar, investisiya fondları, broker firmaları kimi təşkilatlar və qiymətli kağızlar bazarında peşəkar fəaliyyətlə məşğul olan şəxslərdir. BFB aşağıdakı lisenziyalara malikdir: • fond birjası fəaliyyəti üzrə lisenziya • depozitar fəaliyyəti üzrə lisenziya
37
• klirinq fəaliyyəti üzrə lisenziya BFB korporativ qiymətli kağızlar üzrə ticarət və hesablaşma (klirinq) əməliyyatlarını həyata keçirir. Dövlət qiymətli kağızlarının (AR Maliyyə Nazirliyinin dövlət qısamüddətli istiqrazları (DQ ) və AR Mərkəzi Bankının Notları) ilkin və təkrar bazarı üzrə ticarət, depozitar və klirinq əməliyyatları bütünlüklə BFB-da icra edilir. BFB-nin məqsədi aşağıdakılardan ibarətdir: • Dövlət, bələdiyyə, korporativ və başqa qiymətli kağızlar üçün (səhm və ya borc alətləri) bazarların təşkili; • Listanq kateqoriyalarına klassifikasiya oluna bilən qiymətli kağızlar üçün bazarların təmin edilməsi; • Birjada əməliyyatların aparılmasının prosedurlaşdırılması • Əməliyyat (dilinq) sistemlərinin təmin edilməsi • Qiymət və ticarət məlumatlarının təmin edilməsi • Klirinq və hesablaşma mexanizmlərinin təmin edilməsi • Aidiyyəti orqanlar qarşısında hesabların verilməsi
38
II FƏS L. AZƏRBAYCAN RESPUBL KASINDA Q YMƏTL KAĞIZLAR BAZARININ FORMALAŞDIRILMASI XÜSUS YYƏTLƏR VƏ MÜAS R NK ŞAF MEYLLƏR 2.1. Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının yaranması və təşkili xüsusiyyətləri Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra daxili və xarici siyasət istiqamətlərini sərbəst müəyyən edərək bazar iqtisadiyyatı yolunu tutmuşdur. Bu baxımdan ölkədə maliyyə bazarının, eləcə də onun tərkib hissəsi olan qiymətli kağızlar bazarının formalaşması yalnız iqtisadi və hüquqi islahatların aparılması yolu ilə mümkün idi. Bu məqsədlə maliyyə-kredit sahəsində həyağa keçirilən islahatlar daha çox önəm daşıyırdı. Bu sahədə aparılan islahatlar sayəsində yerli və xarici investisiyaları, müasir texnologiyaları cəlb etmək və müasir idarəetmə təcrübəsindən istifadə etməklə rəqabətədavamlı məhsul istehsal edən müəssisələrin yenidən qurulmasına, yeni iş yerlərinin yaradılmasına və nəticə etibarilə Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin artırılmasına yönəldilmişdir. Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının yaranması XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Ölkəmizdə ilk səhmlər 1913-cü ildə Bakı Tacir Bankı tərəfindən buraxılmışdır. Bu bankın əsas səhmdarları Azərbaycanın tanınmış sahibkarları - şuranın sədri H.Z.Tağıev, üzvləri M.Ş.Əsədullayev, M.Nağıyev, M.Muxtarov və başqaları olmuşlar. XX əsrin ilk iki onilliyində Bakıda bir sıra səhmdar cəmiyyətləri fəaliyyət göstərmişdir. Bu cəmiyyətlərin əksəriyyəti neft istehsalı, emalı və ticarəti ilə məşğul olurdu. Onlardan "Neft məhsulları səhmdar cəmiyyəti", "Bül-Bülə neft və ticarət səhmdar cəmiyyəti", "Balaxanı-Zabrat neft istehsalı səhmdar cəmiyyəti" və digərlərini qeyd etmək olar. Yeni-Bakı neft emalı zavodunun, “Bakı Tacir Bankı”nın və başqa iri şirkətlərin səhmləri Moskvanın, Sankt-Peterburqun və Rusiyanın digər iri şəhərlərinin fond birjalarında satışa çıxarılırdı. Həmin dövrdə Bakı Tacir Bankı və Bakıda fəaliyyət göstərən digər banklar tərəfindən veksellər və faiz kağızları buraxılmışdır. Veksellərdən ödəniş Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|