“KREDAQRO” QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ BANK OLMAYAN KREDİT TƏŞKİLATI
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2015-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ
(Azərbaycan manatı ilə)
17
4. MÜHÜM MÜHASİBAT PRİNSİPLƏRİ (Davamı)
olaraq öz təxminlərini və mülahizələrini təhlil edir. Rəhbərlik təxminlərini və mülahizələrini tarixi
təcrübəyə və müəyyən şərtlər əsasında məntiqli hesab edilən digər faktlara əsaslandırır.Müxtəlif
şəraitlərdə və vəziyyətlərdə faktiki nəticələr bu təxminlərdən fərqlənə bilər.Aşağıda göstərilən təxminlər
və mülahizələr Təşkilatın maliyyə vəziyyətinin təsvir edilməsi üçün zəruri hesab edilir.
Dəyərsizləşmə üzrə zərər ehtiyatları
Dəyərsizləşmə üzrə qiymətləndirilmənin aparılması üçün Təşkilat verilmiş kreditlərin mütəmadiolaraq
təhlilini keçirir.Təşkilatın dəyərsizləşmə üzrə zərər ehtiyatları yaratması onun kreditlər vəalınacaq
vəsaitlər portfelində yarana biləcək dəyərsizləşmə ehtiyatlarının tanınması məqsədi daşıyır.Təşkilat
rəhbərliyi hesab edir ki, ehtiyatlarla bağlı təxminlər ən əsas subyektivlik daşıyan məqamdır,çünki: (i)
gələcəkdəki itkilərin faizi və şübhəli kreditlər üzrə yarana biləcək itkilərin ölçülməsi üzrəedilən ehtimallar
müxtəlif dövrlər arasında dəyişir, hesabat tarixində isə bu ehtimallar yalnız caritəcrübəyə əsaslanır, və (ii)
Təşkilatın təxmin etdiyi itkilərlə faktiki itkilər arasında əhəmiyyətlifərqlər yaranarsa, bu fərqlər Təşkilatın
gələcəkdəki fəaliyyətinin yekunlarına, eləcə də maliyyəvəziyyətinə təsir göstərə bilər.
Borcalanın maliyyə çətinlikləri olduqda və eyni borcalana aid az tarixi məlumat mənbələri əldə etdiyi
hallarda dəyərsizləşmə zərərinin məbləğini təxmin etmək üçün Təşkilatın rəhbərliyi mülahizələrdən
istifadə edir. Eləcə də, Təşkilat əvvəlki təqdimat əsasında gələcək pul vəsaitlərinin hərəkətində
dəyişiklikləri, müştərilərin əvvəlki davranışını, qrup daxilində borcalanın ödəniş qabiliyyətində mənfi
dəyişikliklər haqqında ümumi məlumatı və qrup daxilində aktivlər üzrə öhdəliklərin yerinə yetirilməməsi
ilə əlaqədar olan ölkə miqyaslı və yerli iqtisadi şərtlərə dair təxminlər edir.Rəhbərlik kredit riski daşıyan
aktivlər üzrə tarixi zərər təcrübəsinə və kreditlər qrupunda dəyərsizləşmə üzrə eyni olan obyektiv
sübutlara əsaslanan təxminlərdən istifadə edir.Tarixi məlumatda cari şərait əks olunmadığından, yeni
kreditlər qrupuna dair müşahidə olunan məlumata düzəlişlər etmək üçün Təşkilat rəhbərliyi
mülahizələrdən istifadə edir.
Maliyyə hesabatlarında maliyyə aktivləri üzrə dəyərsizləşmə ehtiyatları, mövcud iqtisadi və siyasi şərtlər
əsasında təyin edilmişdir.Ölkədə baş verə biləcək hadisələri və bu şəraitin maliyyə aktivləri
üzrə gələcək
dövrlərdə dəyərsizləşmə ehtiyatlarının uyğunluğuna edəcəyi təsirlə bağlı Təşkilat qabaqcadan xəbər
vermək iqtidarında deyil.
5.
YENİ VƏ YENİDƏN İŞLƏNİLMİŞ STANDARTLARIN QƏBUL EDİLMƏSİ
Maliyyə hesabatlarının hazırlanması üçün növbəti yeni, düzəliş və dəyişikliklər edilmiş bəyanatlar ilk
dəfə 1 Yanvar 2015-ci il tarixindən başlayan maliyyə ili üçün icbaridir (Bu siyahı aralıq maliyyə
hesabatlarına və ya BMUS-un ilk tətbiqçilərinə, onların BMUS Hesabatlarına təsir edən yeni və
dəyişdirilmiş tələblər barədə məlumatı ehtiva etmir).
BMHS 9 standartı “Maliyyə Alətləri” (2009 - cu ilin noyabr ayında buraxılmış və 2010 - cu ilin
oktyabr ayında dəyişdirilmişdir)- Bu standart maliyyə aktivlərinin təsnifatı üzrə növbəti yeni tələbləri
təqdim edir:
“Biznes modeli” və “Pul vəsatlərinin hərəkəti xüsusiyyətləri” test modellərinin hər ikisinin tələblərinə
cavab verən borc alətləri amortizasiya olunmuş maya dəyərində ölçülür. (bəzi məhdud hallarda ədalətli
dəyərin tətbiq olunması yol veriləndir)
Kapital alətlərinə investisiyalar yalnız mənfəət və ya zərərdə tanınmış dividendlərlə "digər məcmu gəlir
daxilində ədalətli dəyər" kimi təyin edilə bilər.
Bütün digər maliyyə alətləri (törəmələr də daxil olmaqla) hər bir hesabat dövrünün sonunda ədalətli
dəyərlə ölçülür.
“KREDAQRO” QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ BANK OLMAYAN KREDİT TƏŞKİLATI
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2015-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ
(Azərbaycan manatı ilə)
18
5.
YENİ VƏ YENİDƏN İŞLƏNİLMİŞ STANDARTLARIN QƏBUL EDİLMƏSİ (davamı)
“Əlaqədar törəmə alətləri” anlayışı Standard daxilində maliyyə aktivləri üçün tətbiq edilmir və bütünlüklə
yuxarıda qeyd olunan qaydalara uyğun olaraq tanınmalı və ölçülməlidir.
Yenidən işlənmiş 9 №-li BMHS maliyyə öhdəliklərinin təsnifatı və ölçülməsi üzrə yeni tələbləri və
BMUS 39
Maliyyə Alətləri: Tanınma və ölçülmə üzrə mövcud tanınmanın dayandırılması tələblərini
özündə birləşdirir.
Yenidən işlənmiş maliyyə öhdəlikləri üzrə ehtiyyatlar əksər öhdəliklər üçün amortizasiya olunmuş maya
dəyərini qoruyub saxlamışdır. Yeni tələblər müəssisə öhdəliklərini mənfəət və ya zərər vasitəsilə ədalətli
dəyərdə tanıdığı zaman tətbiq olunur - bu halda, müəssisənin kredit riskinə bağlı ədalətli dəyərindəki
dəyişiklik mənfəət və ya zərər hesabatında deyil, digər məcmu gəlirlərdə tanınır.
Maliyyə öhdəliklərinin təsnifatı və ölçülməsi ilə bağlı BMHS 9-un ən əhəmiyyətli təsiri maliyyə
öhdəliyinin ədalətli dəyərində dəyişikliklərin uçotu ilə bağlıdır ki, kredit riskində dəyişiklik mənfəət və ya
zərər vasitəsilə ədalətli dəyərlə təyin edilir . Xüsusilə, 9 saylı BMHS, mənfəət və ya zərər vasitəsilə
ədalətli dəyərlə nəzərdə tutulmuş maliyyə öhdəlikləri üçün, maliyyə öhdəliyinin ədalətli dəyərindəki
kredit riskinə aid dəyişikliyinin məbləği mənfəət və zərərdə uyğunsuzluq və kənarlaşmalara səbəb
olmadığı halda digər məcmu gəlirdə tanınır. Maliyyə öhdəliyi üzrə kredit riskinə aid edilən ədalətli
dəyərdə dəyişikliklər mənfəət və zərər hesabatından kənar təsnifləşdirilmir. Hal-hazırda, 39 saylı BMUS-
a əsasən, maliyyə öhdəliyinin ədalətli dəyərindəki dəyişikliklərin məbləği ədalətli dəyərdə olduğu kimi
bütünüklə mənfəət və ya zərərdə tanınır.
Tanınmanın dayandırılması ilə bağlı müddəalar BMUS 39-dan demək olar ki, dəyişməz olaraq
keçirilmişdir. BMHS 9, dəyərsizləşmə üzrə tələblər, təlimat və hedcinq uçotu daxil olmaqla 1 Yanvar
2015-ci il və ondan sonrakı illik dövrlər üçün qüvvəyə minir. Müəssisə rəhbərləri təxmin edirlər ki,
BMHS 9 qüvvədə olduğu dövrdən başlayaraq tətbiq olunacaq və onun tətbiqi müəssisənin maliyyə
hesabatlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərəcək. Lakin ətraflı baxış tamamlanana qədər həmin təsir ilə
bağlı əsaslı mülahizələrin irəli sürülməsi əlverişli deyil.
Nəşr edilmiş, lakin hələ qüvvəyə minməmiş yeni və yenidən işlənmiş bildirişlər.
Müəssisə BMUSŞ-ın buraxdığı, lakin hələ 1 Yanvar 2015-ci il tarixində başlayan maliyyə ili üçün
qüvvəyə minməyən, aşağıdakı yeni, yenidən işlənmiş və ya düzəlişlər edilmiş bildirişləri tətbiq
etməmişdir. Müəssisə rəhbərləri yeni standartların, düzəlişlərin və şərhlərin Müəssisənin maliyyə
hesabatlarına qəbulunu həmin dövrlər üçün nəzərdə tutur və gələcək dövrlərdə qüvvəyə minəcək bütün
yeni standartların, düzəlişlərin və şərhlərin potensial təsirini praktiki cəhətdən mümkün olduğu qədər
qiymətləndirmişdir.
10 saylı MHBSvə28 saylı MUBS -Payçı və Onun Asılı müəssisəsi və ya Birgə Müəssisəsi Arasında
Aktivlərin Satışı və ya Əvəzsiz Verilməsi – 10 saylı MHBS və 28 saylı MUBS-ə düzəlişlər 1 yanvar
2016-cı il tarixindən başlanan dövrlər üçün qüvvədədir.
Əsas tələblər
Düzəlişlər 10 saylı MHBS və 28 saylı MUBS arasında satılmış, asılı və ya birgə müəssisəyə çevrilmiş
törəmə müəssisədə nəzarətin itirilməsinə aid ziddiyyətlərlə bağlıdır. Düzəlişlər aydınlıq gətirir ki,
"Müəssisələrin Birləşməsi" adlı 3 saylı MHBS-də payçı və onun asılı müəssisəsi
və ya birgə müəssisəsi
arasında biznesə aid olan aktivlərin satışından və ya bağışlanılmasından yaranan gəlir və ya zərər tam
tanınmalıdır. Belə ki, biznesə aid olmayan aktivlərin satışından və ya əvəzsiz verilməsindən gəlir və ya
zərər asılı və ya birgə müəssisədə əlaqəli olmayan payçıların maraqları çərçivəsində tanınmalıdır.
Keçid
Düzəlişlər prospektiv olaraq tətbiq olunmalıdır. Erkən tətbiqetməyə icazə verilir, lakin bu zaman
açıqlamalar verilməlidir.