“KREDAQRO” QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ BANK OLMAYAN KREDİT TƏŞKİLATI
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2015-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ
(Azərbaycan manatı ilə)
9
4. MÜHÜM MÜHASİBAT PRİNSİPLƏRİ
Faiz gəlir və xərclərinin tanınması
Faiz gəlir və xərcləri effektiv faiz metodundan istifadə etməklə hesablama üsuluna əsasən qeydə
alınır.Effektiv faiz metodu, maliyyə aktiv və öhdəliklərinin (eləcə də maliyyə aktivləri və öhdəlikləri
qrupunun)amortizasiya edilmiş maya dəyərinin hesablanmasını faiz gəlir və xərclərinin müvafiq dövrlər
üzrətanınmasını nəzərdə tutur.
Effektiv faiz dərəcəsi maliyyə alətinin təxmin edilmiş istifadə müddəti üzrə təxmin edilən gələcək
ödəniləcək və ya alınacaq vəsaitləri (o cümlədən effektiv faiz dərəcəsinin tərkib hissəsi sayılan
müvafiq
ödənilən və alınan haqq və komissiyalar, əməliyyat xərcləri, eləcə də digər diskont və mükafatlar) və ya
müvafiq olduqda, daha qısa müddət üzrə maliyyə aktivlərinin və ya maliyyə öhdəliklərinin qalıq dəyərini
dəqiq diskontlaşdıran dərəcədir.
Köhnəlmə nəticəsində maliyyə aktivi hesabdan silinirsə (qismən silinirsə), belə aktivlər üzrə faiz gəliri
sonradan mümkün zərərlərin qiymətləndirilməsi üçün istifadə edilmiş effektiv
faiz dərəcəsi nəzərə
alınmaqla gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin diskontlaşdırılması üzrə istifadə edilən faiz dərəcəsinin tətbiq
edilməsi ilə tanınır.
Haqq və komissiya gəlir və xərclərinin tanınması
Kreditin verilməsi ilə bağlı yaranan komissiyalar, bununla əlaqədar olan birbaşa xərclərlə birlikdətəxirə
salınır və kreditlər üzrə effektiv faiz dərəcəsinə dair düzəliş kimi təqdim edilir.Kreditöhdəliyinin kredit
müqaviləsinə keçirilməsi mümkün olduqda kredit öhdəliyi ilə bağlı komissiyalarvə bununla əlaqədar olan
birbaşa xərclərlə birlikdə təxirə salınaraq yekun kredit üzrə effektiv faizdərəcəsinə dair düzəliş kimi
tanınır.Kredit öhdəliyinin kredit müqaviləsinə keçirilməsi mümkünolmadıqda kredit öhdəliyi ilə bağlı
komissiyalar kredit öhdəliyinin qalıq müddəti üzrə mənfəət vəzərər hesablarında tanınır.
Kreditin verilməsi haqqında öhdəliyin müddəti başa çatdıqda və buöhdəlik kredit müqaviləsi ilə
əvəzolunmadıqda kredit öhdəliyi haqqı məcmu gəlir hesabatındatanınır.Kredit
xidmətləri üzrə haqlar,
xidmətlər görülən zaman gəlir kimi tanınır.Bütün digər haqqvə komissiyalar xidmətlərin göstərilməsi
zamanı tanınır.
Maliyyə alətləri
Təşkilat müqaviləyə əsasən maliyyə aləti üzrə öhdəlik daşıyan tərəfə çevrildiyi zaman maliyyəaktivini və
ya öhdəliyini maliyyə vəziyyəti hesabatında tanıyır.Maliyyə aktivlərinin və öhdəliklərinin adiyolla
alınması və satılması zamanı hesablaşma tarixində əməliyyat müvafiq olaraq tanınır.
Maliyyə aktivləri və öhdəlikləri ilkin olaraq ədalətli dəyərlə ölçülür.İlkin tanınma zamanı,
maliyyəaktivləri və öhdəliklərinin satın alınması və ya yerləşdirilməsi ilə bağlı bütün birbaşa
əməliyyatxərcləri (mənfəət və zərər hesabına tanınan maliyyə aktiv və öhdəlikləri istisna olmaqla)
müvafiqolaraq maliyyə aktivinin ədalətli dəyərindən azaldılır və ya maliyyə öhdəliyinin ədalətli
dəyərinəəlavə edilir.Mənfəət və zərər hesabına tanınan maliyyə aktiv və öhdəliklərinin satın alınması və
yayerləşdirilməsi ilə bağlı birbaşa əməliyyat xərcləri dərhal mənfəət və zərər hesablarında tanınır.
Maliyyə aktivləri
Maliyyə aktivləri aşağıdakı xüsusi kateqoriyalara ayrılırlar: “mənfəət və zərər hesabına ədalətlidəyərlə
tanınan” maliyyə aktivləri (MZHƏDT), “ödəniş tarixinədək saxlanılan” investisiyalar,satılabilən maliyyə
aktivləri (SMA) və “verilmiş kreditlər və debitor borcları”. Təsnifləşdirməmaliyyə aktivinin növündən və
saxlama məqsədindən asılıdır və ilkin tanınma zamanı təyin edilir.
“KREDAQRO” QAPALI SƏHMDAR CƏMİYYƏTİ BANK OLMAYAN KREDİT TƏŞKİLATI
MALİYYƏ HESABATLARI ÜZRƏ QEYDLƏR
31 DEKABR 2015-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ
(Azərbaycan manatı ilə)
10
4. MÜHÜM MÜHASİBAT PRİNSİPLƏRİ (Davamı)
MZHƏDT maliyyə aktivləri
Ticarət məqsədləri ilə saxlanılan maliyyə aktivləri, “mənfəət və zərər hesabına ədalətli dəyərlətanınan
maliyyə aktivləri” kateqoriyasına aid edilirlər.Yaxın gələcəkdə satılması nəzərdə tutulduqda,əldə edilən
maliyyə aktivləri satış məqsədləri ilə saxlanılan aktivlər kateqoriyasında təsnifləşdirilir.Törəmə maliyyə
alətləri də xüsusilə nəzərdə tutulmuş alətlər və effektiv hecinq alətləri istisnaolmaqla, satış məqsədləri ilə
saxlanılan aktivlər kateqoriyasında təsnifləşdirilir.Satış məqsədləri iləsaxlanılan aktivlər üzrə yaranan
mənfəət və zərərlər müvafiq olaraq mənfəət və zərər hesabındatanınır.
Verilmiş kreditlər və debitor borcları
Verilmiş kreditlər və debitor borcları, maliyyə hesabatlarının digər kateqoriyaları üzrətəsnifləşdirilən
aktivlərdən fərqli olaraq sabit və ya müəyyən edilən ödənişli və fəal bazaar çıxarılmayan qeyri-törəmə
aktivlərdir.Bu aktivlərə vəsait qoyularkən məqsəd dərhal və ya qısamüddət ərzində onların satılması deyil
və bu aktivlər nə ticarət məqsədləri ilə saxlanılan maliyyəaktivlərinə, nə də satılabilən maliyyə aktivləri
kateqoriyalarına aid edilmir. Bu tip aktivlər effektivfaiz metodundan istifadə etməklə amortizasiya
olunmuş maya dəyəri ilə qeydə alınır.Kreditlərin və debitor borclarının tanınmasına xitam verilməsi,
onların dəyərində ehtimal edilənazalmalar yaranması, eləcə də onların dəyərsizləşməsi nəticəsində
yaranan mənfəət və zərərlərmüvafiq olaraq mənfəət və zərər hesablarında tanınır.
Ədalətli dəyərin təyin edilməsi
Hesabat tarixində aktiv bazarlarda satılan maliyyə alətlərinin ədalətli dəyəri onların bazaar katirovkaları
və ya dilerlər tərəfindən verilən qiymət katirovkalarıdır (uzun mövqelər üçün satışdəyəri, qısa mövqelər
üçün isə alış dəyəri).Aktiv bazarlarda katirovkası mövcud olmayan bütün digər maliyyə alətləri üçün
ədalətli dəyərmüvafiq qiymətləndirmə texnikalarının tətbiq edilməsi ilə təyin edilir.Qiymətləndirmə
texnikalarınaxalis cari dəyər texnikası, müşahidə edilə bilən oxşar maliyyə alətləri ilə müqayisələrin
aparılması,opsiya qiymətləndirilməsi modelləri və digər müvafiq qimətləndirmə modelləri aid edilir.
Pul və pul ekvivalentləri
Pul və pul ekvivalentləri elə aktivlərə deyilir ki, onları nağd vəsaitlərə istənilən zaman tez bir
şəkildəçevirmək mümkün olsun və bu zaman onların dəyərində çox cüzi bir fərq baş versin.
Overnaytdepozitləri istisna olmaqla, bütün qısamüddətli banklararası vəsaitlər, digər banklardan
alınacaqvəsaitlərdə təsnif edilmişdir.İstifadə məhdudiyyəti olan vəsaitlər isə pul və pul ekvivalentlərinə
daxiledilməmişdir.Pul və pul ekvivalentləri amortizasiya olunmuş ilkin dəyər ilə ölçülür.
Banklardan alınacaq vəsaitlər
Banklardan alınacaq vəsaitlər, Təşkilatın ödəmə tarixi əvvəlcədən təsbit edilmiş və ya müəyyənedilməsi
mümkün olan, bazar katirovkası mövcud olmayan qeyri-derivativ maliyyə aktivininyaranması ilə
nəticələnən pul vəsaitlərinin qarşı tərəfə ötürülməsi zamanı tanınır.Banklardanalınacaq vəsaitlər
amortizasiya olunmuş ilkin dəyərlə təqdim edilir.
Müştərilərə verilmiş kreditlər
Müştərilərə verilmiş kreditlər maliyyə hesabatlarının digər kateqoriyalar üzrə təsnifləşdirilənaktivlərdən
fərqli olaraq sabit və ya müəyyən ödəniş qrafikinə malik və fəal bazara çıxarılmayan
qeyritörəməaktivlərdir.