Microsoft Word isk?ND?Rnam?-S?R?Fnam?-nizami doc

                                                                                                            

442

151

                                 Bəhmənin qoluna sarılmış ilan, 

                                       Düşmüş İsfəndiyar tunc çardağından. 

Yəni  Bəhmənin  uzun  və  qüvvətli  qoluna  əcəl  ilanı  sarılmış,  İsfəndiyar 

tunc qalasından düşüb həlak olmuşdur.  İsfəndiyar - Keyler sülaləsindəndir. 

Güştasbın oğludur. Firdovsinin "Şahnamə"sində pəhləvan kimi təsvir olunur. 

Bəhmən  isə  Güştasbın  nəvəsidir.  Qədim  İran  şahlarındandır.  Əsil  adı

Ərdəşirdir. 

152

                                Nəslimə əzəldən ölümdür qismət, 

                                      Öldürən bu əmrə verir şəhadət. 

Yəni  qatilim  mənim  Keylər  nəslindən  olduğumu  öz  sui-qəsdi  ilə  isbat 

etdi. Bu öldürülmək də mənə babalarımdan miras qalmış bir taledir. 

153

                                Könlünü çevirmə Rövşənəyimdən, 

                                      Təbii, işıqla Günəş olur şən. 

Yəni  qızımdan,  Rövşənəkdən  məhəbbətini  əsirgəmə,  həyat  məhəbbətlə 

gözəlləşir. 

154

                                Gecənin gözünə qaranlıq axdı. 

                                      Bağdadı Kaxsız və Kərxsiz buraxdı. 

Yəni çərxi-fələyin gözü kor, üzü qara oldu ki, İranın Bağdadını saraysız, 

qalasız və Kərxsiz qoydu. Bağdad Kərxi Bağdad hasarı xaricində sənətkarlara 

məxsus geniş bir yer idi. 

155 

                                              

Dünyadan al günəş qanad çəkincə, 

                                       Yaqut içdi, şəvə daldı sevincə. 

Yaqut  -  Günəş,  günəşli  gündüz;  şəvə  -  qaranlıq  gecə  deməkdir.  Yəni 

Günəş batdı, gecə oldu. 

156

                                 Əbləh atlı səhər gəlib üfüqdən. 

                                       Axuru çəməndə yerləşdirirkən... 

Əbləh atlı səhər - sübh vaxtı göyün iki rəngli olmasını bildirir; çəmən -

göy,  səma  deməkdir.  Yəni  Günəş  dan  yerinin  alaqaranlığından  çıxıb,  göyə

yüksələrkən... 

157 

                                            

Göy günbəz altında gəl qurma büsat, 

                                     Kəhrəba qələdə yaramaz nişat!. 

Göy günbəz - səma, göy; kəhrəba qələ - yer, dünya deməkdir. Yəni bu 

dünyada şadlıq, sevinc məclisi qurma. 

158

                              Üzünü kəhrəba kimi saraldar, 

                                    Əlbəsən lacivərd bir rəngə çalar. 

Yəni dünya vəfasızdır, bugünkü al yanağını sabah saraldar; bugünkü toy 

paltarını sabah matəm geyimi ilə əvəz edər. 

159 

                                           

Etsin mey özümü unudan kimi, 

---

                                                                                                            

443

                                     İki məğz yaratsın mənə dan kimi. 

---

                                                                                                            

444

Dan  -  dan  yeri  deməkdir.  Dan,  yaxud  sübh  iki  olur;  birincisinə  yalançı

sübh, ikincisinə həqiqi sübh deyərlər. Beytin mənası: elə şərab ver ki, məni 

özümdən çıxartsın, iki məğzli etsin - beynimi iki qat işıq eləsin. 

160 

                                                   

Ey dövlət, hardasan, məni sevindir, 

                                          Mehdi qapısında taxtını endir. 

Burada  Mehdi  sözü,  çox  güman  ki,  şairin  mədh  etdiyi  Atabəy 

Nüsrətəddinə işarədir. 

161

                                  - Ey qoca pəhləvan, - söylədi ona, - 

                                        Başın kölgə salmış öz ayağına. 

Yəni  qocalıqdan  belin  elə  bükülmüş  ki,  başının  kölgəsi  ayağına 

düşmüşdür. 

162

                                  Gözəlcə bir cavab verdi pəhləvan: 

                                        "Söylərkən dilimiz dönər çox zaman". 

Yəni dil ağızda sümüksüz ətdir, hər cür mənasız və yalan söz söyləməyə 

qabildir. 

163

                                   Dörd tağ altında beş növbət nə gərək? 

                                         Şeşdərsiz olurmu bu doqquz fələk? 

Dörd tağ - dörd ünsür: kainatın əsasında duran su, od, torpaq, külək; beş 

növbət - şahların sarayı önündə gündə beş dəfə çalınan hərbi musiqi; şeşdər

– nərd oyununun duşeşi; doqquz fələk - göyün xəyal edilən doqquz təbəqəsi. 

Yəni dünyada şahlığın beş növbətini vurma, çünki bu səmanın altında həyat 

nərdi duşeşsiz oynanmır, demək, səndən üstünləri də ola bilər. 

164

                                   Diləkçin kim köynək geysə tərsinə, 

                                          Duayla avanda çevirər yenə. 

Müsəlman  Şərqində  Allahdan  ehtiyacım  istəmək  üçün  köynəyi  tərsinə 

geymək adət kimi olmuşdu. Yəni ehtiyacını diləmək üçün köynəyini tərsinə

geyən adam məqsədinə çatdıqdan sonra onu yenə rastına çevirib geyə bilər. 

165 

                                                

İran başçıları xidmətdə durdu, 

                                        Onun daşlarıyla tərəzi qurdu. 

 

İranın böyük adamları ona tabe oldular. Tərəziyə onun daşlarını qoydular, 

yəni onun böyüklüyünü təsdiq etdilər. 

166

                                  Diniylə atəşə çöküncə dehqan, 

                                        Həm atəş söndü, həm ona inanan. 

Dehqan - burada Zərdüştün ruhanisi, muğ mənasindadır, Beytin mənası: 

muğ atəşkədədə atəşpərəstlik dini ilə Zərdüştün ayinlərini icra ederkən həm 

od söndü, həm özü öldü. 

167

                                  Novruz ilə Səddə bayramlarında... 

---