Microsoft Word cobanli elshad docx
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya i şinin obyekt v ə metodları.
- Elmi yenilik.
- Dissertasiya i şinin h əcmi.
4 kəşviyyat işlərinin genişləndirilməsi ilə əlaqədar Azərbaycanda bir sıra yeni neft yataqları (xüsusilə Qala, Buzovna-Maştağa və s.) aşkar edilib istismara verilir və neft hasilatı 1941-ci ildə 23,6 mln. tona çatdırılır. SSR dağıldıqdan sonra Azərbaycanda Neft hasilatı sahəsi yeni mərhələyə qədəm qoyur. Respublikada baş verən gərgin ictimai-siyasi proseslər ərəfəsində hökümət bir çox xarci investrorların Azərbaycana cəlb eilməsinə nail olur. 1994-cü il sentyavrın 20-də Bakıda Gülüstan sarayında Xəzərin Azərbaycan sektorundakı "Azəri", "Çıraq", "Günəşli" yatatqlarının dərin su qatlarındakı neftin birgə işlənməsi haqqında "məhsulun pay bölgüsü" tipli müqavilə imzalandı. Müqavilə öz tarixi, siyasi və beynəlxalq əhəmiyyətinə görə "Əsrin müqaviləsi" adlanmış, təxminən 400 səhifə həcmində və 4 dildə öz əksini tapmışdıır. Ə srin müqaviləsində dünyanın 8 ölkəsinin (Azərbaycan, ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Türkiyə, Norveç, Yaponiya və Səudiyyə Ərəbistanı) 13 ən məşhur neft şirkəti (Amoko, BP, MakDermott, Yunokal, ARDNŞ, LUKoyl, Statoyl, Ekson, Türkiyə petrolları, Penzoyl, toçu, Remko, Delta) iştirak etmişdir. Bununla da "Yeni neft strategiyası" və doktrinası uğurla həyata keçirilməyə başlandı. "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən təsdiq edildi və 12 dekabr 1994-cü ildə qüvvəyə mindi. Hal-hazırda bu müqaviləyə əsasən çalışan müəssisəslərlə bilrikdə əldə edilən neftin hesabına Azərbaycan bir dövlət kimi dünyada öz mövqeyini möhkəmlətməyə nail olmuşdur. Bütün bu yuxarıda göstərilənlər Respublikamızda neft emalı sənayesinin ən qabaqcıl sahələrdən biri olmasını sübut edir. Məhz bu baxımdan da neft emalı nəticəsində alınan avtomobil yanacaqlarının keyfiyyətinin ekspertizası mövzusunda yazılmış dissertasiya işi öz aktuallığı ilə heç bir şübhə doğurmur. Dissertasiya işinin məqsədi Respublikamızda neftin emalı nəticəsində əldə edilən avtomobil yanacaqlarının ekspertizasından ibarətdir. Bu məqsədə nail olmaq üçün Respublikada istehsal olunan əsas neft məhsullarının bəzi fiziki-kimyəvi xassələrinə görə ekpertizası, Respublikada istehsal olunan neft məhsullarının itkilərinin azaldılması və işlənmiş yağların keyfiyyətinin ekspertizası, Respublikada
5 istehsal olunan texniki mayelərin keyfiyyətinin ekspertizası, neft məhsullarının göndərilmə, saxlanma və daşınma şərtlərinə görə ekspertizası aparılmışdır.
istehsal olunan müxtəlif növlü dizel və benzin yanacaqlarının, mazut və sürtkü materiallarının xassə göstəricilərinin qiymətləndirilməsi üçün müvafiq standart metodlardan istifadə edilmişdir. Tədqiqatın nəticələri riyazi statistik metodlarla təhlil edilmişdir.
iqtisadi göstəriciləri sistemli şəkildə təhlil edilmiş, onların xassə göstəricilərinin və keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi metodları işlənilmiş, neft yanacaqlarının keyfiyyət göstəricilərinin standart tələblərinə uyğunluğu təhlil edilmişdir. Təcrübi əhəmiyyəti. Dissertasiya işində aparılan təhlillər neft xammalının emalı nəticəsində alınan məhsulların xassə göstəricilərinin texniki parametrlərinin araşdırılması və təhlil edilməsi nəticəsində onların düzgün ekspertizasının aparılması təmin edilir, bu da istehlak bazarının yüksək keyfiyyətli neft məhsulları ilə dolğun şə kildə təmin olunmasına imkan verir. Dissertasiya işinin həcmi. Dissertasiya işi girişdən, nəzəri icmaldan, üç fəsindən, nəticə və təkliflərdən, habelə istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir. Dissertasiya işi ümumilikdə 88 səhifə təşkil edir.
6 I. NƏZƏR CMAL 1.1. Neft sənayesinin inkişafının müasir vəziyyəti və gələcək inkişaf perspektivləri
Neft qədim akkad dilində "napatum", yəni iylənən, alovlanan deməkdir, əsasən karbohidrogenlərin və digər üzvi birləşmlərin mürrəkkəb qarışığından ibarət spesifik iyə malik yanar mayedir. O, Yer kürəsində ən mühüm təbii enerji ehtiyyatlarından sayılır. Neft elektrik enerjisinin əldə edilməsi və nəqliyyat vasitələrində yanacaq kimi geniş istifadə edilir. Bundan əlavə neft kimya sənayesində süni materialların və başqa məhsulların alınmasında istifadə edilir. Buna görə də, o həm də "Qara qızıl" adlanır. Neft-qaz sıralı karbohidrogen yataqlarına yerin min, 2 min metrdən 5-6 min metrə qədər dərinliklərində rast gəlinir. Adətən, bu dərinlik 1000-3000 metr təşkil edir. Yer səthinə yaxınlaşdıqca atmosfer sularının və bakteriyaların təsiri altında neft deqradasiyaya məruz qalır (biodeqradasiya) və qatılaşır. Kimyəvi tərkibinə görə neft təbii qaza və asfalta yaxındır. Bu səbəbdən də çox vaxt bu maddələr ümumilikdə petrolitlər də adlanırlar. Neft açıq şabalıdı rəngə malikdir. Orta molekul çəkisi 220-330 q/mol həddindəir. Sıxlığı 0,65-1,05 q/sm3 olur. Sıxlığı 0,83-dən kiçik olanlara yüngül neft, 0,831-0,860 arasında olanlara orta, 0,860-dan yuxarı olanlara isə ağır neft deyilir. Onun tərkibində çoxlu sayda üzvi maddələr olduğundan o qaynama temperaturu ilə yox, maye üzvi maddələrin qaynama temperaturu (>28 °C, ağır neftlərdə ≥100 °С) ilə səciyyələndirilir. Neft təxminən 1000-dən çox komponentin qarışığından ibarətdir. Onların bir çoxunu maye karbohidrogenlər (80-90 %) və azotlu, oksigenli və kükürdlü heteroatomlu üzvü birləşmələr (4-5 %) təşkil edir. Buraya həmçinin metallar (vanadium və nikel), həll olunmuş karbohidrogen qazları (C1-C4, maksiumum 4 %-ə qədər), su (maksiumum 10 %ə qədər), müxtəlif minerallar (xloridlər, 0,1-4000 mq/l və daha artıq), üzvü turşuların duzlarının məhlulu və s. də daxildir. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|