Microsoft Word cobanli elshad docx
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
43 temperatur qalxdıqca azalır: sürətli dizellər üçün özlülük 20°S-də, aşağı sürətlilər üçün isə 50°S-də təyin olunur. Kinematik özlülüyü götütrlmüş miqdar yanacağın 20°S temperaturda viskozimetrin kapillyarından keçmə müddətinə görə müəyyən edirlər. Sürətli mühərriklər üçün dizel yanacağının özlülüyü 1,8-8,0 mm 2 /c, aşağı sürətli mühərriklər üçün isə 36 mm 2 /c-yə kimidir. Şə
aşağı düşdükcə bir qədər artan qış növlərini tətbiq etmək lazımdır. Aşağı temperaturda mühərrikin işinə həcminin tutqunlaşma, kristallaşmanın başlanması və yanacağın ərkimə (donma) temperaturları təsir edir. Tutqunlaşma temperaturu o temperatura deyilir ki, həmin tempeaturda yanacaq öz faza bircinsliyini itirməyə başlayır və tutqun olur. Bu zaman bərk karbohidrogenlərin əmələ gəlməsi səbəbindən yanacağın xarici görkəmi dəyişir. Yanacağın sonrakı soyudulması bərk fazanın miqdarının artmasına, kristalların əmələ gəlməsinə gətirir. lk kristalların ə mələ gəldiyi temperatur kristallaşmanın başlanma temperaturu adlanır. Yanacağın öz mütəhərrikliyini təmamilə itirdiyi temperatur bərkimə (donma) temperaturu
44 adlanır. Tutqunlaşma, kristallaşmanın başlanma və bərkimə (bərkimə) temperaturları dizel yanacağının fraksiya tərkibindən asılıdır. Məsələn, parafin karbohidrogenlər aşağı bərkimə temperaturuna malikdirlər və yanacağın yay növlərinin, yüksək bərkimə temperaturuna malik naften karbohidrogenlər isə yanacağın qış növlərinin emalı üçün tətbiq olunurlar. Mühərrikin normal işləməsi üçün tutqunlaşma temperaturunun ətraf mühitin minimal temperaturundan 3-5°S, bərkimə temperaturunun isə 10-12°S aşağı olması zəruridir. Benzinə nisbətən dizel yanacağında kükürdün miqdarı həmişə yuxarıdır, belə ki, kükürdlü birləşmələrin əksəriyyəti 200°S-dən yuxarı temperaturda qaynayıb buxarlanan karbohidrogenlərlə birlikdə neftdən ayrılırlar. Kükürd və kükürdlü birləşçmələr mühərriklərin, xüsusilə də yüksək sürətli mühərriklərin detallarının korroziyasına səbəb olurlar. Ona görə də yüksək sürətli dizellər mümkün qədər az kükürdlü yanacaqla istimar olunmalıdırlar. Bundan başqa, mühırrik kükürdlü yanacaqla işlədikdə aşınma (şəkil 2.3) və kül əmələ gəlmə artır, mühərrikin gücü azalır və yağın oksidləşməsi prosesi sürətlənir. Kükürdün zərərli təsirini azaltmaq üçün təmizləmə zamanı onu yanacaqdan diqqətlə kənarlaşdırmaq lazımdır. Kükürdün törətdiyi korroziya ilə mübarizənin təsirli üsulu dizel yanacağına əlavə olunan antikorroziya aşqarlarının (məsələn, sinkin naftenatı) əlavə edilməsi, eləcə də tərkibində aşqarın müəyyən kompozisiyalarının olduğu motor yanğın düzgün seçilməsidir. Aktiv kükürdlü birləşmələrin mövcudluğu mis lövhədə sınaq keçirməklə müəyyən edilir. Dizel yanacağının korroziya aktivliyi həmçinin suda həll olunan turşu və qələvilərin, oksigen birləşmələrinin, qatranın, mexaniki qarışıqların və suyun miqdarından asılıdır. Yanacaqda mineral turşuların və ya turşu reaksiyası yaradan maddələrin, eləcə də mexaniki qatışıqların və suyun mövcudluğu yolverilməzdir. Mexaniki qatişıqlar yanacaq verən aparatın detallarının sıradan çıxmasına səbəb olur: onların miqdarı orta yanacaq nümunəsinin kağız filtrdən keçirilməsi ilə müəyyən edilir. Dizel yanacağında benzinə nisbətən suyun miqdarı çox ola bilər, belə ki, dizel
45 yanacağı daha hiqroskopikdir. Su yanacaqla birləşərək emulsiya əmələ gətirir, bu da mühərrikin yanacaq verən aparatının korroziyasına səbəb olur.
Şə kil 2.3. Yanacaqda kükürdün miqdarının mühərrikin aşınmasına təsiri
stifadə olunan yanacağın kimyəvi tərkibindən yanacağın xırdalanma (toz halına keçmə) keyfiyyətini pisləşdirən, mühərrikin qızmasına səbəb olan və onun gücünü aşağı salan qatranlı maddələrin və kükün əmələ gəlmə intensivliyi asılıdır. Dizel yanacağının keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün ona setan ədədini artıran aşqarlar, korroziya inhibitorları (korroziyanı aradan qaldıran maddələr), metalların dezaktivatorları və s. əlavə edilir. Belə ki, 1% izopropilnitratın əlavə edilməsi dizel yanacağının setan ədədini 10-12 vahid artırır, onun işə salma xarakteristikalarını yaxşılaşdırır. Tətbiq olunma şəraitindən asılı olaraq sənayedə üç marka dizel yanacağı bura- xılır: L (yay-rusca letniy sözündən), - ərtaf havanın temperaturu 0°S və ondan yuxarı olduqca istismar edilmək üçün; Z (qış-rusca zimniy sözündən) - ətraf havanın tempe- raturu -20°S və ondan yuxarı olduqda istismar edilmək üçün; A(arktik)- ətraf hacanın temperaturu -50°S və ondan uxarı olduqda istismar üçün. Hər üç marka dizel yanacağı üçün setan ədədinin norması 45-dən yuxarı müəyyən edilmişdir. Kükürdün
Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|