Microsoft Word cobanli elshad docx



Yüklə 0,86 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə24/30
tarix22.05.2018
ölçüsü0,86 Mb.
#45397
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   30

 

 

63 



 

Сыхлыьын пикнометр васитясиля тяйини 

 

Яэяр мящсул чох мцряккяб вя мигдары аз олурса, онун сыхлыьыны йухарыда 



эюстярилян цсулларла тяйин етмяк мцмкцн олмур. Бу щалларда мящсулун сыхлыьыны 

йцксяк  дягигликля  тяйин  етмяк  лазым  эялир.  Беля  щалда  пикнометрдян  истифадя 

олунур. 

Тямиз  йуйулмуш  вя  гурудулмуш  пикнометрин  чякисини  аналитик  тярязидя 

тяйин едирляр, сонра пикнометри дистилля едилмиш су иля долдуруб 20

0

С температурлу 



су  иля  долу  габа  гойурлар,  тяжрцбя  гуртарана  кими  бу  габдакы  суйун  темпера-

туруну 20

0

С-дя сахламаг цчцн суйа щярдянбир исти су вя буз парчасы ялавя едирляр. 



Пикнометрдяки  суйун  температуру  20

0

С  олдугда,  суйун  сявиййясини 



пикнометрин  нишаны  иля  бярабярляшдирирляр,  су  аз  олдугда  ялавя  едирляр,  чох 

олдугда сцзэяж каьызы васитясиля эютцрцрляр. Пикнометрин су иля долу габда 20-25 

дягигя сахландыгдан сонра судан чыхарырлар, йумшаг кятан яски иля гурудурлар вя 

тярязидя  чякирляр.  Алынмыш  кямиййятдян  бош  пикнометрин  чякисини  чыхмагла 

пикнометр  щяжминдя  суйун  20

0

С-дя  чякисини  тапырлар.  Тапылмыш  кямиййят 



пикнометрин  су  ядяди  адланыр.  Сонра  суйу  бошалдыб  пикнометри  спирт  иля  йахшы 

йуйуб,  щава  иля  гурутдугдан  сонра  анализ  едилян  мящсулла  долдурурлар. 

Пикнометр  йеня  дя  йухарыда  гейд  олундуьу  кими,  20

0

С  температурлу  суйу 



гойулуб  сойудулур  вя  чякилир.  Мящсулун  чякисинин  пикнометр  щяжминдя  суйун 

чякисиня олан нисбяти мящсулун 20

0

С-дя сыхлыьына бярабяр олур. 



Нефтин  вя  нефт  мящсулларынын  сыхлыглары  бир  сыра  амиллярдян  асылы  олараг 

дяйишир.  Сыхлыг  мящсулларын  кимйяви  тяркибиндян  асылыдыр.  Ейни  гайнама 

температуру щяддиндя алкан карбощидроэенляри иля зянэин олан фраксийанын сыхлыьы 

алчаг,  ароматлы  карбощидроэенлярля  зянэин  олан  фраксийаларын  сыхлыьы  йцксяк, 

нафтенлярля зянэин олан фраксийаларын сыхлыьы ися орта гиймятдя олур. 

Сыхлыг, башга физики-кимйяви хассялярля (гайнама температуру, шцасындырма 

кофисиенти,  юзлцлцк  вя  с.)  бирликдя  нефт  мящсулларынын  кимйяви  тяркибини  вя 

кейфиййятини характеризя едян параметрлярдян биридир. 




 

 

64 



 

Мясялян,  нефт  фраксийаларынын  парафинлилик  дяряжясини  эюстярян  К  амили 

ашаьыдакы формул иля мцяййян едилир: 

3

116



,

2

ρ



T

K

=

  



 

 

 



  

бурада, 


ρ

 - нефт фраксийаларынын сыхлыьы; 

    Т  –  К

0

  иля  щямин  фраксийаларын  мцтляг  орта  молекулйар  гайнама 



температурудур. 

Парафин  ясаслы  сцрткц  йаьлары  цчцн  К=52,5÷13,0;  нафтен-ароматлылар  цчцн 

К=10,0÷11,0 олур. 

Сыхлыг, дизел йанажагларынын кимйяви тябиятини характеризя едян дизел индекси 

формулунда,  йаьларын  юзлцлцйцнцн  температурдан  асылылыг  хцсусиййятлярини 

мцяййян едян юзлцлцк-чяки коефисиенти формулунда вя с. иштирак едир. 

 

Молекул чякиси 



 

Сцрткц  йаьларынын  кейфиййятини  характеризя  едян  ясас  физики-кимйяви 

хассялярдян  бири  дя  молекул  чякисидир.  Нефт  мящсулларынын  молекул  чякиси  онлары 

тяшкил едян компонентлярин (тяркиб щиссялярин) молекул чякисиндян асылы олан орта 

бир кямиййятдир. 

Молекул чякиси маддя молекулунун оксиэен атом чякисинин 1/16 щиссясин-

дян нечя дяфя аьыр олдуьуну эюстярян ядядя дейилир. 

Нефт бухарларынын щяжмини, эизли бухарланма истилийини, парсиал тязйиги, моле-

кул рефреаксийасыны вя с. щесабладыгда молекул чякисиндян эениш истифадя едилир. 

Нефт  емалы  сянайесиндя  бязи  апаратларын,  дистилля  вя  ретификасийа 

просесляринин  щесабланмасындан  молекул  чякисиндян  истифадя  едилир,  чцнки  беля 

щесабламаларда  чох  вахт  айры-айры  компонентлярин  (нефт  фраксийаларынын  тяркиб 

щиссяляринин)  чяки  консентрасийаларындан  йох,  молекул  консентрасийаларындан 

истифадя етмяк лазым эялир. 

Сон  иллярдя  нефт  фраксийаларынын  молекул  чякиси  бир  сыра  тядгигатчылар 

тяряфиндян  ятрафлы  юйрянилмишдир.  Щазырда  бцтцн  нефтлярин  вя  нефт  фраксийаларынын 




 

 

65 



 

молекул  чякиси  мялумдур;  айры-айры  технолоъи  просеслярин  щесабланмасында  нефт 

тядгигат  институтлары,  еляжя  дя  башга  тядгигатчылар  тяряфиндян  щазырланмыш  вя няшр 

едилмиш молекул чякиси яйриляриндян вя жядвяллярдян эениш истифадя олунур. 

Елми-тядгигат  институтлары  мцяййян  етмишдир  ки,  нефтлярин  тябиятиндян  асылы 

олмайараг  онларын  дар  фраксийалары,  ейни  орта  гайнама  температуру  дахилиндя 

ейни молекул чякисиня малик олур. 

Фраксийаларын  гайнама  температуру  галхдыгжа,  молекул  чякиляри  дя  артыр. 

Она  эюря  дя  технолоъи  щесабламаларда  молекул  чякиляринин  експериментал 

яйриляриндян эениш истифадя олунур. 

Технолоъи  просеслярин  щесабланмасындан  нефт  фраксийаларынын  молекул 

чякиси  чох  вахт  мцхтялиф  мцяллифляр  тяряфиндян  тяклиф  олунмуш  мцхтялиф 

експериментал формуллар васитясиля тяйин едилир. Бунлардан, нисбятян чох ишлядилян 

Б.П.Войновун формулудур: 

М=60+0,3т+0,0001т

2

    



 

 

       



бурада, т – нефт фраксийаларынын орта гайнама температурудур. 

Нефт  фраксийаларынын  орта  гайнама  температуру  ашаьыдакы  формулдан 

тапылыр: 

n

n

n

or

m

m

m

m

m

t

m

t

m

t

m

t

t

+

+



+

+

+



+

=

...



...

3

2



1

3

3



2

2

1



1

   


 

 

      



бурада, 

n

t

t

t

t

...


,

,

3



2

1

 -  фраксийаны  ямяля  эятирян 



n

m

m

m

m

...


,

,

3



2

1

 компонентляринин 



орта гайнама температурудур. 

Нефт  фраксийалары  гатышыьынын  орта  молекул  чякиси  ашаьыдакы  формулдан 

тапылыр: 

n

n

n

qat

m

P

m

P

m

P

m

P

P

P

P

P

M

....


...

3

3



2

2

1



1

3

2



1

+

+



+

+

+



+

  

 



 

 

    



бурада, 

n

P

P

P

P

...


,

,

3



2

1

 - гатышыьы ямяля эятирян компонентлярин чякиси; 



n

m

m

m

m

...


,

,

3



2

1

 - щямин компонентлярин молекул чякисидир. 



Лабораторийа  шяраитиндя  нефт  мящсулларынын  молекул  чякиси  бир  нечя  цсулла 

тяйин олунур. Бунлардан ян эениш истифадя олунаны криоскопийа цсулудур. Бу цсул 




Yüklə 0,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   30




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə