Microsoft Word cobanli elshad docx
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
52 yaxın temperaturda isə oksidləşmə prosesləri ilə yanaşı sürtkü yağlarının karbohidrogenlərinin termik parçalanması baş verir. Yağların kimyəvi stabilliyini təmin etmək üçün onların tərkibinə fenollar, aminlər, sinkin və bariumun dialkilditifosfatları kimi oksidləşməyə qarşı aşqarlar (oksidləşmə inhibitorları) əlavə edirlər. Maşınların sürtünən detallarının korroziyaya dayanıqlığı çox vaxt sürtkü yağlarının keyfiyyətindən və kimyəvi tərkibindən asılıdır. Daha çox zərərli korroziya təsirini yağın tərkibində olan üzvi və mineral turşular, su və kükürdlü birləşmələr göstərirlər, ona görə də onların miqdarı məhdud olmalıdır. 1 q yağda olan turşuları neytrallaşdırmaq üçün lazım olan qələvi kaliumun milliqramlarla miqdarı ilə xarakterizə olunan yağın turşuluğu müxtəlif yağlar üçün 0,005 ilə 0,30 mq arasında dəyişir. Yanacağın natamam yanmasının məhsullarını neytrallaşdırmaq və onların mühərrikin detallrına korroziya edici təsirinin qarşısınnı almaq üçün motor yağları müəyyən ( 2-dən 10 mq-a kimi ) qələvi ehtiyyatına (qələvi ədədi) malik olmalıdırlar. Podşipniklərin və silindr-prşen sisteminin detallarının korroziyasını azaltmaq üçün sürtkü yağlarına antifriksion aşqarlar, kükürdlü və fosforlu birləşmələr, qələvi metalların alkilfenolatları və s. əlavə edilirlər. Yağların aşınmaya qarşı və cızılmaya qarşı xassələri yağın özlülüyündən, kimyəvi tərkibindən və təmizliyindən asılıdır. Tətbiq olunmazdan əvvəl sürtkü yağlarını çöküntü və ya filtrasiya yolu ilə mexaniki qatışıqlardan təmizləmək lazımdır. Aşınmaya qarşı effektiv aşqarlar kimi yağ ekstraktları, efirlər və s, cızılmaya qarşı isə etan, etilen birləşmələri və s. göstərilə bilər. Yağların yuyucu xassələri oksidləşmə məhsullarını asılı vəziyyətdə saxlayaraq detalların zəruri təmizliyini təmin etmək qabiliyyətini səciyyələndirir. Yağların yuyucu xassələri nə qədər yüksək olsa, o qədər detalların üzərində yanıq və lak əmələ gəlməsi az olur. Yuyucu xassələr yağın kimyəvi tərkibindən, alınma və təmizlənmə üsulundan asılıdır və yağın tərkibinə kalsiumun və baiumun sulfanatları kimi yuyucu dispersiya edən aşqarların daxil edilməsi ilə yaxşılaşdırıla bilərlər. Köpüyə qarşı aşqarlar yağların istismar xassələrini yaxşılaşdırır və onların köpük əmələ gəlmədən hava və qazları buraxmaq qabiliyyətini artırır.
53 Karbürator və dizel mühərriklərinin istismarı üçün nəzərdə tutulmuş motor yağları vahid nişanlanma sisteminə malikdirlər və 100°S temperaturda 6-20 mm 2 /c özlülüyü (hər 2 mm 2 /c-dən bir intervalla) ile istehsal olunurlar. stismar göstəricilərinə görə onlar altı qrupa (A, B, V, Q, D, və E) bölünürlər. Hər qrupa eyni özlülüyə malik olan, tərkibinə daxil edilmiş aşqarların miqdarına və effektivliyinə görə fərqlənən yağlar daxildir. Motor yağlarını markalayarkən əvvəlkcə M hərfi qoyulur (motor yağı), sonra 100°S-də kinematik özlülüyün qiymətini göstərən rəqəm və istismar xassələrinin səviyyəsini göstərən hərf 1 və ya 2 indeksi ilə yazılır. 1 indeksi yağın karbürator mühəriikləri üçün, 2 indeksi isə dizel mühərrikləri üçün nəzərdə tutulduğunu göstərir. A qrupuna tərkibində az miqdarda aşqar olan yağlar daxildir. Onlar M-6A, M-8A, M-10A markaları ilə istehsal olunur və az güclü karbürator mühərriklərində istifadə edilirlər. B, V və Q qrupuna daxil olan yağlar karbürator və dizel mühərrikləri üçün, B və Q qrupları isə həm də qış və yay növlərində olurlar. Bununla belə rəqəm indeksi göstərilmədən bu qrupların universal yağlarıda istehsal oluna bilər. B qrupuna daxil olan yağlar az güclü karbürator və dizel mühərriklərində tətbiq olunur, tərkibinə 5%-ə qədər çox funksiyalı aşqarlar daxildir və M-6B 1 , M-8B
1 , M-8B
2 , M-10B
2 və M-12B 2 və s. markaları ilə buraxılırlar. Daha kütləvi istehsal olunan yağlar orta güclü karbürator və dizel mühərriklərinin istismarı üçün nəzərdə tutulmuş B qrupuna daxil olan və yüksək güclü karbürator və dizel mühərrikləri üçün nəzərdə tutulmuş Q qrupuna daxil olan yağlardır. Birincilərin tərkibinə 8%, ikincilərin tərkibinə isə 11% çoxfunksiyalı aşqarlar daxildir. B qrupunun eyni özlülüyə malik olan motor yağları bir-birini əvəz edə bilərlər. Sənaye tərəfindən M-6B 1 , M-8B
1 , M-8B
2 , M-10B
1 , M-10B
2 , M-12B
2 və s, eləcə də M-6Q 1 ,
1 , M-8Q
2 , M-10Q
1 , M-10Q
2 , M-12Q
2 və s markalı yağlar istehsal olunur. Onlar hətta kükürdlü yanacaq istifadə edildikdə belə yüksək yuyucu və antioksidləşdirici xassələrə malik olurlar. D qrupuna daxil olan yağların tərkibinə 18%-ə qədər müxtəlif aşqarlar daxildir və kükürdlü yanacaqla işləyən yüksək güclü dizellərdə tətbiq olunurlar, E qrupuna daxil olan yağların tərkibində isə 22%-ə qədər aşqarlar var və onlar yüksək kükürdlü (3,5%-ə qədər) yanacaqla işləyən azgüclü dizellərdə istifadə
Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|