6
ÜMUMİ
138 1,577 100%
58 606 100%
389 100%
Cәdvәl 2: Azәrbaycanda portfel inkişafı, 2010-noyabr 2013 artımı
2009 2010 2011 2012 Noy-2013
Xalis toplam biznes hәcmi (XTBH)
971
1,224 1,503 1,554
1,577
TFP XTBH
16
199
242
272
293
XTBH әmәliyyatların sayı 103
108
116
128
138
Portfel 622
598
711
657
606
Portfeldә әmәliyyatların sayı 66
59
57
56
58
Әmәliyyat aktivlәri 410
491
471
427
389
Zәmanәtlәr istisna olmaqla % götürülmәmiş 32%
14%
31%
31% 33%
İllik biznes hәcmi
161 59 289 83
63
İllik әmәliyyatların sayı 9
13
12
16
12
İllik paylama
101
126
71
52
40
İllik lәğvetmәlәr 8
1
16
7
5
Boru kәmәri sәhmlәri - hesabat verilmiş dәrәcә 127 135 427 635
551
Özәl sektorun payı (% portfel)
63%
62%
43%
43%
42%
Qeyri-suveren pay (% portfel)
63%
62%
43%
43;
42%
Kapital payı (% portfel)
4%
4%
4%
5%
6%
Portfel nisbәti (5 illik sürüşәn әsasla) 69%
73%
64%
71%
71%
1.2. Әvvәlki ölkә strategiyasının icrası
Bankın Azәrbaycan üzrә 2010-cu il Strategiyası biznes mühitinin yaxşılaşdırılması,
Azәrbaycanın qlobal iqtisadiyyata inteqrasiya
edilmәsi, maliyyә vasitәçiliyinin
artırılması vә ictimai infrastruktur islahatının tәkmillәşdirilmәsinә yönlәndirilmişdir.
Әvvәlki Strategiya mәrhәlәsindә Bank ümumi dәyәri 435 milyon avro olan 40 yeni
layihәyә imza atmışdır. Regional yolların inkişafı üzrә kreditlәr istisna olmaqla orta
investisiya ölçüsü İKİO-nun Azәrbaycan üzrә tәşәbbüsünün uyğunluğunu nәzәrә
almaqla 6 milyon avrodan aşağı olmuşdur. Әvvәlki Strategiya mәrhәlәsindә yerli
şirkәtlәrin idarәetmә bacarıqları vә rәqabәtliliyi ciddi kredit şәrtlәri, elәcә dә texniki
dәstәk, o cümlәdәn, MİP vә BMX proqramları ilә güclәndirildikcә Bankın korporativ
sektora tәsiri dә güclәndirilmişdir. Bank birbaşa xarici investisiyanı dәstәklәmәyә
davam etsә dә bu, istehsal vә maliyyә sektorunda mövcud müştәrilәrlә
mәhdudlaşdırılmışdır. Әvvәlki Strategiya mәrhәlәsindә tәsdiqlәnәn layihәlәr üzrә orta
keçid tәsir potensialı qiymәti 4,86 olmuşdur ki, bu da bankın orta qiymәtindәn (4,75)
bir az yuxarıdır. 2012-ci ilin sonuna Azәrbaycanda bütün әmәliyyatlar üzrә aktiv
TIMS portfelinin orta reytinq qiymәti bankın orta qiymәtindәn (4,05) cüzi şәkildә pis,
yәni 4,16 olmuşdur ki, bu da ölkәnin problemli biznes mühiti vә zәif institusional
gücünü әks etdirir.
Bank uzunmüddәtli maliyyәlәşdirmә vә maliyyә sektoruna texniki dәstәyin әsas
tәminatçısı olaraq qalmışdır. Bank kapital investisiyaları ilә yerli maliyyә
institutlarında korporativ idarәetmә standartlarını artırmışdır. Bank eyni zamanda
riskin idarә edilmәsi tәcrübәlәrini, elәcә dә әmәkdaş institutlarının kreditin
qiymәtlәndirilmәsi vә mikrokredit bacarıqlarını artırmışdır. Bundan әlavә, o, ikinci
sәviyyә kapitalı güclәndirmәk üçün bazara yeni maliyyә mәhsulları, o cümlәdәn
ölkәnin ilk konvertasiya olunan istiqrazı vә subordinasiya borcunu tәtbiq etmişdir.
7
Bu strategiya mәrhәlәsindә Bank diqqәti Azәrbaycanda kiçik bizneslәrin
kreditlәşdirilmәsi üzrә kredit xәtlәrinin açılmasına yönәltmişdir. Kredit müddәtlәrinin
artırılması vә banklar vә mikromaliyyә institutlarının Bakıdan kәnarda kredit vermәyә
hәvәslәndirilmәsi ilә AYİB Azәrbaycanın hәr tәrәfindә sahibkarlara kredit vermәnin
mümkünlüyünü artırmış olur. Bir çox tәrәfdaş banklar vә MMİ-lәr әsas diqqәti kәnd
tәsәrrüfatı sektorunun kreditlәşdirilmәsinә yönәltmәklә Bakıdan kәnar bölgәlәrdә
MKOM kreditlәşmәsini artırmışdır. Bundan başqa, daha uzun müddәtә kreditin
qaytarılması
şәrtilә maliyyәlәşdirmәnin tәmini diversifikasiyanın vә
maliyyәlәşdirmәnin mümkünlüyünün tәkmillәşdirilmәsi ilә müvafiq tәsirә malik olan
tәrәfdaş bankların balans hesabatını vә biznes modelini güclәndirmişdir. Böhrana
cavab tәdbiri kimi Bank ilkin olaraq ilk subordinasiya olunan borcu tәmin etmiş vә
birinci sәviyyә kapitalın güclәndirilmәsi yolu kimi investisiya yatırılan banklar
tәrәfindәn verilәn konvertasiya istiqrazlarına sәrmayә yatırmışdır.
Maliyyә vasitәçiliyi sәviyyәlәri әvvәlki Strategiya mәrhәlәsindә, xüsusilә dә keçәn il
әrzindә artmışdır. Buna baxmayaraq, bu sektor hәlә dә yerli bankların (әksәriyyәti çox
kiçik olmaqla) kapitallaşdırılmasının aşağı sәviyyәdә olması, böyük dövlәt
banklarının hakim rol oynaması vә zәif idarәçiliklә xarakterizә olunur. Bankların vә
hakimiyyәt strukturlarının bank sektorunu müasirlәşdirmәk sәylәrinә baxmayaraq,
bütün bunlar gәlәcәkdә maliyyә vasitәlәrinin әldә olunması qarşısında duran әngәllәr
hesab olunur.
Mİ sektorunda әvvәlki strategiya şәffaflıq vә korporativ idarәetmәnin
möhkәmlәndirilmәsi vә güclәndirilmәsini prioritetlәşdirmişdir. Strategiya
mәrhәlәsindә bankların sayı 60-dan 43-ә düşmüş, xarici banklar bu bankların 23-ü
tәşkil etmişdir. 2012-ci ildә Mәrkәzi Bank minimum mәcmu kapital tәlәbinin 50
milyona qaldırılmasını elan etsә dә (әvvәlki ildә 10 milyon) indiyә qәdәr AYİB-in
iştirakı üçün heç bir müvafiq möhkәmlәndirmә tәkliflәri irәli sürülmәmişdir. Şәffaflıq
vә korporativ idarәetmә sәviyyәlәri mәrkәzi bankın ciddi qaydaları vә böhrana cavabı,
elәcә dә sektorda 2012-ci ilin sonuna maliyyә institutları üzrә üç illik vergi güzәşti
sayәsindә AYİB-in tәrәfdaş institutları arasında vә sektor boyunca güclәnmişdir.
Bu sektora bütün aktivlәrin üçdә bir hissәsindәn artığını (2010-cu ildә bir yarım hissә)
әldә tutan Azәrbaycan Beynәlxalq Bankı rәhbәrlik edir. Әvvәlki Strategiya
mәrhәlәsindә Bank TC-nin maliyyәlәşdirdiyi özәllәşdirmә üzrә mәslәhәtçi tәmin
etmiº vә 2011-ci ildә hökumәt ABB-i özәllәºdirәcәyini bildirmiºdir. Buna
baxmayaraq, 2012-ci ildә Mәrkәzi Bank problemli kreditlәrin yüksәk sәviyyәlәri üzrә
kapitalı dәstәklәmәk üçün ABB-i iki böyük subordinasiya kreditlәri ilә tәmin etmiş vә
ABB-nin özәllәşdirilmәsi tәxirә salınmışdır.
2011-ci ilin dekabr ayında Bank Azәrbaycanda yol şәbәkәsinin seçilmiş bölmәlәrinin
rekonstruksiyası üzrә üç mәrhәlәli mexanizmә imza atmışdır ki, bunun da ilk 190.4
milyon hissәsi tamamlanmışdır. Şәrtlәnmәlәrin mәqsәdi milli vә regional yol
şәbәkәlәrinin tәlәb olunan sәviyyәdә idarә olunması vә qorunub saxlanması vә özәl
sektorun rolunun güclәndirilmәsinә tәminat yaradılması yolu ilә islahatın
stimullaşdırılmasından ibarәt olmuşdur. Sonrakı hissәlәrin hәr biri növbәti Strategiya
mәrhәlәsindә әsas keçid dövrlәrinin hәyata keçirilmәsi üzrә şәrti olacaq. Azәrbaycan
Hökumәti ilә çәrçivә razılaşmasının tәsdiq olunmasından asılı olaraq AİB bu
layihәnin maliyyәlәşmәsindә iştirak edә bilәr.