10
Şәkil 1. Azәrbaycanda hәdәfә alınan keçid mәqsәdlәri (layihәlәrin bölgüsü)
dekabr 2010 – noyabr 2013
Bankın Azәrbaycanda aktiv TİMS portfeli üzrә layihәlәrin keçid mәhsuldarlığı yaxşı
olmuşdur.
2
2103-cü ilin noyabr aynın sonuna aktiv portfelindә bütün 19 әmәliyyat
keçid tәsiri perspektivindәn fәaliyyәtdә olan әmәliyyatlar kimi qiymәtlәndirilir.
Burada artıq planlaşdırılmış keçid tәsirini lazımınca әldә edәn ölkәnin aktiv TİMS
portfelinin 42 %-i tәşkil edәn sәkkiz әmәliyyat әhatә olunur. Digәr 11 әmәliyyat
hazırda proqnozlaşdırılan keçid tәsiri potensialının әldә olunması yolunda olan
әmәliyyatlar kimi TİMS tәrәfindәn müәyyәn olunur. 2013-cü ilin noyabr ayının
sonunda Azәrbaycanın aktiv TİMS portfelinin orta qiymәti 4.16 olmuşdur ki, bu da
institusional hәdәf olan 4.35 qiymәtindәn yaxşıdır.
3
Ölkәnin hazırda Bankın bütün
әmәliyyatlarından (2013-cü ilin noyabr ayının sonuna 4.02) bir az pis olan aktiv TİMS
portfelinin orta qiymәtinin gәlәcәkdә daha da azalacağı (yәni yaxşılaşacağı)
proqnozlaşdırılır ki, bu da ölkәnin portfelinin keçid potensialının azalması ilә әlaqәdar
yetişmәsi vә risk etmәsi ilә bağlıdır. Azәrbaycanda OBMM çәrçivәsi altında
imzalanan sub-layihәlәr keçid tәsiri perspektivindәn yaxşı hәyata keçirilir vә bu, keçid
hәdәflәrinin әldә olunmasında uğur, tәkmillәşdirilmiş idarәetmә vә maliyyә
bacarıqları vә maliyyә mәlumatlarının tәqdim olunması ilә müşayiәt olunmuşdur.
Maliyyә sektorunda olan bütün doqquz әmәliyyat strategiya mәrhәlәsindә başa
çatdırılmışdır (yәni, tam olaraq geri ödәnilmiş vә buna görә dә TİMS-in aktiv
portfelinin tәrkib hissәsi olmamışdır). Başa çatdırılan bu әmәliyyatların yeddisi tam
olaraq proqnozlaşdırılan keçid tәsirini әldә etmişdir, yәni MKOM kreditlәrini hәdәfә
alınan müәssisәlәrә qәdәr genişlәndirmәdә vә biznes standartlarını inkişaf etdirmәdә
2
İmzalandıqdan sonra 6 aydan artıq davam edәn bütün aktiv әmәliyyatlar keçid tәsirlәri üzrә әn azı bir
dәfә yoxlanılır
3
Sıralanma keçid tәsiri potensialı reytinqi vә keçid tәsirinә dair risklәrin birlәşmәsindәn yaranır. Hәr bir
әmәliyyatın proqnozlaşdırılan keçidi ildә bir dәfә yoxlanılır vә 1-dәn 8-ә kimi sıralanır. Burada 1-dәn
3-ә әsasәn reallaşdırılan tәsir, 3-dәn 6-a keçid mәqsәdlәrinin әldә olunması yolu, 7-dәn 8-ә isә әldә
olunmuş minimal keçid riski vә ya hәddindәn artıq risklәr tәsvir olunur.
Rәqabәt
Bazarın
genişlәndirilmәsi
Xüsusi
mülkiyyәt
Bazarlar üzrә
FW
Bacarıqların
ötürülmәsi
Reklam
mәhsulları
Reklamın
restruktrizasiyası
Reklamın
maliyyәlәş-
dirilmәsi
Biznes
standartları vә
idarәetmәsi
11
uğurlu olmuşdur. Başa çatdırılan әmәliyyatlardan ikisi keçid mәqsәdlәrini yalnız
qismәn çatdıra
bilmişdir ki, bu da institusional mәqsәdin çatdırılmasında uğurlara,
yeni kreditlәşdirmә metodologiyalarının uğurlu şәkildә hәyata keçirilmәsinә
baxmayaraq, böhran sәbәbindәn ölkәnin kommersiya bankı ilә MKOM-ә dәstәk
layihәsinin kiçik vә orta ölçülü sub-borcalanların gözlәnilәn sayının әldә olunmaması
ilә әlaqәdar olmuşdur.
2. ӘMӘLİYYAT MÜHİTİ
2.1. Siyasi kontekst
Asiya vә Avropanın birlәşdiyi yol qovşağında yerlәşәn Azәrbaycanda Avropa
yönümlü mәqsәdlәr elan olunmuş vә Avropa strukturlarına inteqrasiya siyasәtlәri
hәdәfә alınmışdır.
Bu baxımdan Azәrbaycanın Avropa Şurasına üzvlüyü vә Avropa Qonşuluq Siyasәti
(AQS) vә Şәrq Tәrәfdaşlığı (ŞT) әsasında öhdәliklәri ölkәnin hüquqi çәrçivәsinin vә
tәcrübәsinin Avropa standartlarına uyğunluğunun tәmin olunması mәqsәdilә hökumәti
siyasi vә iqtisadi islahatlara öhdәlik nümayiş etdirmәk üçün platforma ilә tәmin
etmişdir. 2013-cü ilin mart ayına olan son AQS hesabatında bildirilmişdir ki, keçәn
dövr üzrә irәlilәyişlә müqayisә olunan gedişә baxmayaraq Azәrbaycan demokratiya, o
cümlәdәn, seçki prosesi, insan hüquqlarının müdafiәsi vә fundamental azadlıqlar vә
mәhkәmә sisteminin müstәqilliyinә dair öhdәliklәrinin yerinә yetirilmәsi üzrә
sәylәrini davam etdirmәlidir.
Konstitusiyaya әsasәn, Azәrbaycan Respublikası idarәetmә formasına görә prezident
üsul-idarәsinә әsaslanır. Prezident İlham Әliyev 2003-cü ilin oktyabr ayından
hakimiyyәtdәdir. Hakimiyyәtә gәldikdәn bәri Prezident Әliyev öz siyasi
hakimiyyәtini әsaslı şәkildә möhkәmlәndirmişdir. 2008-ci ildә o, ikinci dәfә beş illik
müddәtә prezident seçilmişdir vә 2013-cü ilin oktyabr ayında keçirilәcәk növbәti
prezident seçkilәrindә namizәdliyini irәli sürәcәk. Hakim partiya olan Yeni
Azәrbaycan Partiyası (YAP) qanunvericilikdә vә siyasi sistemdә dominant mövqe
tutur. Ölkәnin növbәti prezident vә parlament seçkilәrinin Strategiya mәrhәlәsindә
hakimiyyәt bölgüsünü әhәmiyyәtli dәrәcәdә dәyişmәsi real görünmür.
Ermәnistanla olan Dağlıq Qarabağ münaqişәsi Fransa, Rusiya vә Amerika Birlәşmiş
Ştatlarının hәmsәdri olduğu ATӘT-in Minsk Qrupu tәrәfindәn
beynәlxalq vasitәçilik
sәylәrinә baxmayaraq hәlә dә hәll olunmamışdır.
Siyasi kontekstin tәfsilatlı şәkildә qiymәtlәndirilmәsi üzrә Әlavә 1-ә bax.
2.2. Makroiqtisadi kontekst
İqtisadi inkişafın dәrәcәsi böhrandan әvvәlki sürәtli yüksәliş illәri ilә müqayisәdә
әhәmiyyәtli şәkildә azalmışdır ki, bu da karbohidrogen hasilatının sürәtinin aşağı
düşmәsi ilә әlaqәdardır. 2011-ci ildә ÜDM yalnız 0,1 % artmışdırsa, neft hasilatı 10,6
% azalmışdır. 2012-ci ildә neft istehsalının nisbәtәn kiçik şәkildә azalması әsasәn
inşaat vә xidmәt sahәlәrini özündә birlәşdirәn qeyri-neft sektorunun genişlәnmәsi
(9,7%) ilә müşayiәt olunmuş vә artım 2,2 % sürәtlәnmişdir. 2013-cü ilin ilk rübündә
artım 3,1% olmuşdur vә il üzrә 3,5-4,0% arasında qalacağı proqnozlaşdırılır.