Microsoft Word Atakisiyeva Ulker 869M. doc
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2.Ayaqqabının b ədii layih əl əndirilm əsind ə r əngl ərd ən istifad ə edilm əsi
26
üzlüyün konstruksiyasından, qəbul edilmiş əsas və köməkçi materialların kütləsindən asılıdır.
Bizim estetik zövqümüzə təsir edən vasitələrdən biri də kompozisiyadır. Kostyumun inkişaf tarixi onun ayaqqabı ilə sıx əlaqədə olmasını aşkar etdi və bunların layihələndirilmə prinsiplərinin eyni qanuna tabe olmasını müəyyən etmişdir. Buna görə müasir ayaqqabıların kompoziyiyası kostyumun kompozisiyasının tamamlanması kimi qəbul edir. Layihəsi nəzərdə tutulan ayaqqabının kompozisiyası bütünlüklə geyimin ansambılının ideyası, onun elementlərinin ahəngdarlığı olmalıdır. Ayaqqabıını layihələndirilməsinin əsas elementlərinə: xətlər, mütənasiblik, material, kütlə, rəng daxildir ( şəkil 2.1)
Rəng - ağ rəngin düzülmüş şüalarıdır. Ağ rəngli şüaların düzülüşü günəş spektrini əmələ gətirir. Bütün spektr rənglərindən dörd əsas rəngləri ayırmaq olar - qırmızı, sarı, yaşıl və göy. Bu rənglər əsas rənglər sayılır və digər rənglərdə də bunların çalarları vardır [1].
27
Əş yaların rəngi tərədən işıq şüalarının keçirməsi, əks etdirilməsi və ya udulması bunların qabiliyyətindən asılıdır. Xətlər bütün növdə olan ayaqqabılar üçün böyük rol oynayır. Onlar modelin ümumi konturunu və onun ayrı-ayrı detallarının cizgilərini müəyyənləşdirir. Hər bir modelin özünə məxsus olan bir xətti vardır. Bu xətt ayaqqabının yaraşığını müəyyən edir. Modellərin bütün xətlərini üç qrupa ayırmaq olar: konturlu, konstruktivli və dekorativli [4]. Kontur xəttlər modelin siluetini müəyyən edir. Kontur xətlərinin məşhur nümayəndələrindən: yuxarı kant xətti (tufliyə), dabanlıq və topuqluq detallarının (çəkmə) kontur xəttlərini göstərmək olar. Konstruktiv xətlər ayaqqabı modelinin detallaşdırılması zamanı əmələ gəlir. Tufli. Yarımçəkmə və çəkmə ayaqqabılarında səciyyəvi konstruktur xəttlərindən buruluq və birləşdirici xətlərini göstərmək olar. Dekorativ xətlər bəzəklə, tikiş xətləri ilə əmələ gəlir. Bunlar mütləq konstruktiv xassələri ilə əlaqədar olmalıdır. Dekorativ xətlərin tətbiqi modelin müxtəlif variantlarında istifadə edilə bilər. Kontur xətlər qəlibin burun və yuxan hissəsinə nəzərən və ya asimmetrik ola bilər. Bu halda konstruktiv və dekorativ xətlər əsas fikiri ifadə etməlidir. Ayaqqabının xətləri bütün ansambılla əlaqədar olmalıdır. Ayaqqabıda tənasüblük onun bütün formasının ayrı-ayrı hissələrin bir-biri ilə ə laqədar olmasını göstərir. Ayaqqabı üzlüyünün modelləşdirilməsində tənasübün həlledici əhəmiyyəti vardır. Modelin özü təcrübi cəhətdən əlverişli olmalıdır. Məsələn çəkmə və yarımçəkmə ayaqqabılarında, onda bu detal ayağın barmaq- daraq oynaqları sərhəddinə düşərək yaraşıqsız olmaqla yanaşı ayağın narahatlığına səbəb ola bilər. Ayaqqabının üzlük və altlığı üçün işlənilən materialların kompazisiya cəhətindən böyük əhəmiyyəti vardır. Materialların seçilməsi ayaqqabının formasından, mövsümündən və şəraitindən asılıdır. Məsələn yay mövsümü üçün istifadə edilən ayaqqabıların materialı açıq rəngdə, nazik olmalıdır. Bəzən elə ayaqqabılar astarsız olur [18].
28
29
Ayaqqabı istehsalında layihələndirmə, eskiz üzrə yeni model nümunəsi qrafikinin tərtib edilməsi və detalların ayaqqabı materialında biçilməsi üçün ş ablonların hazırlanması sistemi kimi başa düşülür. Detalların uyğun emalı və birləşdirilməsi nəticəsində əvvəlcədən müəyyən edilmiş konstruksiyada ayaqqabı nümunəsi alırlar. Modelləşdirilmənin tərkib hissəsi olan konstruksiyalaşdırma - məmulatın ayrı-ayn elementlərindən tərtib edilmə əməliyyatlarını təşkil edir [7]. Son zamanlar modelləşdirmə sahəsində mühüm irəliləmə əldə edilmişdir. Yəni, texniki
hesablama nəticəsində çertyoja keçəcək
ayaqqabının layihələndirilməsi məsələsində mühüm addımlar atılmışdır. Bunun sayəsində ayaqqabı üzlüyünün formalaşdırılması üçün yeni üsullardan istifadə edilməsinə, onun istehsalının mexanikləşdirilməsi və avtomatlaşdırılmasına, süni və sintetik materiallardan, formalaşdırılmış detallardan istifadə olunmasına imkan yaratmışdı. Ayaqqabı detallarının biçilməsində üzlüklərdən istifadə olunması məsələsi hələ qədim zamanlardan bəllidir. Buna baxmayaraq sənətkarların bir hissəsi üzlüyü, digərləri isə ayaqqabını bütünlüklə yığırdı. stehsalatın belə təşkilinin nəticəsi sifarişçinin qəlibi və ayaq ölçüləri olmadığı halda, ona yararlı ayaqqabı hazırlamaq üçün hər hansı sistemdən istifadə olunmasını tələb etdi. Belə bir sistem 1876-cı ildə Avstriya ayaqqabı ustası Robert Knyoffel tərəfindən tərtib edilmişdir. Bu modelin yastı konturu düzbucaqh koordinat sistemində qurulduğuna görə qrafiki sistem admı aldı (şəki 3.1). Bu sistem üzlük və ayaqqabı istehsal edən müəssisələrin birləşməsinə kimi davam etdi. XX əsrin əvvəlində qəlibin yan səthlərinin şərti açılışına əsaslanan ayaqqabı modelinin qurulmasına başlandı.
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|