Microsoft Word Atakisiyeva Ulker 869M. doc
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.13. Formala şdırılmı ş altlıq detallarının layih əl əndirilm əsi
63
çıxması üçün içliyin daban hissəsindəki kənarlarında düzəlişlər aparılır. Üzlüyün dartı kənarının içliyin üzərində yaxşı oturması üçün içliyin kənarlarının nazikləşdirilməsini tələb edir. çliyin kənarlarının nazikləşdirilməsi əlavə ə məliyyat tələb etdiyinə görə onun kənarlarının U=Tiq t q a kiçildirilməsi, qalınlığından və qəlibin daban hissədəki formasından asılıdır. Yəni qəlibin alt izinə toxunanla şaquli arasında olan 2 buçağından asılıdır. Müəyyən edilmişdir k , daban hissənin arxa tərəfındə bu bucaq 20-25°, yan tərəfində isə 8-23°-dir.
Şə
Altlığın quralması. Yastı altlığın konturanu içliyin konturuna əsasən quraraq biz üzlük və aralıq detalların qalınlıqlannı rant tərəfciymin ölçüsünü (görünən eni) və altlığm f emalı (frezlənməsi) üçün içliyin konturana əlavə edilir. + + + = Σ f r B B uz
Material sisteminin burun, daban və pəncə gelyonka hissələrində qalınlıqların 26167-84 №-li Dövlət standartına əsasən seçilərək presləmə əmsalı kəmiyyətinə uyğun olaraq azaldılır: 0,6; 0,7 və 0,5. Üzlüyü qəlibə çəkilmiş ayaqqabının alt izinin til xəttinin müəyyənləşdirilməsi çox vacibdir. Rantın görünən eni üçün buraxılışı ayaqqabının tipindən asılıdır. Frezləmə üçün verilən f nin və f əl əlavə buraxılış verilə bilər. Minimal buraxılış 0,5-0,75 mm-ə bərabər olub, bağranılmış kənarın emalı üçün tələb olunur. Ə lavə buraxılış altlığın yerləşdirilməsi və digər emallar (yerləşdirilmədən əvvəlki) zamanında ölçülərinin dəyişməsindən, qəlibə çəkilmiş alt izin və kəsici alətlərin ölçüsünün dəyişməsindən asılıdır. 64
Müəssisənin texnologiyasından asılı olaraq f əl əlavə buraxılışın ölçüsü 2- dən 4 mm-dək olmaqla altlığın layihələndirilməsində ümumi barıxılışa mühüm dərəcədə təsiri vardır. Əvvəlcədən emal edilmiş altlıqlar üçün buraxılışlar verilmir. Adətən modelçi müxtəlif formalaşdırma üçün TDSMET -tərifindən tərtib edilmiş buraxılış cəmindən istifadə edir. Verilən buraxılışlar daban, burun-pəncə və pereym (orta) hissələrdə müəyyən edilir. Bu sahələrin ayrılması istifadə edilən detalların qalınlığından və altlıqların kənarından çıxan ölçülərdən asılıdır. Bu sahələrin dəqiq vəziyyətləri, ayağın uzunluğunun nisbətləri ilə müəyyən edilir: daban hissədə - 0,18 U; orta hissədə - 0,41U; pəncə hissədə -0,73U; burun hissədə - 0,8U. Buraxılışları normaldan kontura doğru istiqamətdə yerləşdirmək lazımdır.
Şə kil 3.25.Yastı altlıqların qurulması sxemi: a- içliyin konturu; b-bütöv altlığın konturu. Buraxılışın bir enindən digər eninə keçdiyi zaman ölçülərin dəyişməsini səlis xətlərlə çəkmək lazımdır. Bunun üçün lekal məqsədi ilə eyni fasonlu içlik ş ablonundan istifadə etmək olar. Hazırda altlıq detallarının konturlarının çəkilməsi, hesablanması və proqramla idarə olunan maşınlarda kontur xətti boyu emal edilməsi üçün EHM-dən və maşın qrafikasının imkanlarından istifadə edilməsinə dair mühüm işlər aparılır. Bu məqsədlə radiysoqrafik, triqonometrik üsullara interpolyasiyasından və ya splayn-funksiyalar olan approksimasiyadan istifadə oluna bilər.
65
Formalaşdırılmış detallardan (monolit və yarmı-monolit altlıq, dabanlıq və s.a.) istifadə olunması ayaqqabının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına, istehsal texnologiyasının təkmilləşdirilməsinə, əmək məhsuldarlığının artımına və ayaqqabının maya dəyərinə müsbət təsir göstərir. Formalaşdırılmış altlıqlarmı rezin qarışığınından, termoelastoplatlardan. Althqlar dabanlıqla birgə monolitli, dabanlıqsız yarımmonolitli, müxtəlif sahələrdə qalınlıqları müxtəlif olan profilləşdirilmiş və bütün sahəsi bərabər qalınlıqda olurlar [5]. Althqların işlək, urez, dabanlıq və döşəmə səthləri rəsmli ola bilər. Formalaşdırılmış altlıq detallarmı tərtib edərək ayaqqabının, detalların konstruksiyasının, qəlibin forma və ölçülərini və xüsusi ilə texnologiya və avadanlığı nəzərə almaq lazımdır. Əvvəlcədən ayaqqabı üzlüyü və ayaqqabının aralıq detallarının qalınlıqlarının Dövlət standartına uyğun olması müəyyən edilir. Sonra qəlibin alt izinin proyeksiya ölçülərini müəyyən edirlər. Bunun üçün qəlibi ilə bərkitmək lazımdır ki, onun daban hissəsi dabanlığın qalxma hündürlüyündən olsun. Üzərinə qəlib bərkidilmiş prizmanı nişan vurma lövhənin üzərində yerləşdirəcək ştangenreymusla daban hissədən başlayaraq, hər 10 mm-dən bir alt izin prayeksiya ölçüləri rexaulir. Altlığın daxili konturunun qurulması üçün qəlibin alt izinin proyeksiya ölçülərinə üzlüyün və aralıq detallarının qalınlığının alınmış cəmini, formalaşmada materialın preslənməsini nəzərə almaqla əlavə edirlər. Burunaltı və arxalığın yerləşmə sərhəddini formalaşdırmış ayaqqabıda müəyyən edirlər. En kəsikləri boyu altlığın daxili konturunu müəyyən edirlər. Altlığın qeyri-işlək səthini onun daxili konturuna dekorativ rantın enini əlavə etməklə qururlar. Altlığın qeyri-işlək səthi üçün dabanlığın en xəttini və çöküntüləri göstərməklə döşəmənin çertyojunu tərtib edirlər. Dekorativ rantın rəsmini və ölçülərinin tərtib edilməsi müxtəlif ola bilər. Yalnız pəncə xəttində 20-40 mm başlayaraq rantın rəfciyə keçidi 0,5-1,0 mm olmalıdır. Dişçiliklərin altlığın daxili konturundan 0,7-1,5 mm aralı yerləşdirilməsi 66
məsləhət görülür. Altlığın sahələrində rantın eni müxtəlifdir (1-7,5 mm) və bədii həllindən asılıdır. Altlığın qeyri işlək səthindən döşəməni daxili konturdan 17-20 mm məsafədə çəkirlər. Döşəməni arakəsmələri olan top şəkilli qururlar. Bu içliyin uzunluq oxuna nəzərən 45° bucaq altında olub, xanalarının ölçüsü 10x10 mm -dir. Arakəsmələrin yuxarı hissədə qalınlığın 2,5 mm, aşağı hissədə 3,5 mm-dir. Burun hissədən qəfəslərinin hündürlüyünü 3-3,5 mm pənçədən 2-1,5 mm orta hissədə isə 1 mm-dir. Rezin dabanlıqların ayaqqabıya bərkidilmiş və formalaşdırılmış emalı üçün buraxılışı nəzərə olmaqla daban hissənin konturuna əsasən konstruksiyam qururlar. Yastı rezin altlıqların bütün sahəsi boyuqalmhqian eyni olur. Profılləşdirilmiş altlıqların isə qalınlıqları ayrı-ayrı sahələrdə müxtəlif olur. Belə ki, yapışdırma üsulu üçün altlığın burun hissəsində qalınlığ 4-4,5 mm, çelyonka hissədə 3,5 mm- dir. Mıxla bərkidilmə altlıqların bərkidilmə xətlərində qalınlıqları 6 nım, digər sahələrdə isə 4,5 mm olur. Altlığın işlək səthində rəsm olduqda onun qalınlığı azaldıla bilər. Dabanlıqların hündürlüyünü qəlibin qalxma hündürlüyünə əsasən müəyyən edirlər. Dabanlığın yüngül olması üçün daxilində boşluqlar edirlər. Dabanlığın qeyri-işlək səthinin əyriliyi formalaşdırılmış ayaqqabının daban hissəsinə uyğun gəknəlidir.
Dabanlığm uzunluğu, altlığın uzunluq oxu istiqamətində olan uzunluğunun 1/4 - ni qəbul edirlər. Altlıq və dabanlıqlarm işlək səthlərinə texnoloji, friksion və estetik tələbatları nezərə almaqla müxtəlif formada rəsmlər çəkirlər. Altlıqlarm ümuim görünüşü ilə yanaşı bunların uzunluğu və en kəsikləri də tərtib edilir.
sti vulkanlaşdırma və tökmə üsulları üçün formalaşdırmada altlıqların lahiyələndirilməsi nisbətən mürəkkəbdir. Ayaqqabının altlığı formalaşdırılmış görünüşdə olduğundan layihələndirilməsi yastı deyil, fəza formasında yerinə yetirilir. Buna görə üfüqi istiqamətdə ölçülərin müəyyən edilməsindən əlavə detalların sahələrini, qalınlığmı, profillərin forma və ölçülərini fərada müəyyən etmək lazımdır.
67
Şə
rantlı döşəmə ilə; b-rantsiz döşəmə ilə; v-işlək səthindən görünüşü; q-uzunluq oxu istiqamətində kəsiyi. sti vulkanlaşdırmada altlıqların layihələndirilməsi, məlumat rəqəmlərinin alınması üçün üzlüyü qəlibə çəkilmiş ayaqqabının içliyinə görünən til xəttinin proyeksiyası olmalıdır. Layihələndirmək üçün tələbə edilən məlumat rəqəmlərini hesablama yolu ilə və ya üzlüyü qəlibə çəkilmiş ayaqqabının içliyin görünən tilinin ölçüləri ştanqenreysmus vasitələri götürülür. 68
Ayaqqabı istehsalı artdıqca bunların keyfiyyəti durmadan yüksəlməlidir. Məmulatın keyfiyyəti dedikdə bu, yalnız onun istehsalının keyfiyyəti deyil, həm də bədii cəhətdən yüksək səviyyədə tərtib edilməsi ilə bağlıdır. Hazırki dövrdə istehsal edilən gön-dəri məmulatlarının bədii tərtibatı qənaətbəxş olmadığından ə halinin bu məlumatlara olan tələbatını tamanilə ödənilir. Buna görə gön-dəri məmulatların bədii modelləşdirilməsinin tədqiqi mövzusunda aparılan tədqiqat işinin nəticələri bu məsələ ilə əlaqədar olan çatışmayan cəhətləri aradan qaldırıla bilər. Modelləşdirilmənin tərkib hissəsi olan məmulatın konstruksiyasının qurulması onun aytı-ayrı elementlərindən tərtib edilmə əməliyyatlarını təşkil edir. Hazırda məmulatın konstruksiyasının qurulması üçün müxtəlif üsullardan istifadə edilir. Sadə üsul olan "surət çıxarma"dan geniş istifadə edilir. Lakin bu üsulun bir çox çatışmayan cəhətləri keyfiyyətli üzlük və altlıq modellərin alınmasına çətinliklər törəd r. Tədqiqat nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, ayaqqabı modellərinin bədii tərtib edilməsi üçün "sərt qişa" üsulundan istifadə edilməsi daha məqsədəuyğundur. Bu üsulun üstünlüyü qişanın üzərində (moketə bənzər) məmulatın modelini estetik və istehlak xüsusiyyətləri haqqında təsəvvürün yaradılmasına imkan verir. Aparılan tədqiqat işləri nəticəsində (sərt qişa üsulunda) ayaqqabı konstruksiyasının üzlük detallarının konstruksiyası və alınmış qişanın üzərində məmulatın modelı bədii cəhətdən tərtib edilmişdir. Məmulatın bədii layihələndirilmə, həm də altlıq detallarının, yəni bütünlükdə nümunə modelinin tərtib edilməsini ilə bağlıdır. Rəssamın yaradıcılıq eskizində nəzərdə tutduğu məmulatın həcmli həllinə gətirilməsi üçün bir qayda olaraq maketləşdirilmə üsulu ilə yerinə yetirirlər. Rəssam ayaqqabının maketinin üzərində bütün əməliyyatları apararaq məmulatın yeni modelini yaradır. Sonra bu modeli müəssisənin bədii-texniki ş urasına onun qiymətləndirilməsi və təsdiq edilməsi üçün təqdim edir. Eyni sərt qişadan müxtəlif modellər hazırlanması üçün istifadə edilə bilər. Modelin kompozisiyasının (xəttinin, rənginin, fakturunu, hissələrə bölünməsi, bəzək elementləri və s.) dəyişməklə yeni modelləri tərtib etmək olar.
69
Gön-dəridən olan məmulatların sərt qişa üsulunda bədii modelləşdirilməsini avtomatlaşdırılmış layihə sistemlərinə (A.L.S.) də qoşmaq olar. ALS-də təsnifatın sistemi və kodlaşdırılması, normativ sorğu sənədləri, sorğu informasiyası massivi və qrafiki informasiya bankı ilə təmin olunmalıdır. Ayaqqabı üzlüyünün çox saylı alınmış təsnifat əlamətlərindən istifadə edərək məmulatın riyazi modelini tərtib etməklə onun həndəsi obrazmı yaratmaq olar. Kompyuter texnologiyasından istifadə etməklə ayaqqabının bədii modelini qurmaq olar. Məmulatın bədii modelləşdirilməsi üçün belə sistemdən istifadə edilməsi sayəsində əlverişli olmasına, modelçi-rəssam və layiheçi-mühəndisin əmək məhsuldarlığının yüksəlməsinə və yeni əhalinin bədii cəhətdən tələbatına uyğun gön-dəri məmulatlarının müxtəlif təyinatlı və yaş-cins qruplarına uyğun çeşidin istehsal edilməsinə imkan verir. Məlumat modellərinin texniki və bədii cəhətdən sərt qişa üsulunda layihələndirilməsinin bir-neçə mərhələləri vardır: 1. Qəlibin üzərində qişanın alınması. 2. Məmulatın üzlük və altlıq hissələrinin bədii cəhətdən tərtib edilməsi. 3. Maetin üzərindən şərti açılışın çıxarılması 4. Məmulatm modelinin konturlarının alınması və ülgülərin hazırlanması. 70
Истифадя едилян ядябиийатларын сииащыс 1. Алексеев С.С. О цвете и красках. Изд. «Исскуства» Москва 1982. 2. Берснева В.А. Романов Н.В. Вопросы орнаментации ткани. Изд. Легпромиздат . Москва 1987 3.Герхард Цойгнер.Учение о цвете.Издательство литературы по Легкой промышленности . Москва 1981 4.Герчук Ю.Н.Что такое орнамент. Изд. Декоративная искусства. Москва 1988
5.Дмитриев Н.А. Исторические закономерности развития искусства. Изд. «Наука» Москва 1986 6.Дмитриев Н.А. Историтические закономерности развития искусства. Изд. «Эстетика» Москва 1990 7.Зыбин Ю.П. Конструктирование изделий из кожи, изд. Легпромиздат. Москва
1982 8.Козлова Т.В.Основы художественного проектирования изделий из кожи изд . Легпромиздат. Москва 1988. 9.Козлова Т.В., Тимашева З.Н.Основы моделирования и художественного оформления одежды издат. Легпромиздат. Москва 1989 10.Кочаган М.С. Коськов М.А Художественное конструирование; система практика система оценки. Изд. Легпромиздат. Москва 1978 11. Николаев Ж.Б., С.Н. Телисин, Н.Н.Шапавалова Моделирование кожгалантерейных изделий. Изд Легпромиздат. Москва 1985. 12. Никитин М.Н. Художественное оформление тканей. Изд. Легкая промышленность . Москва 1991 13.Овсянников М.Ф. Основные этапы эстетических учений изд. «Наука» Москва
1980 14.Овсянников М.Ф. Основные этапы истории эстетических учений Изд. «Эстетика» Москва 1980 15. Пармон Ф.А. Композиция костюма издат. Легкая промышленность. Москва 1986.
71
16. Пармон Ф.М. Специфика художественного моделирования изделий из кожи . Москва, Легпромиздат 1978. 17. Пармон Ф.М. и др. Специфика художественного графика, изд. Легпромиздат . Москва 1995 18. Пармон Ф.М Эстетика форм и конструкции костюма, изд. Легпромиздат. Москва 1982
19.Проблемы формообразования и композиции промышленных изделий. Изд. Легпромиздат . Москва 1975 20.Пармон Ф.М. Основы художественного проектирование одежды. Изд. Легпромиздат . Москва 1978 21.Пармон Ф.М. Европейский костюм: стили и мода. Изд. Легпромиздат. Москва
1982 22. Палов В.В. Цвет и их красивые сочетания. Изд. «Исскуства» Москва 1981 23. Проблемы формообразования и композиции промышленных изделий. Изд
. ВНИИТЭ., Москва 1975 24. Соколов Т. А. Орнамент - почерк эпохи. Изд. «Исскуства» Ленинград 1982 25. Сомов Ю.С.Копозиция в технике изд. Машиностроение Москва 1980. 26.Фрилинг Т. А. Человек-цвет-пространство. Изд. «Исскуство» Москав 1983 27.Черемных А.И.Основы художественного проектирование одежды, изд. Легпромиздат . Москва 1978 28. Чумакова М.П. Н.Н. Шапавалова, Технология и конструктирование кожгалантерейных изделий. Изд. Легпромиздат. Москва 1991 29.Шугаев В.М. Орнамент на писане. Теория и методика построения. Изд. Легпромиздат . Москва 1989 30. Шуфинкова Л.В. и др. Симметрия в науке и в исскустве Изд. «Искусство» Ленинград . 1984
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|