Microsoft Word Atakisiyeva Ulker 869M. doc
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
20
Rəng qatı quruduqdan sonra maketin üzərinə nazik qat lakla örtürlər. Bu məqsədlə taxta (ağac) üzərinə çəkilməsi həm də rəsm işləri üçün nəzərdə tutulmuş laklardan istifadə etmək olar. Maketə lak çəkildikdən sonra konstruktor- kompozisiya xəttlərini müəyyən edərək bəzək (dekorativ) və texnoloji (birləşdirmə) tikiş xəttlərin çəkirlər. Qayış, düymə, toqqa, qaytan və digər furniturlan modelləşdirirlər, bunların yerləşdiyi yeri müəyyən edib bərkidirlər. Ayaqqabının altlıq hissəsinin modelləşdirilməsi (altlıq və dabanlıq) üçün plastilindən, penoplastdan, kartondan, kağızdan və i.a. materiallardan istifadə etmək olar. Bunların rəngini, materialmı, faktorunu modeldə nəzərdə tutulan axşarlığı vermək olar [7]. Beləliklə rəssam, ayaqqabının maketinin üzərində bütün hazırlıq ə məliyyatlarını aparmaqla onun yeni modelini yaradır. Modeli müəssisənin bədii- texniki şurasına qiymətləndirmək və təsdiq edilməsi üçün təqdim edirlər. Eyni qəlibdən eyni formada hazırlanmış sərt qişadan müxtəlif modellərin hazırlanması üçün istifadə etmək olar. Modelin kompozisiyasını (xəttini, rəngini, fakturunu, hissələrə bölünməsi, bəzək elementlərini və i.a.) dəyişməklə yeni modelləri tərtib yumşalmış örtük qəlibin üzərinə kip oturur. Sonra vakkum nasos işə salınaraq kameranın daxilindəki havanı sovurur və yumşalmış örtük qəlibin bütün yan 21
səthlərinin formasını alır. Örtük soyudulduqdan sonra aparat söndürülür, hazırlanmış qəlibin formasının surətinin dəqiq alınmış örtüyü kəsib çıxarırlar. Qişanın üzərində qişanı çıxarmadan maketin üzərinə eskizə əsasən "stekloqraf və ya "jivopis" karandaşı ilə diqqətlə kompozisiya və konstruktor xətlərini çəkirlər. Örtüyə detalların konturunu çəkdikdə (xüsusi ilə detalların unifikasiya və standart sənaye modellərin tərtib edilməsi nəzərdə tutulmuşsa) müvafiq görünüşdə ayaqqabı üçün müəyyən edilmiş əsas ölçülərini (topuqların hündürlüyünü, birləşdiricinin kəsiyinin dərinliyini, arxalığın hündürlüyünü və b.) müvafiq texniki sənədlərində müəyyən edirlər. Maketin üzərinin çəkilişi yaradıcılıq işi olduğundan kompozisiyanın ə saslarmı bilmək və bundan təcrübədə istifadə edilməsini tələb edir. Maket üzərində yerləşən xətləri işlədikdə (eskizdə nəzərdə tutulmuş) müəllifin nəzərdə tutduğu detalların formasının xətləri ayağın və baldırın anatomik quruluşu ilə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu unutmamalıdır. Bunun üçün maketin sərt qişanın üzərinə, qəlibin daban hissəsinin qalxma hündürlüyünü nəzərə almadan, müstəviyə nəzərən şaquli vəziyyətində bazis xətlərini çəkirlər (şəkil l,1a). Bazis xəttini daban hissənin ən qabarıq nöqtəsindən (u-ayağın sm-lə uzunluğu, yəni qəlibin metrik ölçü sistemi üzrə nömrəsi): xarici topuq sümüyünün mərkəzinədək - 0,20U; ayağın bükük hissəsi - 0,41 U; ayağın ortası 0,50U; buğum hissənin xarici oynağı - 0,62U; buğum hissənin daxili çıxıntısı -0,73 U; çeçələ barmağın son nöqtəsi - 0,8U; (şəkil l,7b). Bazis xətlərin çəkilməsi zamanı astarlıq və arxalıq detallarının qalınlıqlarını nəzərə alaraq, bunların kəmiyyətini daban xəttinin ən qabarıq nöqtəsindən bazis xəttinə kimi olan məsafəyə əlavə edilir. Maketin (qişanın) üzərinə iynə ucu ilə aşağıda göstərilən nişanlan vururlar: buğum hissənin yuxan nişanı (birinci nöqtə), ayağın bükük hissəsi (yarımçəkmənin topuqluğunun yuxan xəttin n nöqtəsi). Daban hissənin əyrilik bərkitmək lazımdır. Bütün detalların qalınlıqları standartların tələblərinə uyğun gəlməlidir. Qəlibin üzərindəki nişan nöqtələrdə (buğum və qəlyanya, zirvə) hissələrində başsız mıxlar vurulur. Detalların konturunu və kompozisiya xətlərini sərt qişanın üzərinə çəkmək üçün mıx vurulmuş yerlər arientir kimi istifadə edilə bilər. Uyğun 22
ölçüdə olan içliyi qəlibin alt izinə bərkidirlər. Dəri və parçadan olan astarlıqları ə vvəlcədən tikiş maşınında birləşdirirlər və ya yapışqanla bilavasitə qəlibin üzərinə yapışdırırlar. Astarlığın qəlibə çəkilməsi HK yapışqanın köməyi ilə adi üsulla yerinə yetirirlər. Astarlığı qəlibə çəkərkən yan tərəflərdə qırışıqlara yol vermək olmaz. Arxalıq və burun altılar üçün layihələndirilən ayaqqabıda nəzərdə tutulan materiallardan istifadə edirlər. Detalların ölçüsündə şablonların kəsilməsi üçün nazik mum lövhələrindən istifadə edirlər. Kəsilmiş detallar, temperatura 70-80° C olan suda 4-5 dəqiqə saxladılıb yumşaldırlar. Mum lövhəsindən olan şablon yumşaldıqda ona verilən formanı qəbul edir və bu vəziyyətdə təsbit ola bilir. Formalaşdırılmış burunaltı və arxalığın perimetr boyu kənarlarının dövlət standartlarında göstərilən ölçülərinə uyğun nazikləşdirillər. Bundan başqa arxalığın yaxşı oturması üçün içli daban hissədə ensizləşdirmək, kiçiltmək lazımdır. çliyin daban hissədə ensizləşdirilməsinin ölçüsü onun qəlibin alt izinə vurulmasından ə vvəl qalınlığından asılıdır. Qəlibin üzərində sərt qişanın alınması üçün müxtəlif qalınlıqları olan polietilen örtüyündən istifadə edirlər. Bu örtük 60-120°C temperaturda qazıdıldıqda yumşalmalı və formalaşmalıdır. Soyuduqdan sonra aldığı formanı saxlamalıdır, yığılmalı və uzanmamalıdır. Lakin bu halda elastik qalmalıdır. Belə xassələrə tərkibində plastifikatoru (70%) olan və qalınlığı 0,3-0,5 mm olan polivinilxloridi göstərmək olar. Sərt qişanın alınması üçün hazırlanmış qəlibi vakkum aparatındakı stolun üzərində yerləşdirirlər. Qəlibin üzərinə örtüyü qoyub, çərçivə ilə örtürlər. Elektrik qazdırıcısı örtüyünü yumşaldılma temperaturuna kimi qızdırırlar. Örtük yumşaldıqdan sonra onu ayırırlar. Stol qalxaraq yuxarı vəziyyətinə gəlir, mərkəzi; 9- beşinci daraq sümüyünün ən qabarıq nöqtəsi; 10 - çeçələ barmağın son nöqtəsi; 11 - üçüncü barmaqlar arası ən dərin nöqtəsi; 12- ayağın orta nöqtəsi; 13 - qalan nöqtələr vizualdır. Ayaqqabı qəlibi ayağın ümumiləşdirilmiş və stilləşdirilmiş modelidir SQ 233. Ayaqqabı qəlibləri ayaqqabılarda olduğu kimi ölçü və qruplarına görə bölünürlər. Qəlibin nömrəsi ayağın sm-lə uzunluğunu əks etdirir. Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|