Microsoft Word Atakisiyeva Ulker 869M. doc
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
33
Bir çox tədqiqat işləri şərti surətin alınmasına həsr edilmişdir. Bunlardan biri kağız şablonlardan istifadə edilməsi idi (şəkil 3.4). Şə rti açılışın alınması işində onun nisbətən dəqiq alınması üçün L.A.Tonkovid müxtəlif tipdə olan ayaqqabı üzlüklərinin qurulması üçün kağız ş ablonlardan istifadə etmişdir. Müəllif hesab edir ki, ayaqqabı qəlibinin səthini səciyyəvi üç hissəyə bölmək lazımdır: burun, arxa və daban. Burun hissədə qəlibin fasonundan asılı olaraq sferanın kürə seqmentinin tikələri və ya sfera və silindrə bənzər formadan; arxa və daban hissədə silindrin, konusun, sferanın, habelə ellepsoid, hiperbola, parabola və digər səthlərdən istifadə edilir. Şə rti açılışın alınması üçün qəlibin səthinə sıx oturan həndəsi fıquranı (üçbucaqlılar və dördbucaqlılar) dartıla bilməyən materialdan örtülməsi təklif olunur. Bu halda bütün həndəsi fiqurlar qəlibin müvafıq səthin açılışı olduğuna görə, onları müstəviyə çevrilməklə, kifayət qədər alman bütün informasiyanın sayəsində qəlibin kompleks açılışına nail olmaq olar. Qəlibin üzərində T-yə bənzər ülgünün köməyi ilə eynicinsli həndəsi səthləri zonalara ayırmaq olar: burun, arxa, xarici və daxili daban hissələri. Bunlardan ə lavə, geologiya və bazis xətlərini çəkmək olar. Sonra qəlibin burun-arxa (şəkil .5 a), xarici (şəkil 3.5. b) və (şəkil S-.5 v), daban səthlərinin, yəni düz xətt kəsiklərüıi əks etdirən və qəlibin səthindəki uyğun gələn ülgülərin karkasmı qururlar. E x , Ed pəncə xəttinə kimi olan karkasın burun hissəsi (şəkil 3.5a) radiusu R=10-15mm olan çevrə qövsləri ilə çəkilmişdir. Bu, paz şəkilli örtüklərin əlaqə zonalarmı və 1-6 mərkəzindən keçirilən bir-birinə nəzərən 10° bucaq altında ş üalarla məhdudlaşdırır. Ayağın bükük Tbük hissəsinə keçən arxa tərəfin karkası eni 10 mm olan düz xətli zolaqlarından ibarətdir K x , Kd nöqtələrin keçən (şəkil 8,5 v və b) üfüqi düz xəttində daban hissəsinin karkasmı qurarkən K x və Kd = K J Md=021U və M X C =
0,2U ölçülərində kəsiklər ayırırlar. M x və M u nöqtələrindən çəkilən şaquli xətlərdə M x
x və Md, Od qəlibin daban hissəsinin 1/3 hündürlüyü ölçüsündə məsafələr ayırırlar. G x və Gd nöqtələri qəlibin alt izinin til nöqtəsinə uyğun gəlir. 34
K x və Kd nöqtələrindən d x və d
u bucaqları altında K X G və KG düz xətlərinə doğru KO və KF düz xətlərini çəkirlər. d və d bucaqların müəyyən edilməsi qəlibdə Tbük nöqtəsindən keçən ikinci bazis xəttinin bazis sahəsinin til xəttinin kəsişməsi ilə məlum olur.
Şə kil 3.5. D.A Tonkovid üsulu ilə qəlibin üzərindən sürətin çıxarılma üsulu Zolaq və pazşəkilli örtüklərin uzunluqlarının 20 mm uzadaraq səlis xətlə konturu çəkirlər. Qurulmuş şablonlan elementlərinə görə çərtərək qəlibin üzərinə yapışdırırlar. Şablonlan yapışdırarkən elə etmək lazımdır ki, qəlibin və şablonun eyniadlı xətləri biri-birinə uyğun gəlsin. Şablon çərtiklərin üst-üstə düşmə aralanma ölçülərini qeyd edirlər. Sonra ayaqqabının eskizində əsasən modelin şəkli çəkirlər. Modelin konstruktiv konturları tərtib edildikdən sonra şablonun üzərinə qəlibin alt izinin til xətti çəkilir. Şablonlar qəlibdən çıxarılır və möhkəm kağızın üzərinə yapışdırılır. Konstruktiv ölçüləri əsasən yastılaşdırılmış şablondan müxtəlif görünüşdə olan ayaqqabı üzlüklərinin layihələndirilməsi üçün istifadə edilir (cədvəl 4.5.2). Şərti açılışda karkasın konstruktiv bazis xətlərini çəkirlər. Bunun əsasında detalların və üzlük materiallarının deformasiya xüsusiyyətlərindən asılı olaraq texnoloji konturu çəkirlər. Üzlüyün sərt qişa üsulunda layihələndirilməsi üçün açılışı mümkün olmayan səthdən şərti açılışın alınmasına dair bəzi ümumi məsələləri nəzərdən keçirək. 35
Sadəcə olaraq oturacağının radiusu R və yuxan radiuslu r= R/2 və bunların arasında əmələ gələn, uzunluğu 1 = 1,05 R olan yeni yan səthi nəzərdən keçirək (şəkil 3.6). Şə
Bu yarmı kürənin səthinə, bu səthin formasını ala bilən və çıxarıldıqdan sonra verilən formanı tamam saxlaya bilən material çəkək. Belə alınmış qişanı yastı şəklə gətirmək üçün bütünlüklə yarmıkürənin sahələrini əks etdirən ensiz zolaq kəsilməlidir (şəkil 1.7). Məlumdur ki, zolaqların saymı artırdıqda bu zolaqların səthi müstəvi səthinə yaxınlaşaçaqdır. Zolaqların əlaqələrini kəsməmək üçün "dayaq səthini" yaratmaq lazımdı. Belə örtüyü açdıqda yastı fiquru alırıq. Əgər bu şablona əsasən yastı materialdan detal biçsək və bunun zolaqlarmı bir-birinə bərkitsək, onda, kəsik yarımsferanın yan səthini almış oluruq. Digər formada olan şablonuda almaq olar. Bunun üçün dayaq səthini aşağı hissədə, zolaq kəsiklərini isə bunun üzərində yerləşdirək. Belə örtüyü açdıqda dal səthiniyankürənin yan səthinin ortasına zolaq. Belə kəsikləri olan qişanın açılışını alsaq, onda bu açılış halda yarısına bənzəyəcəkdir. Bunun əyrilik radiusu dayaq səthinin yarımkürənin oturacağına yaxın olduqca, bir o qədər açılışın konturu düzbucaqlıya yaxın olacaqdır. Dayaq səthini meridianlar üzrə, qişanın çərtiklərini isə paralel üzrə aparıldıqda (şəkil 3.7) özünəməxsus şəkildə açılış almış oluruq. Buna görə şərti açılışın formasının yastı materialdan biçilməsi üçün ş ablonun forması qişanın çərtilmə istiqamətindən və dayaq zolağından asılıdır [7]. Son zamanlaradək ayaqqabı istehsalında burun hissəsi fəza formasında olan üzlüyün qəlibə çəkilməsini, zolaqların əmələ gətirmək və sonra bunları bir-birinə Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|