Microsoft Word 191 Azerbaijan Independent Islam and the State azeri doc
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan: Müstəqil İslam və Dövlət Böhran Qrupunun Avropa üzrə Hesabatı N°191, 25 mart 2008 səhifə 12
Azərbaycanın Şimal bölgəsi İddialara görə Səudiyyə humanitar təşkilatının dəstəyilə 1990-cı illər ərzində şimal bölgəsindəki şəhələrdə onlarla azərbaycanlı sələfiliyə üz tutmuşdur. Yerli sakinlər və polis deyir ki, son illərdə onların sayı nəzərəçarpacaq qədər azalıb. Şəki, Zaqatala, Balakən, Qusar və Quba məscidlərində bir neçə saqqallı gənc ibadət edir və digərlərin şübhəli baxışlarına məruz qalırlar. Adətən onlar ayrıca bir məsciddə ibadət edirlər. Qubada, hətta şiə məscidində namaz qılırlar, lakin sələfilərdən biri belə bir münasibət bildirdi: “biz, əslində, ora gedə bilərik, lakin onların divarlarında Peyğəmbərin və İmam Əlinin təsvirləri bizim üçün qəbulolunmazdır”. 108
bölgələrdə missionerlər, ilkin olaraq, ağsaqlları sələfiliyə çevirmişdilər. 109 “Mən İslamı nənəmdən öyrənmişəm. Lakin, müstəqillikdən sonra biz yeni ədəbiyyat, Quranın yeni tərcümələri əldə etdik. Bunları oxuduqdan sonra, başa düşdüm ki, nənəmin ibadət tərzi düzgün deyildi!” – öz şəhərində “vəhhabi” sayılan ağsaqqal deyir. “Mən özümü ‘vəhhabi’ saymıram. Mən sünniyəm və yeganə həqiqət Qurandır. Mən pirlərə ziyarəti səhv sayıram, lakin burdakı türk müəllimləri bunu məqbul sayır. Mən onlarla heç vaxt bu barədə mübahisə etməmişəm”. 110
Gənc sələfilərin əksəriyyəti nəinki İslamda tələb olunan qaydaları bilir, onlar həmçinin, Quranı yaxşı öyrəniblər. Şimal şəhərlərin birində Əfəndi adlı şəxs deyir ki, “Azərbaycanda təhsilli adamlar İslamda haqq-ədaləti axtarır. Əbu Bəkr məscidindəki insanlar oxşar istəyə malikdir”. 111
Şimal bölgələrində yaşayan Sələfilər şəhərdə yaşayan, təhsilli ziyalı təbəqəsinə mənsub olmamaqları səbəbindən Bakıdakılardan fərqlənir. 112 Süleymanovun
108 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Sələfi, Azərbaycanın şimal bölgəsi, oktyabr 2007. 109 Hər kəndin böyük nüfuza malik ağsaqqallar var. Azərbaycanın şimal bölgəsində ağsaqqalar dini ənənələrin canlı yaddaşıdır ki, sonradan da, o bilikəri gənc nəsillərə ötürürlər. Xarici missionerlər, ilk olaraq, ağsaqqallarla əlaqə qurub, onların bir neçəsini Sələfiliyə qovuşdurmuşdur. 110 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Sələfiliyə çevrilən yaşlı, Azərbaycanın şimal bölgəsi, sentyabr 2007. Sələfilər və Siələr pirlərin dini əhəmiyyəti məsələsində razılaşmırlar. Sələfilər iddia edir ki, yalnız Peyğəmbər müqəddəs sayıla bilər; Azərbaycandakı Şiələr və bir qism Sünnilər isə Peyğəmbərin qohumlarının məzarlarını və pirlərini müqəddəs yer sayır. 111 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Əfəndi (əsl adı deyil), Azərbaycanın şimal bölgəsi, sentyabr 2007. 112
Böhran Qrupunun müsahibəsi, DQİDK-nın nümayəndəsi, Azərbaycanın şimal bölgəsi, sentyabr 2007. tərəfdarlarından fərqli olaraq, bu dindarlar siyasi fikirlərini açıq izhar edirlər. Əfəndi belə izah edir: Azərbaycan höküməti Quranın bəzi ayələrinə məhdudiyyət qoyur. 113 Birincisi, Quran buyurur ki, müsəlman varını bölüşdürməlidir. Bu hökümət isə bütün hər şeyi cibində saxlayır. İkincisi, hicablı qadın məktəbə gedə bilmir, və hətta şəkil çəkdirməyə qoymurlar. Bu ölkədə az sayda insan bilir ki, hökümət mafiya qrupu tərəfindən deyil, Allah tərəfindən nəzarət edilməlidir. Və bu hökümət istəmir ki, insanların bu haqda biliyi olsun. 114
Müxtəlif şəhərlərdən olmalarına baxmayaraq, onların bəzi düşüncələri oxşardır, və bu amil belə düşünməyə əsas verir ki, onlar görüşlər və ya elektron vasitələrlə fikir mübadiləsi aparır. Bununla bərabər, bir sıra müxtəlif qruplardan ibarət bu toplum yaxşı təşkilatlanmayıb və belə təsəvvür yaranır ki, hər bir şəxsin İslama fərdi yanaşması mövcuddur. Sələfiliyə münasibətdə əksəriyyəti Süleymanovun yanaşmasını bölüşür, lakin siyasi fikirlər də ifadə edənlər vardır. Əfəndi əlavə edir ki, “Siyasi fikir söyləyən kimi, onların (hökümətin) gözündə dönüb olursan ‘vəhhabi’ və onlar səni sıxışdırmağa başlayır”.
Öz icmasını qorumaq naminə siyasiləşməmək yolunu seçəndən sonra Qamət Süleymanovu bir sıra tərəfdarları kafir hökümətlə əməkdaşlıqda ittiham etdi. Əsasən Bakıda və şimal şəhərlərində olan dissidentlərə qarşı Süleymanov fətva verərək, onları xəvaric (Ərəb dilindən “xaric olunan”) adlandırdı. 115
“Onlar müsəlman Ummasına məxsusdurlar, lakin ona qarşı çıxırlar”. 116
Onlar mövcud hökümətə qarşı qiyam etməyi mümkün hesab edir və onlar kimi düşünməyənləri kafir sayır. 117
Xəvaric qrupların əksəriyyəti Sumqayıt, Şəki, Quba, Qusar, bəzi Bakı kəndləri və Bakının özündə yaşayır, lakin çoxları Zaqatala və Balakəni artıq tərk edib və hazırda Əbu Bəkr məscidini ziyarət etmirlər. 118 Şimal
bölgəsindəki şəhərlərdən birində yaşayan Ayaz belə
113 Ayə (həmçinin misra və ya sura adlandırıla bilər) Quranda təsbit olunmuş qaydadır. 114
Böhran Qrupunun müsahibəsi, Əfəndi (əsl adı deyil), Azərbaycanın şimal bölgəsi, sentyabr 2007. 115 Böhran Qrupunun müxbiri, Bayram Balcı, Bakı, noyabr 2007. 116
Q. Süleymanov, Rəhbərlərə Münasibət (Bakı, 2001), səh. 17.
117 Böhran Qrupunun müsahibəsi, Qamət Süleymanov, yanvar 2008. 118
“Abu Bəkr dini icmasının rəhbəri Qamət Süleymanov: mən Vəhhabı deyiləm”, Today.az, 30 avqust 2006. Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|