Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
48
Təpədən dırnağadək silahlanmış 366-cı moto-atıcı alayın
erməni-rus birləşmələri mühasirə şəraitində olan Xocalı şəhərinin
dinc, silahsız sakinlərinə gecə hər tərəfdən əvvəlcə top mərmiləri
və güllələrlə atəş açdılar. Sonra isə şəhər sakinlərini vəhşicəsinə
qırdılar.
Belə misli görünməmiş bir cinayətə görə rus-erməni «faşist
mafiyası» beynəlxalq məhkəmə qarşısıqda cavab verilməli idi.
Ancaq bu faciəyə laqeyid münasibət öz bəhrəsini verdi. Hazırda
bir milyon əhali öz ölkəsində qaçqına çevrilmişdir.
1993-cü ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin
Azərbaycanda hakimiyyətə qayıdışından sonra xalqı bu bəladan
qurtarmaq üçün bir çox işlər görülmüşdür. Birinci, təcavüzkarı
dünya istimaiyyətinə öz adı ilə təqdim etmək istiqamətində
uğurlar qazanılmışdır. İkinci, siyasi arenada müvəffəqiyyət
qazanmaq üçün daxili sabitlik zəminində iqtisadiyyatı
yüksəltmək, yəni, mövcud müəssisələri əvvəlki səviyyəsinə
qaldırmaq və inkişaf etdirmək, təzə müəssisələr yaratmaq,
ölkənin müdafiə qüdrətini yüksəltmək, ordunun iqtisadi
vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, onun texniki təchizatını təmin etmək
sahəsində əsaslı müvəffəqiyyətlər əldə edilmişdir. Üçüncü,
orduya tam döyüş ruhu aşılanmaqdadır. Tarix sübut edir ki,
cəngavərlik bizə irsi olaraq keçmişdir. Cəngavərliyi bizə ulu
babalarımız öyrətmişlər. Xalqın döyüş əzmi, milli mənliyi özünə
qaytarılmaqdadır. Dördüncü, xalqa iqtisadi azadlıq əzmi,
təşəbbüskarlıq ruhu aşılanmaqdadır. Bəzən Azərbaycanda
mövcud olan bir çox iqtisadi çətinliklərə ölkədəki müharibə
şəraitinin nəticəsi kimi baxırlar. Ancaq mən buna belə baxmıram.
Düzdür, müharibə şəraitinin az-çox buna təsiri var. Belə bir
vəziyyətin yaranma səbəbini mən əsasən özümüzdə, öz milli
xüsusiyyətimizdə, 70 ildən artıq bir müddətdə SSRİ şəraitində
idarə, müəssisə və təşkilatlarda «tənbəllər dünyası» yaradılması
faktında görürəm. İndi də bir çox adamlar əməli işlə məşğul
olmaq xüsusiyyətinə malik deyillər. Bu hal keçid dövrü üçün
xarakterikdir. Yəqin ki yaxın gələcəkdə bu ziddiyyət aradan
qalxacaqdır. Azad xalq üçün hər şeyi hakimiyyət etmir. Azad
Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
49
xalqın özü cəmiyyəti olduğu vəziyyətdən olmalı olduğu vəziyyətə
gətirməkdə hakimiyyətlə əlbir olmalıdır.
Əgər əvvəllər millətimizin inadkarlıq hissinin korşalması,
prinsipal xarakterinin zəifləmə anları, öz milli birliyini yaratmaq
əzmində möhkəm olmaması millətin rus və fars işğalçıları
tərəfindən bölünərək öz imperiyaları daxilinə alınması ilə
nəticələnmişdisə, indiki zamanda əlavə Qarabağ muxtariyyətinə
yiyələnmiş ermənilərin «Böyük Ermənistan» yaratması ilə
nəticələnməsinin əsası qoyula bilər.
Millətin hətta çətin vəziyyətdə bir araya gəlməməsi, «kreslo
davası» çox qədimdən var. Yəni Azərbaycan xalqını ümumi milli
düşmənimiz olan ermənilərə qarşı birliyə yönəltmək çox çətin
olsa da mühüm məsələdir.
Ziddiyyətli münaqişə ilə bağlı tarixi faktlara müraciət edək.
1920-ci il noyabrın sonunda əhalisinin əksəriyyəti Azərbaycan
türklərindən ibarət olan keçmiş İrəvan xanlığı (sonralar İrəvan
quberrniyası adlandırıldı)
ərazisində Ermənistan Sovet
respublikası yaradıldı. Bu ərazidə ta qədimdən başlayaraq
Azərbaycan türkləri yaşamışdır. 1826-cı ildən başlanan Rusiya-
İran müharibəsi ərəfəsində İrəvan xanlığının tərkibində olan 737
kənddən 674-ündə azərbaycanlılar, 25 kəndində azərbaycanlılar
və ermənilər, yalnız 38 kənddə ermənilər yaşayırdı. Bütün bu
kəndlərdə 200-250 min nəfər azərbaycanlı yaşayırdı ki, bu da
əhalinin 78%-ni təşkil edirdi. Hətta 1905-ci ildə İrəvan
quberniyasının 624 kəndindən 341-ində azərbaycanlılar, 37
kəndində azərbaycanlılar və ermənilər (qarışıq halda) və 199
kənddə ermənilər yaşayırdı. Erməni kəndlərinin sayının artması
İran və Türkiyədən ermənilərin buraya köçməsi sayəsində
olmuşdur. Göstərilən ərazidə erməni dövlətinin yaradılması
Rusiya çarizminin Qafqazda Türkiyəyə qarşı apardığı
düşmənçilik siyasətinin davamı idi. Lenin özü də «Türkiyə
Ermənistanı» ifadəsini tez-tez işlədirdi. Ermənistan Sovet
Respublikasını yaratmaqla isə Rusiya Sovet hökuməti özündən
cənubda Rusiya ilə müsəlman dövlətləri arasında xristianlar
yaşayan bufer dövləti yaratmağa nail oldu. Bundan əvvəlki 1918-
Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
50
1920-ci illərdə mövcud olan daşnak Ermənistan Respublikası
hökumətinin fəaliyyəti nəticəsində Ermənistanda azərbaycanlılar
yaşayan 208 kənd dağıdıldı və əhalisi qovuldu. Ermənistandakı
azərbaycanlıların öz doğma yurdlarından qovulması siyasəti sovet
hakimiyyəti illərində də davam etmişdir. Yalnız 1931-1988-ci
illərdə azərbaycanlıların yaşadığı 61 kənddən, azərbaycanlıların
və ermənilərin birgə yaşadığı 104 kənddən bütün azərbaycanlı
əhali qovuldu. 1988-ci ilin sonunda isə qalan 72 azərbaycanlı
kəndi zəbt edildi və 1989-cu ilin sonuna Ermənistanda bircə nəfər
də olsa azərbaycanlı qalmadı. Beləliklə, 90 illik Rusiya çarizmi
dövrü və 70 illik sovet hakimiyyəti dövründə azərbaycanlılar ata-
baba əraziləri olan Irəvan xanlığından tamamilə qovuldular. Hələ
SSRİ dövründə Ermənistan SSR Ali Soveti Azərbaycanın tərkib
hissəsi olan Dağlıq Qarabağın Ermənistanın tərkibinə
birləşdirilməsi barədə qərar qəbul etmişdi. Həmin qərarı praktiki
cəhətdən həyata keçirmək üçün Ermənistanın millətçi dairələri
cürbəcür kələklərə əl atdılar. Nəticədə Dağlıq Qarabağ
Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olundu. Belə bir
vəziyyətdə MDB-yə daxil olan Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü
bərpa etmək üçün MDB dövlətlərindən qanuni hüquqlarının
müdafiə olunmasını tələb etmiş və etməkdədir. Ermənistana
havadar olan bəzi dövlətlərin Azərbaycana münasibətdə qeyri
obyektiv mövqeyi respublikamızın ərazi bütövlüyünün bərpa
olunmasına əngəl törədən amillərdən başlıcasıdır.
Bataliyon komandiri İbad Həsənovun ifadəsi: Mən 1992-
ci ilin mart ayında təşkil olunmuş 836 saylı hərbi hissəsinin tədris
batalyonunun qərargah rəisi olmuş, həmin vaxtdan etibarən 1996-
cı ilə qədər Azərbaycanın Ordu sıralarında xidmət etmişəm.
Əvvəlcə batalyonun qərargah rəisi, sonra batalyon komandiri
olmuşam. Həmin vaxtdan etibarən Fikrət Nəbiyev bizim
batalyonun komandirinin müavini vəzifəsini daşıyırdı. 1992-ci
ilin əvvəlindən Azərbaycanın Ağdam bölgəsində biz batalyon
təşkil etmişdik və həmin batalyon 2 ay hazırlanandan sonra
döyüşdə iştirak edirdi. Yaxşı xatirimdədir ki, 1992-ci ilin iyun
Dostları ilə paylaş: |