Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
44
batalyonu Çullu və Tərnöyüt kəndində bütünlüklə məhv etmək
istəyən terrorçular idilər. Ordu quruculuğu həyata keçirdiyimiz
Çulluda və Tərnöyütdə gecə-gündüz qrad və minamyot yağışlarını
unutmaq olarmı? Bu yağışlardan şəxsi heyətin itgisiz sovuşmasının
əsas səbəbkarlarından biri də Fikrət müəllim olmuşdur. Mən
onunla fəxr edirəm.
Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
45
DƏYIRMI MASA
I görüş
Fikrət Nəbiyevin ifadəsi: Mən əvvəlcə yazdığıim «Siyasi
təfəkkür» adlı monoqrafiyamda diqqəti bilavasitə cəlb edən
müəyyən siyasi və iqtisadi məqamları sizin nəzərinizə çatdırmaq
istəyirəm. Ona görə ki, burada qeyd olunan fikirlər bizim
müraciət etdiyimiz mövzu ilə bağlıdır.
Bilirsiniz ki, durğunluq dövründə biz hamımız alimdən
tutmuş dövlət məmurunadək, fəhlədən tutmuş dövlət rəhbə-
rinədək həmin dövrü tərifləyirdik. Natiqlərimiz və ziyalılarımız
hər yerdə - kitablarda, mətbuatda, xalq arasında artıq
kommunizmin astanasında olduğumuzu söyləyirdilər. Ali
məktəblərdə tezliklə fiziki əməklə zehni əmək arasında, kəndlə
şəhər arasında əksliyin aradan götürüləcəyindən, dövlətin ölüb
gedəcəyindən böyük həvəslə xəbər verilir, kommunist özünüidarə
sisteminin üstünlükləri haqqında danışılırdı. Totalitar siyasi rejim
şəraitində yaşayan xalq böyük ümidlə o xoşbəxt günləri
gözləyirdi. Bir ara hətta bütün siyasi dərslik və kitablarda, 1980-
ci ildə kommunizmin artıq formalaşacağı göstərilirdi. Bu yalan
təbliğat bir tərəfdən mənəvi idraki dəyərlərimizi korlayır, digər
tərəfdən isə cəmiyyətə məxsus olan maddi nemətlərimizin bir
hissəsini məhv edirdi. Ancaq xalqın şüurlu hissəsi başa düşürdü
ki, belə bir siyasi rejim şəraitində yaşamaq ən azı dözülməzdir.
Xalqa məxsus ideal hakimiyyəti mənimsəmiş kommunist
partiyası xalqı artıq cana doydurmaqdadır. Xalqı bu boyunduruq
altından çıxarmaq lazımdır! Ancaq o zaman heç kim bunu necə
etmək lazım olduğunu bilmirdi. Adamların əksəriyyəti isə heç
ağıllarına belə gətirə bilmirdi ki, nə vaxtsa güc bəla ilə üzv
yazıldığı kommunist partiyasından imtina etməli olacaq,
sosializmə və kommunizmə qarşı gizli duyduqları nifrəti nə
vaxtsa açıqca ifadə edəcək, xalqı tədricən cana doyuran totalitar
Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
46
siyasi rejimə qarşı çıxış edəcəklər. Yalan vədlərə inanmış xalq
yalnız siyasi rejimin özünü ifşası dövründə ayıldı.
Bu siyasi patoloji şüurun özünüdərki idi. Siyasi patoloji
iradə isə cəmiyyəti olmalı olduğu vəziyyətə gətirmək üçün
yenidənqurma adlanan uğursuz bir cəhd etdi. SSRİ-nin sonuncu
dövlət başçısı Qorbaçov tərəfindən edilən bu cəhd SSRİ-nin
dağılması ilə nəticələndi. Müttəfiq respublikalar azadlıq əldə
edib, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının tam hüquqlu üzvləri
oldular.
Totalitar siyasi rejim şəraitindən qurtulan xalqlar demok-
ratik siyasi rejimə keçidin başlanğıcını qoydular. Qərbin totalitar
siyasi rejimə tabe edilmiş sosialist ölkələri də yalançı, simasız
təməl üzərində yaradılmış ideyadan imtina edərək, azad rəqabət
yolunu seçdilər və əslində öz müqəddəratını həll etmək
səlahiyyətini bu prosesdə aldılar. Xalqlar əsl siyasi azadlığı
vətəndaş cəmiyyəti, hüquqi dövlət, bazar iqtisadiyyatı sisteminə
keçidin nəticəsi olaraq əldə etdilər və yalnız öz siyasi azadlığını
əldə etdikdən sonra öz mənafelərindən çıxış edərək dünya
ölkələri ilə ayrı ayrılıqda inteqrasiya etdilər.
Lakin o da doğrudur ki, siyasi azadlıq xalqlara heç də
Qorbaçov tərəfindən verilmədi. Siyasi azadlığı heç kim heç bir
ölkəyə vermir. Onu gərək qazanasan. Vətəndaşlar öz azadlığı
uğrunda özü mübarizə etməlidirlər.
Xatırladaq ki, Azərbaycan kimi neft diyarı olan «yağlı
tikə»ni əldən vermək istəməyən Rusiya ilk öncə hiyləgər təcavüz
yolunu tutdu. Bu, erməni-Azərbaycan münaqişəsini təzələmək və
onun qanlı təcrübəsini bir daha canlandırmaq yolu idi. İmperiya
1988-ci ildə Qarabağ münaqişəsini yaratdı. Qarabağın
Ermənistana birləşdirilərək «Böyük Ermənistan» yaratmaq
haqqında geniş planları gündəmə gətirildi. Əvvəlcə İrəvana, sonra
Zəngəzur və Göyçə mahalına yiyələnən ermənilər öz
havadarlarının köməyi ilə indi də Dağlıq Qarabağa yiyələnmək
istədilər.
Dünənə qədər öz torpağımızda «kirvə-kirvə» deyib
gözümüz üstə saxladığımız ermənilər az qala bütün Bakı
Гарабаь дюйцшляри хатырланыр, йахуд Фикрят террорун гаршысыны неъя алды?
47
əhalisinin yarısını təşkil edirdilər. Onları yüksək vəzifələrdə
yerləşdirib, sonra onların göstərişlərinə qulaq asmağa məcbur
edilən azərbaycanlılara qarşı aşkar bir təcavüz başlandı.
1990-cı il yanvarın 20-də törədilən qırğın Azərbaycan
xalqının azadlıq uğrunda mübarizəsini boğmaq üçün İmperiya
tərəfindən edilən daha bir qanlı cəhd idi. Maskalanmış «böyük
qardaşımızın» iç üzü artıq bütün dünyaya bəlli oldu.
Alma-Atada, Tbilisidə törədilən qanlı hadisələr Bakıda
daha dəhşətli şəkildə davam etdirildi. Lakin, nə Bakı hadisələri,
nə sonra törədilən Vilnus hadisələri xalqların azadlıq əzmini qıra
bilmədi.
Ancaq bu ayrılma prosesi, azadlıq əzmi, bazar rəqabəti,
hüquqi dövlət, vətəndaş cəmiyyəti, demokratiya ideyalarının
gerçəkləşdirilməsi prosesi xalqlar və millətlər üçün bir çox
problemlər və çətinliklər də yaratdı.
İqtisadi mənada bu çətinlik nədə oldu? Keçmiş SSRİ
dövründə müəssisə, zavod və fabriklər elə təşkil edilmişdi ki, hər
hansı bir hazır məhsul almaq üçün bir neçə respublika ərazisində
fəaliyyət göstərən müəssisələr istər istəməz bir-biri ilə əlaqə
saxlamalı idi. SSRİ-nin dağılması prosesində respublikaların bir-
birinə qarşı münasibəti dəyişdi. Müəssisə, zavod və fabriklər
tədricən dağılıb məhv olmağa başladı. İnsanlar işsizliklə
qarşılaşdı. Əvvəllər SSRİ dövründə qanunla (İnzibati
hüquqpozmalar haqqında Qanunla) dörd ay işsiz olan hər hansı
bir şəxs inzibati məsuliyyətə cəlb olunmaq təhlükəsi altında
olduğu halda, sonradan SSRİ-nin dağılması ilə bağlı iş qabiliyyəti
olan əhali içərisində aşkar bir işsizlik meydana çıxdı. Aclıq,
səfalət halları bir reallığa çevrildi.
İctimai təhlükəsizlik səviyyəsinin get-gedə aşağı enməsi
müşahidə olundu, cinayətkarlıq artdı.
Müstəqillik qazandıq. Amma, bununla bəlalarımız bitmədi.
Rusiya Ermənistana havadarlıq etməyi öz boynuna götürmüşdü.
1992-ci il fevralın 26-da törədilən Xocalı soyqırımı Azərbaycana
edilən yeni acı təcavüzün nəticəsi idi. Azərbaycanlılara qarşı
edilən bu soyqırım faşist təcavüzündən də dəhşətli oldu.
Dostları ilə paylaş: |