Last variant of the book pub

84 
Şə
kil 12
7 . B
ay
ır (A
) v
ə iç
ər
i (B) 
to
puq
 n
ahiy
əl
əri  
 
A
: 1
 –
 n
.pe
ro
ne
us s
uper
fi
ci
al
is
; 2 
– m
.ext
ens
or
 di
gi
to
ru
m
 long
us;
 3 
– 
ret
in
acul
um
 ext
ens
ori
um
 superi
us
; 4 
– 
r.
per
fo
ran
s a.
per
one
ae;
 5
 – 
n.c
ut
ane
us
 d
orsal
is
 m
edi
al
is;
 6 
– 
n.c
ut
ane
us 
do
rsalis in
term
ed
iu
s; 
7 
– a.m
alleo
laris an
teri
or
 lateralis; 8
 – retin
acu
lu
m
 ex
ten
so
ri
um
 in
feriu
s; 
9 
– tendo
 m
.p
ero
ne
i tertii; 1
0 –
 m
.ext
enso
r 
di
gi
to
ru
m
 b
revi
s;
 11
 –
 ar
cus 
ve
nos
us
 d
or
-
salis 
pe
di
s; 12
 –
 m
.ad
du
ctor dig
iti 
m
in
imi; 
13
 –
 n
.cu
tan
eu
s d
ors
alis lateralis; 14
 –
 tendo
 m
.p
ero
ne
i b
revis; 1
5 – tend
o 
m
.p
ero
nei
 lo
ng
i; 16 
– m
.fl
ex
or
 di
gi
to
ru
m
 bre
vi
s;
 1
7 
– 
bu
rsa
 
subcuta
nea cal
canea; 18 
– 
bursa te
nd
in
is calcan
ei; 19
 –
 r.m
alleo
laris lateralis; 
20
 – rete m
alleo
lare laterale; 2
1 
– tend
o 
Ach
illis; 22
 –
 v
.saph
en
a p
arva; 2
3 – m
.p
eron
eus 
br
ev
is; 24 –
 
n.
su
ralis; 
B
: 1 –
 m
.flex
or h
allu
cis 
long
us
; 2
 –
 tendo
 Ach
illis; 
3 –
 an
asto
m
osi
s 
v.
saph
en
a 
mag
na
 et 
v.
saph
en
a p
arv
a; 4 – bu
rsa tend
in
is 
calc
anei
; 5 
– 
re
tin
acul
um
 fl
ex
ori
um
; 6 – 
vas
a 
pl
an
taria lateralia, n
.p
lan
taris 
lateralis; 7
 –  
vasa p
lan
taria 
med
ialia, n.p
lan
taris lm
ed
ialis
; 8
 –
 r.m
alleo
lari
s m
ed
ialis
; 9
 –
 ten
do
 m
.flex
orisd
ig
ito
ru
m
 lo
ng
i; 10
 –
 tendo
 m
.flex
or
is 
ha
l-
lu
cis 
lon
gi; 1
1 –
 m
.ab
du
ctor hallu
cis; 
12
 – a.t
arsea m
ed
ialis;
 13
 –
 tendo
 m
.ti
bi
alis 
po
sterioris; 14
 –
 a.m
all
eo
laris an
terior m
edi
al
is
; 15 
– v.s
ap
he
na m
agna
, n.sa
ph
ena
; 16
 –
 va
sa t
ib
i-
al
ia
 post
eri
ora
, n.t
ib
ia
lis
; 1
7 
– m
.fl
exor 
di
gi
to
ru
m
 long
us.
 
 

---

85 
İçəri topuq kanalı  aşıq – baldır nahiyəsinin 
içəri şöbəsində yerləşir və baldır fassiyasının 
qalınlaşmasından  əmələ  gəlmiş bükücüləri 
saxlayan bağla içəri topuq və daban 
sümükləri arasında  əmələ  gəlir (
şək.127B
). 
Bu kanalda baldırın arxa dərin qrup 
əzələlərinin (arxa qamış  əzələsi, barmaqları 
bükən uzun və ayaq baş barmağını bükən 
uzun  əzələlər) vətərləri (
sinovial yataqları
) 
və arxa qamış damar – sinir dəstəsi keçir. Bu 
kanal ön və  aşağıda daban kanalına, yux-
arıda və arxada baldırın arxa yatağının dərin 
toxuma sahəsinə keçir. Belə bir əlaqə irinli – 
iltihabi proseslərin bir toxuma sahəsindən 
digərinə yayılmasına şərait yaradır. 
Bayır topuq kanalı baldırın xüsusi fassi-
yasının qalınlaşmasından əmələ gəlmiş incik 
əzələlərini saxlayan bağla bayır topuq və da-
ban sümükləri arasında  əmələ  gəlir 
(
şək.127A
).  Bu kanaldan uzun və qisa incik 
əzələlərinin vətərləri keçir. Distal hissədə bu 
kanal 2 hissəyə – yuxarı  və  aşağı hissələrə 
bölünür.  İncik  əzələlərini müşayiət edən 
kövşək toxuma qatı Axilles vətərinin 
altındakı dabanüstü toxuma sahəsini 
ayaqaltının bayır yatağının toxuma sahəsi ilə 
birləşdirir. 
Ayağın aponevrozaltı orta yatağının fleq-
monaları zamanı irin topuq kanalı vasitəsilə 
barmaqları bükən  əzələlərin vətərlərinin və 
bayır ayaqaltı damar – sinir dəstəsinin bo-
yunca baldırın dərin fassial yatağına yayıla 
bilir. 
 
Torel dəstəsi və ya arxa yol (tractus 
Torelli seu posterior), ürəyin aparıcı siste-
minin elementləırindən biri olub, cib – 
qulaqcıq düyünündən başlayaraq tac cibin yanı 
ilə gedir və atrioventrikulyar düyündə qurtarır. 
Bu dəstə impulsları Kis – Flaq düyünündən sağ 
mədəciyin əzələ qişasına ötürən əlavə yoldur. 
 
Trapesiyayabənzər sümük (os trape-
zoideum) distal cərgə bilək sümüklərinin  
bayır tərəfdən  ikincisidir 
(şək. 14,6)
. For-
ması trapesiyanı xatırladan uşaq çəkməsinə 
(papuç) bənzəyir. Bayırda trapesiyaşəkilli, 
içəridə başlı, öndə II əl darağı və arxada isə 
qayığabənzər sümüklərlə birləşir
. 
 
Trapesiyaşəkilli sümük (os trapezium)
 
distal cərgə bilək sümüklərinin bayır tərəf-
dən birincisidir 
(şək. 14,7)
. İçəridə trapesiya-
yabənzər, öndə I və II əl darağı, arxada isə 
qayığabənzər sümüklərlə birləşir.
  
 
Treyts bağı və ya onikibarmaq bağır-
sağın asılan bağı (lig. Treitz seu lig. sus-
pensorium duodeni) onikibarmaq – acı ba-
ğırsaq əyriliyini təsbit edən və saya əzələ lif-
lərindən təşkil olunmuş bağdır 
(şək. 128,7)
. 
Bəzən Treytz əzələsi də adlandırılır. O, oniki-
barmaq bağırsağın divarının həlqəvi əzələ lif-
lərindən başlayaraq, mədəaltı  vəzin arxasın-
da yuxarı və bir qədər sağ tərəfə gedir,  yel-
pik  şəklində genişlənir və  fəqərəönü fas-
siyanın yuxarı müsariqə arteriyasını, qarın 
kötüyünü və diafraqmanın sağ ayaqcıqlarını 
örtən səfhəsinin liflərinə qarışır. 
 
Treyts cibi və ya onikibarmaq – acı 
bağırsaq cibi (sinus Treitzi seu sinus duo-
denojejunalis)  qarın boşluğunun arxa 
divarında, II bel fəqərəsinin sol tərəfində, 

---