12
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
Ədəbiyyat siyahısı:
1. Èãíàòåíêî Â. Â. Êîíöåïòóàëüíûå îñíîâû òåîðèè ïðàâîâîãî êà÷åñòâà çàêîíà //
Àêàäåìè÷åñêèé þðèäè÷åñêèé æóðíàë N 1 (1) (èþëüñåíòÿáðü) 2000 ã //
http://www.advo.irk.ru/45konceptualnyeosnovyteoriipravovogokachestvazakona.html
2. Ñûðûõ Åëåíà Âëàäèìèðîâíà. Îáùèå êðèòåðèè êà÷åñòâà çàêîíà : äèññåðòàöèÿ ...
êàíäèäàòà þðèäè÷åñêèõ íàóê : 12.00.01. Ìîñêâà, 2001. 221 ñ
3. Ëàïàåâà, Â.Â. Ñîöèîëîãèÿ ïðàâà /Â.Â. Ëàïàåâà. Ì., 2000. 304 ñ
4. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. //
http://sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm Dz.U. 1997, NR 78 poz. 483
5.
Costituzione
della
Repubblica
italiana
//
http://www.senato.it/1025?sezioneffektiv120&articolo_numero_articoloonstitusiya24
6. De Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden van 24 augustus 1815 //
http://www.denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9vvihlf299q0sr/vgrnbac43qvy
7. La Constitución española // http://www.congreso.es/consti/constitucion/indice/
8.
The
Constitution
Of
The
Kingdom
Of
Denmark
//
http://shirakcentre.org/hy/sahmanadrutyunner/25620100922131508
9. Charter of Fundamental Rights of the European Union // Official Journal of the European
Communities // http://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf
10.
The
Constitution
of
Japan
//
http://japan.kantei.go.jp/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html
11. The Constitution of India // Âñåìèðíàÿ îðãàíèçàöèÿ èíòåëåêòóàëüíîé ñîáñòâåííîñòè
http://www.wipo.int/wipolex/ru/text.jsp?file_idonstitusiya184878
12.
Federal
Constitution
of
the
Swiss
Confederation
//
http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_idonstitusiya179791
13.
Constitution
of
the
Federative
Republic
of
Brazil
//
http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_idonstitusiya218270
14. Êîíñòèòóö³ÿ Óêðà¿íè // http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/254%D0%BA/96
%D0%B2%D1%80/paran4363#n4363
15. гøåííÿ Êîíñòèòóö³éíîãî Ñóäó Óêðà¿íè ó ñïðàâ³ çà êîíñòèòóö³éíèì çâåðíåííÿì
ãðîìàäÿíèíà Ãîëîâàíÿ ²ãîðÿ Âîëîäèìèðîâè÷à ùîäî îô³ö³éíîãî òëóìà÷åííÿ ïîëîæåíü ñòàòò³
59 Êîíñòèòóö³¿ Óêðà¿íè (ñïðàâà ïðî ïðàâî íà ïðàâîâó äîïîìîãó) //
http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/v023p71009
16. Êîíñòèòóöèÿ Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè // http://zakonbase.ru/konstitucijarf/
13
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
Paşa Səfərov
Vəkil
VƏKİLİN NİTQ MƏDƏNİYYƏTİ
(HÜQUQİ, FƏLSƏFİ, SOSİAL VƏ BƏDİİ YANAŞMA)
Şəxsin mənsub olduğu peşə fəaliyyətindən asılı olaraq onun müəyyən hüquq və vəzifələrə
(ümumi, eyni zamanda xüsusi) malik olması, bu, hüquq və vəzifələri müəyyən edən (tənzimləyən)
müvafiq sahəvi normativ hüquqi aktlarda (Müəllif qeydi: Bu normativ hüquqi akt, eyni zamanda
hüquqi akt olmaya da bilər (məsələn, Vəkillər Kollegiyasının 08 dekabr 2012‐ci il tarixli Konfransı
tərəfindən təsdiq olunmuş “Vəkillərin etik davranış qaydaları haqqında” Əsasnamə və s.) nəzərdə
tutulan maddi və prosessual normaların xəbərdaredici, həmçinin məcburi qüvvəyə malik
göstərişləri onun davranış qaydasını formalaşdırır, eyni zamanda onun bu sahədə fəaliyyətinə öz
çərçivəsində nəzarəti həyata keçirir. Bu formalaşma nəticəsində şəxsin yazılan (müvafiq hüquqi
aktda nəzərdə tutulan) davranış forması, onun yazılmayan (bərqərar olunmuş adət‐ənənəyə
əsaslanan) davranış formasını (ümumi və xüsusi davranış qaydaları) inkişaf etdirməyə mane olmur.
Bu, onunla öz təsdiqini tapır ki, yazılan davranış forması müvəqqəti xarakterə malik olduğundan
(yəni, şəxsin peşə fəaliyyətini dəyişməklə onu həyata keçirməməsi və s.), eyni zamanda müəyyən
zaman və məkan zəruriliyi daşıdığından ondan öncə mövcud olan, daimi xarakterə malik (yalnız
şəxsin iradəsindən asılı olaraq qeyri‐daimiyə çevrilə bilər), həmçinin mövcudluğuna əsaslı mənbəə
kimi çıxış edən yazılmayan davranış formasına əsaslanır. Beləliklə, heç bir hüquqi nəticəyə səbəb
olmayan, eyni zamanda hər hansı bir nəzarət çərçivəsində formalaşmayan və məsuliyyət nəzərdə
tutmayan davranış forması bir növ ümumi xarakterə malik olmaqla hər bir peşə sahibinin hərəkət
və hərəkətsizliyində özünü biruzə verməsi danılmazdır. Bundan fərqli olaraq, üzərində müəyyən
bir nəzarət funksiyasının həyata keçirildiyi yazılı davranış formaları bir növ xüsusi xarakterə malik
olmaqla müvafiq peşə sahibləri üçün nəzərdə tutulduğundan yalnız onların hərəkət və
hərəkətsizliyində (Müəllif qeydi: Bəzi müəlliflər yazılı davranış formasının müvafiq normativ hüquqi
aktla nəzərdə tutduğunu əsas götürərək şəxsin hərəkətsizliyini davranış qaydası hesab etmirlər.)
özünü göstərməsiylə öz funksiyasını həyata keçirir. Təbii ki, burada şəxsin hansı peşə fəaliyyətinə
mənsub olduğu başlıca amildir.
Ümumilikdə, cəmiyyətdə mövcud peşə sahələri müxtəlif özəl xüsusiyyətlərə və fərqliliyə malik
olmaqla bir‐birindən seçilmək iqtidarındadırlar, lakin bu, peşə sahələrindən xüsusi özəlliyinə və
fərqliliyinə rəğmən bəzilərinin müəyyən bir xüsusiliyi vardır ki, buna bir növ xüsusi nəzarət təsiri
duyulmaqdadır. Məhz belə peşə sahiblərinin davranışı malik olduqları xüsusi keyfiyyətləri ilə yanaşı,
müəyyən edilmiş qaydalara əsasən müəyyən olunmuş vəzifə səlahiyyətləri çərçivəsində daşıdığı
vəzifəylə müəyyən edilir. Əgər şəxsin vəzifə səlahiyyəti digərlərinə nisbətdə ciddi və daha
önəmlidirsə, yaxud müəyyən dəqiqlik və zərurilik, həmçinin müəyyən sirrin qorunmasını tələb
edirsə, o zaman davranış qaydaları daha ciddi və nəzarətli olur. Əslində, belə bir qaydaların
mövcudluğu insan hüquq və azadlıqlarının məhdudlaşdırılması anlamına gəlmir, əksinə insan hüquq
və azadlıqlarına hörmət və qayğını ifadə edir. Bu cür peşə təmsilçiləri üçün nəzərdə tutulmuş
davranış qaydaları həmin insanların malik olduqları peşəyə uyğun olaraq başqa şəxs olmalarında,
adi bir şəxs olmalarına rəğmən özünü mütləq şəkildə danılmazdır. Belə bir seçim şəxsə verilməklə
onun eyni zamanda digər insanlar qarşısında necə məsuliyyətli olmasını da müəyyən edir. Belə
peşə sahələrindən biri də vəkillik, peşə təmsilçisi isə vəkildir.