53
Biosferin mühafizəsi
2.1.8. Ekskursiyalarda topladığı kolleksiyanı
təqdim edir
Gündəlik həyat tərzi və biosfer
Herbari, kolleksiya
STANDART
MƏZMUN
AÇAR SÖZLƏR
CƏMİYYƏT
VI SİNİF
3.1.1.Dünya xalqlarının fərqli xüsusiyyətlərni
təsvir edir
Dünya xalqlarının say artımının müqayiyəsi
Dünya xalqlarının irq , dil və dini baxımından
fərqləndirilməsi
Xalq, irqlər, dini coğrafiya, əhali artımı
3.1.2.Kontur xəritədə ilk yaşayış məntəqələrini
qeyd edir
Yaşayış məskənlərininin genişlənməsi
Əhalinin yerdəyişməsi, məskunlaşma, kənd,
şəhər,
3.2.1. Ölkələri müxtəlif əlamətlərinə görə
müqayisə edir
Dünya ölkələrinin qruplaşdırılması
Varlı və kasıb ölkələr,nəhəng dövlətlər, kiçik
ölkələr
3.2.2. Kontur xəritədə Azərbaycanla həmsərhəd
ölkələri qeyd edir.
Azərbaycan və ona qonşu dövlətlərin qısa
səciyyəsi
Şərq və qərb arasında körpü
3.2.3. İnsanların təsərrüfat fəaliyyətini şərh edir
İqtisadiyyat anlayışı.
Mənimsəmə iqtisadiyyatından istehsal
iqtisadiyyatına keçid
Yığıcılıq, ovçuluq, istehsal, mənimsəmə
iqtisadiyyatı, istehsal iqtisadiyyatı
3.2.4.Mənimsəmə iqtisadiyyatından istehsal
iqtisadiyyatına keçidi sxematik təsvir edir
Əmək bölgüsünə dair sxemlərin qurulması
Sadə əmək, qadın əməyi, kişi əməyi, xammal və
məhsul
3.2.5. Ətraf mühitdə çirklənməyə məruz qalmış
ərazilərin fotoalbomunu hazırlayır
Ətraf mühitin çirklənməsi.
Çirklənmə mənbələri
Neftlə çirklənmiş ərazilər,məişət, zavod və
fabrik tullantıları
STANDART
MƏZMUN
AÇAR SÖZLƏR
Coğrafi məkan
VII SİNİF
1.1.1. Kəşf və tədqiqatlar nəticəsində xəritədə
baş verən dəyişiklikləri müqayisə edir.
Böyük kəşflər nəticəsində xəritədə baş verən
dəyişikliklər
Yeni dünya, köhnə dünya, səyahət marşurutları,
kəşflər, səyyahlar
54
Yeni və köhnə dünyanın müqayisəsi
Xəritə-sxem üzrə səyyahların marşurutları
1.2.1. Səma cisimlərinin bir-birinə təsirini və
onun coğrafi nəticələrini əlaqələndirir.
Daxili və xarici planetlərin müqayisəsi
Günəş şüalarının düşmə bucağından asılı olaraq
fəsillərin yaranması
Sutkalıq ritmlər prosesində yaranan vaxt fərqləri
Orbit xətti, yerin meyilliyi , qütb ulduzu, zenit
bucağı , illik ritmlər,sutkalıq ritmlər
1.2.2. Yerin hərəkətinin nəticələrinə dair sadə
hesablamalar aparır.
Günəş şüalarının düşmə bucağına aid sadə
hesablamalar
Yerli vaxt fərqinin təyin olunmasına aid sadə
çalışmalar
günəş şüalarının düşmə bucağı, yerli vaxt
1.3.1. Kartoqrafik elementləri fərqləndirir
Miqyasın növləri
Planaalmanın növləri. Relyefin planda təsviri
Yer səthinin müstəvi üzərində təsviri. Dərəcə
torunun elementlərinin xüsusiyyəyləri
Coğrafi koordinatlar
ədədi, izahlı və xətti miqyas, planaalma, qütb
və marşurut planalması, horizontal, berqştrix,
kəsmə yüksəklik, nisbi və mütləq
hüdürlük,nivelir ,
coğrafi enlik, coğrafi uzunluq,
1.3.2. Kartoqrafik elementlərə əsasən sadə
hesablamalar aparır
Miqyasa əsasən məsafələrin təyini
Kartoqrafik təsvirlərdə horizontallara əsasən
hündürlüyün təyininə aid sadə çalışmalar
Coğrafi koordinatlarının təyininə aid çalışmalar
Xəritə üzərində məsafə, həqiqi məsafə, coğrafi
koordinatlar
STANDART
MƏZMUN
AÇAR SÖZLƏR
TƏBİƏT
VII SİNİF
2.1.1. Yer səthində relyefin müxtəlifliyinin
yaranma səbəblərini şərh edir.
Relyefin əmələ gəlməsində endogen və ekzogen
qüvvələrin rolu
Relyef formalarının müxtəlif əlamətlərinə görə
təsnifatı
Okean dibinin relyefi
Morfostruktur, morfoskluptur, dağların yaşı,
mənşəyi, akkumlyativ və denudasion
düzənliklər, şelf, materik yamacı, materik ətəyi,
abissal düzənlik, okean çökəkliyi
2.1.2. Fiziki xəritələri təhlil edir.
Fiziki xəritələrdə faydalı qazıntıların yayılma
qanunauyğunluqlarının relyeflə əlaqəsinin təhlili
Filiz, qeyri-filiz, yanar faydalı qazıntılar
2.1.3. Atmosferdə baş verən hadisə və
proseslərin materik və okeanlara təsirini izah
edir
Havanın tempraturunun üfiqi istiqamətdə
dəyişməsi,
İqlim qurşaqlarının yaranması
Izoterm, izobar, izogiyet, əsas və keçid iqlim
qurşaqları,yerli küləklər, "külək gülü", doymuş
və doymamış hava
55
Atmosfer təzyiqi, alçaq və yüksək təzyiq
sahələri
Atmosferdə rütubətin paylanması
2.1.4. Hava elementlərinə dair sadə
hesablamalar aparır.
Tempratur və təzyiqin hündürlüyə doğru
dəyişməsi
Orta tempratur, mütləq, maksimum və minimum
temperatur, temperatur amplitudası
2.1.5. Dünya okeanı və quru sularının fiziki-
coğrafi xüsusiyyətlərini şərh edir.
Dünya okeanı tərkib hissələrinin fiziki coğrafi
xüsusiyyətləri
Quru sularının yaranması, yayılması
qanunauyğunluqları
Körfəz, boğaz, bərzəx, materik, vulkanik və
mərcan mənşəli adalar, arxepelaq, çay dərəsi,
yataq, subasar, delta, estuari, astana, şəlalə,
terras, kanyon, meandr, göl çuxurları, axarlı və
axarsız göllər
2.1.6. Kontur xəritədə dünya okeanının
hissələrini qeyd edir.
Dünya okeanının tərkib hissələrinin
fərqləndirilməsi
Daxili, kənar və adalararası dənizlər,buxta, sahil
xətləri, ucqar nöqtələr
2.1.7. Biosferin daxili komponentlərinin
qarşılıqlı əlaqəsini izah edir.
Bitki, canlı və mikroorqanizmlərin yayılması
qanunauyğunluqları.
Biosenoz
2.1.8. Torpaq tiplərini kontur xəritədə qeyd edir. Torpaqəmələgəlmə və
torpaq tipləri
Torpaq, humus ,torpaq tipləri
STANDART
MƏZMUN
AÇAR SÖZLƏR
Cəmiyyət
VII SİNİF
3.1.1. Əhalinin regionlar üzrə paylanmasını şərh
edir.
Region anlayışı. Qafqaz regionu, dövlət anlayışı
və dili
Əhalinin
lingivistik
əlamətlərinə
görə
qruplaşdırılması.
Region, dil ailələri, dövlət
3.1.2. Kontur xəritədə əhalinin sıx
məskunlaşdığı əraziləri qeyd edir.
Təbii komponentlərin məskunlaşmaya təsiri.
Qeyri-bərabər məskunlaşma
Məskunlaşma modelləri: xətti, radiuslu,
sahilboyu, orta sıxlıq
3.2.1. Ölkələri tipoloji xüsusiyyətlərinə görə
təhlil edir.
Ölkələrin inzibati ərazi quruluşu və idarə etmə
formaları
Respublika, monarxiya, unitar, federativ.
3.2.2. Xəritə üzərində ölkələri tipoloji
xüsusiyyətlərinə görə qruplaşdırır.
Ölkələrin tipoloji xüsusiyyətinə görə materik və
qitələr üzrə paylanması
Türk dünyası birliyi, Avropa İttifaqı, İslam
ölkələri
3.2.3. Dünya təsərrüfatının quruluşuna təsir edən Dünya təsərrüfatının quruluşu. Dövlət və özəl
Sənaye, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, məşğullluq,
Dostları ilə paylaş: |