İnstitutu
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ənənəvi təlim Fəal təlim
- « Əqli hücum».
33
– danışanı diqqətlə dinləmək , ona cavabı yalnız nitqi tamamladıqdan sonra vermək olar. – tənqid yalnız danışanın fikirinə yönəlməlidir. –vaxt nəzərə alınmalıdır. –söz üçün icazə istənilməlidir. Qaydalar iri vərəqdə yazılmalı və divarda görünən yerdə asılmaldır. 2. Sinifdə şagirdlərin müzakirə üçün münasib formada oturmasına (dairəvi, yarımdairəvi, üz-üzə və s ) nail olunmalıdır. 3. Müzakirə üçün mövzunun adı ilk baxışdan sadə, şagirdin başa düşəcəyi şəkildə təqdim edilməlidir. 4.Müzakirə “nə baş verdi?, “nə üçün baş verdi?”, “Bu haqda siz nə düşünürsünüz?”, “başqa cür ola bilərmi?” və s kimi inkşafetdirici suallar verməklə başlayır. Disskusiyanı davam etdirmək üçün şagirdlərin verdiyi cavablar diqqətlə dinlənilməlidir. Aşağıdakı nümunədə “Çaylar” mövzusunun tədrisində verilən suallar ənənəvi və fəal təlimə uyğun qruplaşdırılmışdır:
(cədvəl)
1.
Çayın mənbəyi nə ola bilər.
1. Nə üçün okean və onun hissələri çaylara mənbə ola bilməz? 2. Çay dərələrinin hansı formaları var? 2. Dağ çaylarının dərələri ilə düzənlik çaylarınınkının fərqli olmasına səbəb nədir? 3. Çayın hövzəsi nəyə deyilir? 3. Nə üçün çay və onun qolları yalnız müəyyən sərhəd daxilində ola bilər? 4. Çayın suayrıcısı nədir? 4. Sıra dağların müxtəlif yamacları eyni çay hövzəsinə aid ola bilərmi? 5. Çaylar rejiminə görə hansı qruplara ayrılır? 5. Ərazinin iqlimi və düşən yağıntı ilə çayların rejimi arasında hansı əlaqələr mövcuddur? 6. Çaylardan hansı məqsədlərlə istifadə etmək olar? 6. Nə üçün dağ çaylarından daha çox enerji , düzən çaylarından isə nəqliyyat üçün istifadə edilir? 7. Hansı çayların suvarma əhəmiyyəti böyükdür? 7. Çayların suvarma əhəmiyyəti çayın hansı xüsusiyyətindən asılıdır? 8.Çayların çirklənməsi hansı səbəblərlə əlaqədardır? 8.Yaşayış məntəqələrinin əksəriyyətinin çay kənarlarında salınmasının nəticəsi nə olur?
Diskussiyanın gedişinin düzgün qiymətləndirilməsi də onun müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinə təsir edən amillərdən biridir. Müəllim şagirdlərin: – düzgün, əsaslandırılmış fikirlərinə, sanballı dəlillərinə diqqət yetirməlidir.
34
– fikirləri ümumiləşdirərkən, yekun vurarkən müzakirələrdə iştirak edən şagirdlərin fikirindən nümunələr gətirməli, onlara qarşı diqqətli olmaldır. - söylənilən fikirlərə səbirlə qulaq asmalı, fikirlər səhv olduqda belə şagirdin sözünü kəsməməli, digər şagirdlərdən həmin fikrə qarşı hansı münasibətdə olduqlarını soruşmalı və sonda özünün düzgün mülahizələrini söyləməlidir.
Şagirdlərin fəallığını artırmaq üçün tətbiq olunan ən optimal metodlardan biridir. Şagirdlərin hər hansı konkret problemin həlli və ya suala cavab tapmaq üçün yaradıcı təfəkkürünü üzə çıxarmağa təkan verir, onların müxtəlif vəziyyətlərdən çıxış yolu tapmaq, qərar qəbul etmək səviyyəsini və eləcə də fikirlərini konkret ifadələrlə söyləmək bacarığını üzə çxarır. «Əqli hücum»un şagirdlər arasındakı ünsiyyətin yaranmasında da rolu böyükdür. Lakin bu metodun tətbiq edilməsində əsas məqsəd verilən problemin həlli yollarını müəyyən etməkdir. Əqli hücumu həyata keçirmək üçün aşağıdakılara diqqət yetirmək lazımdır: - Şagirdlər nisbətən böyük qruplarda ( 8-10 nəfərlik ) birləşdirilməlidir. - Qrupun lideri qoyulmuş problemə dair qrup üzvülərinin söylədikləri ən bəsit ifadələri qeyd etməlidir. - İrəli sürülmüş şərhləri ümumiləşdirmək və yeni nəticə çıxarmaq üçün, müəllim quruplara vaxt ayırır (10-15 dəq) .Verilmiş ideyaları müzakirə etmək, onları inkişaf etdirmək, və təqdim etmədə sistem yaratmaq üçün qrupların içərisində yarımqruplar ayrılır. Hər bir yarımqrup öz ideyalarını ( bu təsvir,səhnəcik, mahnı, rollu oyunlar və s şəkilində ola bilər) tam qrupun tərkib hissəsi kimi nümayiş etdirir. Əqli hücumun aşağı siniflərdə təşkil edilməsi daha sadə ola bilər. Belə ki, müəllim sualı lövhədə yazır və sinif şagirdlərinə həmən sualın cavabına dair ideyalarını söyləməyi təklif edir. Şagirdlərin verdiyi (düşünülmüş, təsadüfü və s) cavablar heç bir şərh verilmədən lövhəyə yazılır. Yalnız bundan sonra yazıya alınmış ideyalar təhlil edilir, qruplaşdırılır, mübahisə doğuran yaxud orjinal fikirlər ayrılır və sualın cavabını əks etdirən ideyaların şərhi və müzakirəsi aparılır. BİBÖ ( bilirəm, istəyirəm biləm, öyrəndim). Hər hansı mövzunun tədris edilməsində bu keyfiyyətlərlə yanaşı şagirdlərin həmin mövzuya aid sərbəst biliklərinin səviyyəsini müəyyən etmək çox əhəmiyyətlidir. Bu müəllimə şagirdlərdə keçmiş və yeni biliklər arasında əlaqə yaratmağa imkan verir. BİBÖ metodu şagirdlərin dərs boyu fəallığını təmin edir, birgə öyrənmənin yüksək mərhələsini yaradır. Metodun birinci “Bilirik” mərhələsində şagirdlərin dünyagörüşü, onların müstəqil öyrənmə qabiliyyəti, mövzuları əlaqələndirmə imkanları və hafizəsi təyin olunur. İkinci “İstəyirik bilək” mərhələsində isə artıq şagirdlərin təfəkkür tərzi, onların coğrafi düşüncə səviyyəsi, elmi fantaziyaları, əqli qabiliyyəti və arzu, istəklərinin əhatə dairəsi üzə çıxır. Müəllim şagird ehtiyaclarını nəzərə almaqla onları passiv dinləyicidən aktiv iştirakçıya, sadəcə öyrənən obyektdən öyrənmək istəyən subyektə çevirir. Şagirdlərin öyrənmək istədikləri müəllim və şagirdlərin iştrakı ilə tədqiqat nəticəsində birgə öyrənilir. Bu metodun sonuncu, daha vacib “Öyrəndik” mərhələsinin həyata keçirilməsinə imkan yaradır. Biliklərin möhkəmləndirilməsi, Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|