İCTİMAİ elmləR 2009

İctimai elmlər

2009

Kütləvi-mediyadan əldə etdiyi informasiya əsasında hadisəni təsvir edir, nə zaman ki, 

•

qanuni istehsal məhdudlaşdırılıb və həmin hadisənin səbəblərini adlandırır (məs. dövlət 

tərəfindən qadağa, tələbatın azalması, digər istehsalçıların güclənməsi vəs.); həm istehsalçı, 

həm istifadəçi üçün mövcud olan və ya mümkün olan nəticələr haqqında düşüncələrini 

söyləyir;  

Eynihüquqluq və azadlıq baxımından insanın iqtisadi hüquqlarının əhəmiyyətini müzakirə 

•

edir. 

İqtisad. XI-XII 4. Gürcüstanın iqtisadi iş imkanlarını təhlil edir. 

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird: 

Gürcüstanda ən çox yayılmış iqtisadi fəallıqları sadalayır və elələrini seçir, hansılarda dövlətin 

•

idarəçi orqanlarının qərarlarına daha az əhəmiyyət verilir; 

İqtisadi sistemləri sadalayır (məs. hökmranlıq, azad, qarışıq) və hər birini insanın iqtisadi 

•

hüquqları ilə uyğunluluğunu müzakirə edir; onun fikrincə, ən münasibini seçir və seçimini 

əsaslanıdırır;   

Bazar iqtisadiyyatının əsas prinsiplərini xarakterizə edir (məs.: şəxsi əmlak, şəxsi motivasiya, 

•

seçki və fəaliyyət azadlığı, bazar və qiymət sistemi və s.); bazar iqtisadiyyatı prinsipinin 

Gürcüstan Konstitusiyası və digər qanunlarla uyğunluluğunu müzakirə edir; 

Gürcüstanın iqtisadiyyatında dövlətin rolu haqqında müzakirələr aparır. 

•

Sinif yoldaşları ilə birlikdə, yaşadıqları ərazidə vergilərə qarşı əhalinin yanaşmasını müəyyən 

•

etmək üçün kiçik sorğu aparır (məs.: nə qədər vacibdir, realdır, məqsədyönlü və effektiv 

istifadə ediləcək və s.); əldə edilən nəticələr və məktəbdə alınan informasiyanın əsasında 

mövzu yazır – ”Vergilərin ölkənin inkişafında rolu”;  

Gürcüstanın iqtisadi inkişafının əsas göstəricilərini sadalayır (məs: bütövlükdə milli və daxili 

•

məhsul, iqtisadiyyatın artım tempi, istifadəçilərin sayı, yoxsulluq və işsizlik səviyyəsi, human 

inkişaf indeksi); digər oxşar (əhalinin sayı baxımından) göstəriciləri müqayisə edir;

Gürcüstanda və digər ölkələrdə yoxsulluğun səbəblərini sadalayır; onları müqayisə edir və 

•

ona üstün gəlmək haqqında fikir formalaşdırır; 

Hər hansı bir iş fəaliyyətini seçir və onun uğurlu həyata keçirilməsinin iqtisadi şərtləri 

•

haqqında (məs.: hüquqi öhdəliklər, bazar vəziyyəti, resurslar və s.) sinif yoldaşları ilə birlikdə 

informasiya toplayır; analiz əsasında sadə iş planını tərtib edir və sinif yoldaşlarına təqdim 

edir. 

İqtisad.XI-XII 5.  Ölkənin iqtisadi inkişafı üçün beynəlxalq münasibətlərin  

 

   

 

əhəmiyyətini qiymətləndirir.    

Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:

 

Qonşu ölkələrin iqtisadi inkişafının göstəricilərini müzakirə edir və müvafiq dövlətlərin 

•

Gürcüstanın və digər dövlətlərin iqtisadi münasibətlərinə göstərdiyi təsiri qiymətləndirir;  

İ.E.XI-XII. - 3

---

İctimai elmlər

2009

Gürcüstanın vətəndaş iqtisadi fəaliyyətinin hər hansı bir sahəsini seçir və onun inkişafı üçün 

•

beynəlxalq əlaqələrin əhəmiyyətini müzakirə edir; bu cəhətdən prioriteti olan dövlətləri, 

regionları və yaxud da beynəlxalq təşkilatları sadalayır və fikirlərini əsaslandırır; 

Müasir dünyada dövlətin güclülük meyarlarını təsvir edir və onlara uyğun olaraq Gürcüstanın 

•

vəziyyətini qiymətləndirir; sinif yoldaşları ilə birlikdə  alınan nəticələri müzakirə edir 

və onların qiymətləndirilməsini nəzərə almaqla, Gürcüstanın və ətraf ölkələrin qarşılıqlı 

münasibətləri haqqında esse yazır.

Son trimestrdə həyata keçiriləsi layihələrin tövsiyyə olunan variantları: 

Sinif

•

 yoldaşalrı ilə birlikdə hər hansı bir mal və ya xidmət növünü seçir, öz tələblərini razı 

salmaq üçün onu necə istehsal  və mübadilə etməyini təsəvvür edir;  

Sinif  yoldaşları  ilə  birlikdə  hər  hansı  bir  sosial  qrupu  seçir,  düşündüyünə  görə,  ona 

•

ictimaiyyətin dəstəyi lazımdır; bu qrupun ümumi məqsəd və məsələlərini üzə çıxarır; sinif 

yoldaşları ilə birlikdə  həmin sosial qrupa (yaxud konkret nümayəndələrə) yardım etmək 

tədbirlərini planlaşdırır;  

Sinif  diskussiyasında  ”Məktəbə  nə  əlavə  edə  bilərik?”  diskusiyasında  iştirak  edir, 

•

hansının  məqsədi  məktəbin  ehtiyaclarının  və  sinif  yoldaşlarının  lazımi  imkanlarının 

dəqiqləşdirilməsidir; ötən il onun tərəfindən görülən analoji işlərin nəticələrini nəzər alır 

və özünün iş planını hazırlayır, həmin planı sinif yoldaşları ilə razılaşdırır; planlaşdırılmış 

fəallıqda (məs.: məktəbin kitabxanası və yaxud idman zalının doldurulması, kiçikyaşlı 

şagirdləri ekskursiyalara aparmaqda müəllimə yardım etmək, məktəbin və ya onun ətrafının 

abadlığı və s.)onun üçün ayrılan rolu yerinə yetirir;  

Onun üçün və ya hər hansı bir qrup üçün aktual olan problemi seçir (təhsil almaq, işlə 

•

təmin olmaq, vergi münaqişəsi, bazar ixtisarı, optimallaşma, qiymətlərin artımı və azalması, 

güclü rəqiblərin meydana çıxması və s.);  informasiya əldə edir, hansının analizi əsasında 

tərəflərin hüquqlarının mühafizəsi və qanuni fəaliyyətlərini nəzərə alaraq konkret problemin 

həlli planını yazır (ola bilsin ki, bir neçə variant); problemin həllində öz rolunu müəyyən 

edir, həmfikirlərini toplayır və plana uyğun olaraq hərəkət edir; öz iştirakının effektivliyini 

müəyyən edir və nəticələri sinif yoldaşları ilə bölüşür. 

Öz məqsədlərindən irəli gələrək, orta məktəbi bitirdikdən sonra öz gələcək işini seçir, 

•

seçiminin həyata keçirilmə yolları haqqında informasiya əldə edir;  bu informasiyanın 

əsasında dəstək verən və mane olan amilləri nəzərə alaraq iş planını hazırlayır və sinif 

yoldaşlarına tanış edir; öz imkanlarını qiymətləndirir və sinif yoldaşları ilə birlikdə müzakirə 

edir ki, onun nailiyyətlərinin həyata keçirilməsi mövcud vəziyyətdə nə dərəcədə realdır.

Hər hansı bir qonşu və ya inkişaf etmiş ölkəni seçir və Gürcüstanla münasibətlərin xüsusiyyətini 

•

müzakirə edir; hər bir dövlətin siyasi, iqtisadi və sosial xarakterləri qiymətləndirir; onların 

ümumi maraqlarını müqayisə edir və iki ölkənin əməkdaşlığının perspektivləri haqqında 

məqalə yazır və burada öz fikirlərini əsaslanıdırır. 

Aparılan sorğu və ya şəxsi müşahidələri əsasında yaşadığı yerin vətəndaşlarının beynəlxalq 

•

əlaqələrini ayırır (məs.: təhsil, işlə təminat, ticarət, səyahət, əməkdaşlıq və s.);  bu əlaqələrin 

məqsəd və nəticələrini təhlil edir. 

İ.E.XI-XII. - 4

---