Hasan basri Çantay’in kiŞİLİĞİ

28                                                                                        Özer Çetin 
  
 
Dicle Üniversitesi İlahiyat 
Fakültesi
 Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 
 
dür. Bu nedenler dolayısıyla önemli dini şahsiyetlerin kişilik analiz-
leri  konusunda  çalışmalar  yapılmalıdır.  Yapılacak  çalışmalardan 
elde  edilecek  bulgular  sonucu  oluşan  birikim  İslami  kişilik  kuramı 
geliştirmeye önemli katkılar sağlayacaktır. 
Sonuç olarak H. Basri Çantay’da dindarlık ve kişilik anlamlı 
bir  bütün  oluşturduğu  için  her  ikisini  bağımsız  olarak  ele  almak 
oldukça zordur. Onun hayatında bu kavramlar olumlu bir etkileşim 
gerçekleştirmişlerdir.  Din  onun  kişiliğini  olumlu  yönde  etkilerken, 
kişiliği de olumlu bir dindarlığın gelişmesini sağlamıştır. O, çelişki-
lerden  uzak,  hayatın  gerçeklerini  dikkate  alan,  haksızlıklara  karşı 
mücadele eden, toplumsal ilgisi yüksek, ahlakçı, duygusal kararlılı-
ğa sahip, sorumluluk ve fedakârlık duygusu güçlü, samimi, gelişime 
açık,  kendisini  gerçekleştirmiş,  ahlakçı,  milli  ve  manevi  değerlere 
bağlı,  davranışlarında  süreklilik  ve  bütünlük  olan,  hayatını  dini 
esaslara göre tanzim etmiş bir kişiliktir. 
 
Bibliyoğrafya 
Adler, A. İnsanı Tanıma Sanatı, Çev. K. Şipal, Say Yayınları, 
İstanbul, 1985. 
Allport,  Gordon  W.,  Birey  ve  Dini,  (çev.Bilal  Sambur),  Elis 
Yayınları, Ankara, 2004. 
Akgül,  Yusuf,  “Karasi  Toprağının  Yiğit  Evlâdı  Hasan  Basri 
Çantay”, Hazırlayan İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kara Günler 
ve İbret Levhaları, Petek Matbaası, Balıkesir, tsz.  
Akto,  Akif,  “Kişilik  Oluşumunda  Dinin  Rolü”  Ankara  Üni-
versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52:2, 2011. 
Ardoğan, Recep, Kur’an ve İnsan Psikolojisi, İlkadım Yayın-
ları, Ankara, 1998. 
Argyle,  Michael,PsychologyandReligion  An  Introduction, 
Routledge, London, 2000. 
Armaner,  Neda,  Din  Psikolojisi,  Ayyıldız  Matbaası,  Ankara, 
1980. 

---

Hasan Basri Çantay’ın Kişiliği                                                      29 
 
 
 
 
Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 
 
Ayten, A. Psikoloji ve Din, Psikologların Din ve Tanrı Görüş-
leri, İstanbul, 2006. 
Baymur, Feriha, Genel Psikoloji, VII. baskı, İnkılâp Kitabevi, 
İstanbul, 1985. 
Certel  Hüseyin,  Din  Psikolojisi,  Andaç  Yayınları,  Ankara, 
2003. 
Çantay  Hasan  Basri,  Kara  Günler  ve  İbret  Levhaları,  Haz. 
Balıkesir İl Kültür Müdürlüğü, Petek Matbaacılık, Balıkesir, tsz.  
Babamın Şiirleri, Haz. Mürşit Çantay, İstanbul, 1964 
Ülkü Edebiyatı, Balıkesir, 1939 
Çelik,  C.  (2004),  “Türk  Halk  Dindarlığında  Değişim  ve  Sü-
reklilik, Ziyaret  Fenomeni Örneği”,  Çukurova Üniversitesi  İlahiyat 
Fakültesi Dergisi 4 (1), 2004. 
Egemen, Bedii Ziya, Din Psikolojisi, Ankara İlahiyat Fakülte-
si Yayınları, Ankara, 1952. 
Feist,  Jess,-Feist,  Gregory  J.  Theories  of  Personality,  Sixth 
Edition, McgrowHill, New York, 2006.  
Formdan,  F.  Jung  Psikolojisinin  Ana  Hatları,  Çeviren  A. 
Yalçıner, Say Yayınları. İstanbul, 1983. 
Freud,  Sigmund,  Din  ve  Toplum  Dinin  Kökenleri,  IV.  baskı, 
Çeviren Selçuk Budak, Öteki Yayınevi, Ankara, 1999.  
Fromm, E.,Hayatı Sevmek Çeviren A. Köse, Arıtan Yayınevi. 
İstanbul, 2004. 
Fromm,  Erich,  Psikanaliz  ve  Din,  Çeviren  Şükrü  Alpagut, 
Kabalcı Yayınevi İstanbul, 2004. 
Günay,  Ü,  Erzurum  ve  Çevre  Köylerinde  Dini  Hayat,  Erzu-
rum Kitaplığı İstanbul, 1999, 
Gürses, İbrahim, Dindarlık ve Kişilik, Emin Yayınları, Bursa, 
2010. 
Gürses,  İbrahim,  Kölelik  ve  Özgürlük  Arasında  Din,  Arasta 
Yayınları, 2001 
Holm,  N.  G.,Din  Psikolojisine  Giriş,  Çev.  A.  Bahadır,  İnsan 
Yayınları. İstanbul, 2004 

---

30                                                                                        Özer Çetin 
  
 
Dicle Üniversitesi İlahiyat 
Fakültesi
 Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 
 
Hökelekli, Hayati, “İmam-I Azam Ebu Hanife’nin Kişilik Ya-
pısı”, İslam Psikolojisi Yazıları, Dem Yayınları, İstanbul, 2009. 
Hökelekli,  Hayati,  Din  Psikolojisi,  TDV  Yayınları,  Ankarai 
1993. 
 “Kur’an’da Nefs Kavramı Bağlamında İnsan Psikolo-
jisiyle  İlgili  Bazı  Özellikler”,  İslâm  Psikolojisi  Yazıları,  Dem  Ya-
yınları, İstanbul 2009. 
Karslı,  H.  İbrahim,  “Hasan  Basri  Çantay’ın  Kur’an-ı  Hakim 
ve Meâli Kerim’deki Tercüme Metodu”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl 
6, Sayı 13, 2002. 
Kayıklık, Hasan, Dini Yaşayış Biçimleri, Psikolojik Temelleri 
Açısından Bir Değerlendirme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz 
Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2000. 
Köktaş,  M.  E.  Türkiye’de  Dini  Hayat,  İzmir  Örneği,  İşaret 
Yayınları, İstanbul, 1993. 
Kuran-ı Ker
îm. 
Maslow, A. , İnsan Olmanın Psikolojisi, Çeviren O. Gündüz, 
Kuraldışı Yayınları. İstanbul, 2001. 
Maslow,  Abraham,  “Bir  Motivasyon Kuramı Değer-Yaşamın 
Biyolojik Kökeni”, Ego Ötesi, Roger N. Walsh, Franches Vaughan, 
Çeviren Halil Ekşi, İnsan Yayınları, İstanbul 2001. 
Maslow,  Abraham,  Dinler  Değerler,  Doruk  Deneyimler,  Çe-
viren H. Koray Sönmez, Kuraldışı Yayınları, İstanbul, 1996. 
Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, Dem Yayınları, İstan-
bul, 2004. 
Peker  Hüseyin,  Din  Psikolojisi,  Çamlıca  yayınları  İstanbul, 
2003. 
Ses  Gazetesi  2  Ocak,1919,  Balıkesir;  24  Ekim  1918,  Balıke-
sir; 5 Aralık 1918, Balıkesir; 7 Aralık 1918, Balıkesir. 
Sezen, Yümni, İslam Sosyolojisine Giriş, İstanbul, 1994. 
Spranger,  Eduard,  İnsan  Tipleri,  Çeviren  Ahmet  Aydoğan  İz 
Yayıncılık, İstanbul 2001. 

---