Hasan basri Çantay’in kiŞİLİĞİ
Yüklə 3,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
36 Hayrettin Kızıl Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Monastisizmin temeli “Asketik Yaşam”dır. Asketizm, dini an- lamda kendini inkâr; yeryüzünden el etek çekmek; yeme içme ve diğer dünyevi şeylerden uzak durarak dini disiplini sağlama meto- dudur. 6 Asketizmde amaç farklı ve genelde insanlığın çoğunluğu- nun peşinden gittikleriyle uyuşamayan bir yaşam şekli oluşturmak- tır. Benimsenen metot da belirli detayları ne olursa olsun, her za- man, dünya zevklerinden uzak durmayı; yeme içmede, giyim ku- şamda, insanlarla ilişkilerde kısıtlamayı esas alan disiplinli bir hayat yaşamaktır. 7 Hıristiyanlıktan önce de mevcut olan asketizm insanlık tarihi kadar eskilere götürülebilir. Asketizm, insanın dünya ve içindekile- re karşı bir tepkisi ve dünya ile uzlaşmama isteği sonucu ortaya çık- tığından 8 herhangi bir dine bağlı kişilerin yanı sıra bazı felsefi ekol- ler içerisinde de ortaya çıkmıştır. “Kinikler” ve “Yeni Pisagorcular” ilk asketikler olarak kabul edilmelerine rağmen bunlar belli bir sis- tem kurmamışlardır. Bu tür felsefi sistemler dışında Budistler, Caynistler, Hindular, Brahmanlar, Yahudi Esseniler, Therapeutaeler ve Eski Mısır inancında da asketizme rastlanmıştır. Hıristiyanlık ortaya çıktığı dönemde, monastisizm Mısır ve Kudüs civarındaki Esseniler ile Hindistan’da Budistler arasında belli bir sisteme göre devam etmekteydi. 9 Bunlardan Mısır’da ikamet eden Yahudi bir grup olan Therapeutaeler’de her üyenin özel bir odası vardı. Grup her hafta Cumartesi günlerinde toplu olarak ibadet etmek için bir araya gelirdi. 10 Khan, King Fahd Complex For The Printing of TheHoly Qur’an, Medine, Ta- rihsiz; Hadid, 57/27 Meali. 6 Şinasi Gündüz, Din Ve İnanç Sözlüğü, Vadi Yayınları, Ankara 1998, s. 218. 7 Huddleston , “Monasticism”, 1019. 8 James O. Hannay, The Spirit And Origin Of Christian Monasticism, London, 1903, s. 31. 9 Edward Cuthbert Butler, “Monasticism”, The New Encyclopedia Britannica, New York, 1911, c. XVIII, s. 687. 10 Nathan D. Mitchell, “Christian Religious Orders”, The Encyclopedia of Religions, Editör: Mircea Eliade, NewYork, Tarihsiz, c. XII, s. 309. Hıristiyan Monastisizminin Kuruluşu 37 Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Monastisizmin birçok din ve gelenekte görülmesinin nedeni insanın tabiatında bulunan ve insanı asketik yaşama götüren bazı özelliklerdir. Bazı kişilerde açık bir şekilde tezahür eden yalnızlığı sevme, beşeri arzulardan nefret etme, acı ve haz ile onun sıradan deneyimlerinden uzaklaşma, bunların yanı sıra evlilik, fakirlik, zen- ginlik, sağlık, hastalık, gençlik, yaşlılık gibi beşeri özellikler hak- kında düşünme, zihnindeki sorularına cevaplar bulamama bazen kişinin toplumdan uzaklaşmasına neden olmaktadır. Beşeri hayatta karşılaşılan bu tür sorunlara çözüm üretilmediği takdirde veya beşe- ri özellikler “ruhun yüksek içgüdülerini tatmin etmediği zaman” asketik yaşam tercih edilmektedir. 11 Monastik düşüncenin kökeninde dini amaçlar da mevcuttur. İnsanlık tarihinde ortaya çıkmış hemen her yeni inanç ilk dönemle- rinde büyük bir heyecan ve coşkuyla karşılanmıştır. Daha sonraki dönemlerde bu heyecan azalmaya başlayınca dini kaygılarla hareket edenler değişik çözümler üretmiştir. Monastik hareketi de bu çö- zümlerden biri olarak görmek gerekir. Dünyanın değersizliği karşı- sında dinî ciddiyetten, aşk ve hırstan ilham alan kişiler bu yönteme başvurmuştur. Ruhun, bedenin tutkularından, günahlarından yalnız- lığa, tefekküre doğru meyletmesinden beslenen monastisizme deği- şik felsefeler ve çeşitli dini inançlar, ruhu saflığa kavuşturmak, ona yeni bir ivme kazandırarak dünyadan iğrenme duygusu ile güç ver- mek için başvurmuşlardır. 12 Monastisizm, aslında asketizmin dini bir sisteme dayanarak yorumlanmasıdır. Hıristiyan monastisizmi de asketik yaşamın yeni- den yorumlanmış şekli ile tarih sahnesine çıkmıştır. Bu nedenle ilerde de ifade edileceği gibi monastisizmin özellikleri arasında dünyevi şeyler bulmak çok zordur. Hıristiyan din adamı Aziz 11 Rev. F. C. Woodhouse, Monasticism Ancient And Modern Its Principles, Origin, Development, Triumphs, Decadence And Suppression With An Enquiry As To The Possibility Of Its Revival, Londra, 1896, s. 37. 12 Alfred Wesley Wishart, A Short History Of Monks And Monasteries, Albert Brandt Publisher, New Jersey, 1900, s. 19. 38 Hayrettin Kızıl Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010/2, c. 12, sayı: 2 Jerome’a göre asketizm gerçek mükemmelliğe ulaşmak için gösteri- len bir çabadır. Asketizmdeki çileler (penance-kefaret) de gerçek mükemmelliğe ulaşmak için yardımcı bir erdemdir. 13 Monastisizmin mistisizmden de etkilendiği ve ondan fayda- landığı iddia edilir. Hatta monastisizm, “asketizm ve mistisizm te- rimleriyle özetlenmiş insan ruhunun eğilimleriyle” beslenen bir ya- şama düzeni olarak tanımlanmıştır. Butler’a göre mistisizm kabaca bu dünyada Tanrı ile bir olma arzusunu güçlendirmek için gösteri- len bir çaba olarak tarif edilebilirken, asketizm de bu özlemi gider- mek için kişinin meşru isteklerinden feragat etmesi olarak tanımla- nabilir. Bu iki eğilim de (mistisizm ve asketizm) insanın ruhunda mevcuttur. Her zaman ortaya çıkmasalar da zaman zaman kendile- rini dışa vurmaktadırlar. 14 Asketizm, mistisizimle bir tutulamaz, gerçek mistisizm, asketizm olmadan var olamayacağı halde tersi yani mistisizm olmadan da asketik yaşam mümkündür. Kişi mistik olmadan asketik olabilir. Asketizm etik, mistisizm ise büyük ölçüde entelektüel bir yaşam tarzıdır. Asketik yaşamın ahlaki erdemlerle bir ilgisi olmayabilirken mistisizm alışılmadık bir dua veya tefek- kürle ilgili olabilir. Asketizm ve mistisizm birbirinden farklı olmak- la beraber karşılıklı etkileşim içerisindedirler. Dahası asketizm ge- nellikle dinin sakıncalı özellikleri ile ilişkilendirilmekte ve kimileri tarafından sakıncalı olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte dini motifler olmadan da asketizm uygulanabilir. 15 Monastisizmin, Hıristiyanlık tarihindeki gelişimine bakıldı- ğında bu düşüncenin “tek başına, münzevi olarak yaşama” ile ortaya çıktığı görülecektir. Zamanla bu münzevilerin sayısı artmış ve toplu yaşama başlamıştır. Toplu yaşama da bir süre sonra kuralları ve içinde barınılacak yapıları gerektirmiştir. Bu yapılar ileriki asırlarda manastırlara dönüşmüş, manastırlar monastikler için hem barınma hem de eğitim işlevini yerine getirmiştir. 13 T. J. Campbell, T.J. “Asceticism”, Catholic Encyclopedia, c. I, s. 1759. 14 Butler, s. 687. 15 Campbell, c. I, s. 1759. Yüklə 3,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|