Günah lüğət elmində

 
42 
Vilayət  və  imamət  məsələsində  Ģiələrə  müxalif  olan  Ģəxsin 
"səqəleyn"  hədisini  belə  aĢkar  etirafla  qeyd  etməsi  doğrudan  da 
diqqəti cəlb edir! 
10.  "Usdul-ğabə"  kitabının  müəllifi  Ġbn  Əsir  (Məhəmməd  ibn 
Məhəmməd  ibn  Əbdülkərim),  Abdullah  ibn  Hintəbin  tərcümeyi-
halında  onun  belə  dediyini  nəql  etmiĢdir:  "Allahın  Rəsulu  (s) 
(Məkkə  ilə  Mədinə  arasında  yerləĢən)  Cöhfə  məntəqəsində  öz 
xütbəsində  buyurdu:  "Mən  sizin  üzərinizdə  özünüzdən  daha  artıq 
ixtiyar  sahibi  deyiləmmi?"  Camaat  dedi:  "Bəli,  ey  Allahın  Rəsulu 
(s)!"  Həzrət  buyurdu:  "Mən  (qiyamətdə)  sizdən  iki  şeyi 
soruşacağam: “Quran və Əhli-beytimi!"
1
  
11.  Cəlaləddin  Əbdür-Rəhman  Süyuti
2
  "Ehyaul-məyyit" 
kitabında  Ġbn  Əsirin  "Usdul-ğabə"də  yazdığı  mətləbləri  qeyd 
etmiĢdir.
3
  
12.  ZəməxĢəri  Beyhəqinin  (Əbu  Bəkr  Əhməd  ibn  Hüseyn) 
barəsində  yazır:  "ġafei  məzhəbinin  rəhbəri  və  imamının  onun 
məzhəbinə  etiqadlı  bütün  Ģəxslərin  boynunda  haqqı  varsa, 
Beyhəqinin  öz  kitablarına  görə  həm  ġafeinin,  həm  də  bu  məzhəbdə 
olanların boynunda haqqı vardır."
4
  
Beyhəqi  bu  hədisi  "Əs-sünənül-kubra"  adlı  mühüm  kitabında 
("Səhihi-Müslim"də  nəql  olunan  hədisin  oxĢarını,  xüsusilə,  "Əhli-
beyt" sözünü üç dəfə təkrar etdiyi halda) nəql etmiĢdir.
5
  
13.  Hafiz  Təbərani  əhli-sünnənin  məĢhur  mühəddislərindən 
olub,  3-cü  və  4-cü  əsrlərdə  yaĢamıĢ  və  bəzilərinin  dediyinə  görə, 
hədis  elmində  mindən  artıq  ustadı  olmuĢdur.  O  da  "Əl-möcəmül-
kəbir"  adlı  məĢhur  kitabında  bir  hədisdə  Peyğəmbəri-əkrəmdən  (s) 
nəql  edir  ki,  o  həzrət  camaatı  "səqəleyn"ə  itaətə  dəvət  edərkən,  bir 
nəfər  ayağa  qalxıb,  "Ey  Allahın  Rəsulu!  "Səqəleyn  nədir"  deyə 
soruĢduqda, Həzrət buyurdu:
 
 لااَٚ اٛةٌُاياَر  لْآِاٌَ  ٗ ث اٛةُىمََّاَّاَزاَـ ،لْاُِةُى٠ للْاِ٠اَب ث ةُٗةُـاَواَٛاَٚ ، الله لاَ١ ث ةُٗةُـاَواَٛ  ةٌتاَجاٍَ ، الله  ةُةبز و ةُواَجلْاِواَلااَا
  ٘اَر
  داَولْاِز   ةُواَؽ لْإِاَلاااَٚ ،اٌُّٛ
 اَٗ لْاِٛ اَؾلْاٌِا مَّٝاٍَاَ  اك واَ٠ ّٝزاَؽ بل واَزلْاِفاَ٠  لْآِاٌَ بّةُٙمَّٔ ااَٚ ٜ
 :
                                                 
1
 "Usdul-ğabə fi mərifətis-səhabə", 3-cü cild, səh. 47. 
2
  O,  bir  çox  dəyərli  kitablar  yazmış  və  beş  yüzdən  çox  kitab  yazdığı  nəql 
olunmuşdur. "Əl-kuna vəl-əlqab", 1-ci cild, səh. 207.) 
3
 "Ehyaul-məyyit" ("Əl-ithaf"ın haşiyəsində), səh. 116. 
4
 "Əl-kuna vəl-əlqab", 2-ci cild, səh. 114. 
5
 "Sünəni-Beyhəqi", 10-cu cild, səh. 114. 

---

 
43 
"Böyük və ağır əmanət Allahın kitabıdır. Onun bir tərəfi Allahın 
əlində  (qüdrətində),  digər  tərəfi  isə  sizin  əlinizdədir.  Əgər  ondan 
yapışsanız, birliyiniz itməz, azğınlığa düşməzsiniz. Kiçik əmanət isə 
itrətimdir.  Onlar  (Kövsər)  hovuzunda  mənə  qovuşanadək  bir-
birindən ayrılmazlar." 
Sonra  əlavə  edərək  buyurdu:  "Mən  bu  iki  əmanəti  Allahdan 
istəmişəm. Onlardan qabağa keçməyin ki, həlak olarsınız; onlara bir 
şey öyrətməyin; çünki onlar sizdən elmli və biliklidirlər."
1
  
14.  Hazırda  vəhhabiliyin  banisi  kimi  tanıtdırılan  Ġbn  Teymiyyə 
(Əhməd  ibn  Əbdülhəlim  Hənbəli,  ölümü:  727  h.q)  "Minhacus-
sünnə"  kitabında  bu  hədisi  "Səhihi-Müslim"də  qeyd  olunduğu  kimi 
nəql etmiĢdir.
2
  
Sünnilərin  digər  məĢhur  və  tanınmıĢ  alimləri  də  "Səqəleyn" 
hədisini öz əsərlərində nəql etmiĢlər. O cümlədən: 
15. Hicri-qəməri tarixilə 5-ci əsr alimlərindən olan Ġbn Məğazili 
(Əli  ibn  Məhəmməd  Fəqih  ġafei)  bu  hədisi  geniĢ  Ģəkildə  Zeyd  ibn 
Ərqəmdən nəql etmiĢdir.
3
  
16. 6-cı (h.q) əsrin məĢhur alim, mühəddis, xətib və Ģairlərindən 
olan Xarəzmi də onu "Mənaqib" kitabında qeyd etmiĢdir.
4
  
17.  7-8-ci  əsr  alimlərindən  və  məzhəbcə  təəssübkeĢliyi  ilə 
məĢhur  olan  Zəhəbi  (Məhəmməd  ibn  Əhməd  ibn  Osman  DəməĢqi 
ġafei)  də  bu  hədisi  "Təlxisul-müstədrək"  kitabında  qeyd  etmiĢdir.
5
 
Tacəddin  Səbki  "TəbəqatuĢ-Ģafei"  kitabında  Zəhəbi  barəsində  belə 
yazır:  "O,  öz  zamanının  dahi  və  görkəmli  mühəddisi,  böyük  hafiz 
(hədis  əzbərçisi),  əhli-sünnə  məzhəbinin  bayraqdarı,  əsrinin  rəhbər 
və qabaqcılı idi.” 
18.  11-ci  əsrin  məĢhur  alim  və  tarixçisi Əli  ibn  Burhan  Hələbi 
ġafei  özünün  "Sireyi-Hələbi"  adı  ilə  tanınan  "Ġnsanul-üyun" 
kitabında  "səqəleyn"  hədisi  və  "Qədir-Xum"  hadisəsini  açıq-aĢkar 
                                                 
1
  "Əl-möcəmül-kəbir",  səh.  137,  ("Ehqaqul-həqq"  kitabından  nəqlən,  9-cu 
cild, səh. 322.) 
2
 "Minhacus-sünnə", 4-cü cild, səh. 104, Qahirə çapı. 
3
 "Ehqaqul-həqq", 4-cü cild, səh. 438 (dəstixətt nüsxədən nəqlən). 
4
 "Mənaqib", səh. 93. 
5
  "Təlxisul-müstədrək"  (Hakimin  "Müstədrək"  kitabının  haşiyəsində),  3-cü 
cild, səh. 109, "Heydərabad" çapı. 

---

 
44 
nəql etdikdən sonra belə yazır: "Bu hədis səhih və düzgündür, səhih
1
 
və "həsən"
2
 sənədləri ilə nəql olunmuĢdur."
3
  
19.  Ġbn  Həyyan  Maliki  "Əl-muqtəbəsu  fi  əhvalil-Əndəlus" 
kitabında  bu  hədisi  "Səhihi-Müslim"də  olduğu  kimi  qeyd  etmiĢdir; 
bu fərqlə ki, Məkkə ilə Mədinə arasındakı məkanı "qalalar" mənasını 
ifadə edən "Həsain" adlandırmıĢdır.
4
  
20.  8-ci  (h.q)  əsr  alimlərindən  olan  Xazin  adı  ilə  tanınmıĢ 
Əlauddin  Əli  ibn  Məhəmməd  Bağdadi  bu  hədisi  "Təfsir"  kitabında 
"Səhihi-Müslim"  və  "Səhihi-Termizi"də  qeyd  olunduğu  kimi  nəql 
etmiĢdir.
5
  
21.  7-ci  əsrin  məĢhur  alimi  Ġbn  Əbil-Hədid  Mötəzili  (Ġzzəddin 
Əbdülhəmid)  "Nəhcül-bəlağə"nin  Ģərhində  "səqəleyn"  hədisini  nəql 
etdikdən  sonra  yazır:  "Peyğəmbər  (s)  öz  itrətini  tanıtdıraraq  belə 
buyurmuĢdur:
 
  الله ةُيٛةٍُاَه  آَمَّ١اَث لْاِلاَل
(
ٓ
 )
 اَيبل بّّاٌَ ؟اَٝ ٘  لْآِاَِ ةُٗاَراَولْاِز  
:
 
 دِّْ ا
  ؾ ةٌن هبر ٜ
 اَيبماَـ ، ٓلْاِ١اٍَلْاِمدِّضٌا ةُُةُى٠
  داَولْاِز  
 ٜ
  ذلْاِ١اَجةٍُلْاِ٘اَا
ٜ
 :
"Mən sizin aranızda iki böyük və ağır əmanət qoyuram." Sonra 
buyurmuĢdur: "İtrətim, yəni Əhli-beytim." 
O  yazır:  "Peyğəmbər  (s)  baĢqa  bir  yerdə  öz  Əhli-beytini 
əbasının  altına  alaraq  tanıtdırmıĢ  və  "Təthir"  ayəsi  nazil  olduqda, 
demiĢdir:  "İlahi,  bunlar  mənim  Əhli-beytimdir,  çirkinliyi  onlardan 
uzaq et!"
6
  
22.  13-cü  əsr  alimlərindən  olan  Məkkə  müftisi  Zeyni  Dehlan 
ġafei  (Seyid  Əhməd)  "Sireyi-Hələbi"nin  haĢiyəsində  çap  olunan 
"Sireyi-Nəbəvi" kitabında bu hədisi "Səhihi-Müslim"də olduğu kimi 
yazmıĢ,  eləcə  də  "Müsnədi-Hənbəl"də  Əbu  Səid  Xidrinin  hədisini 
eynilə nəql etmiĢdir.
7
  
                                                 
1
  Sənədi  məsumlara  çatan,  raviləri  ədalətli  və  on  iki  imamçı  olan  hədisə 
“səhih hədis” deyilir. 
2
 Raviləri şiə olmasa belə, ədalətli olan hədisə “həsən hədis” deyilir. 
3
 "Sireyi-Hələbi", 3-cü cild, səh. 274, Qahirə çapı. 
4
"Əl-muqtəbəsu fi əhvalil-Əndəlus" səh. 167, Paris çapı. 
5
 "Xazin" təfsiri, 1-ci cild, səh. 4, Qahirə çapı. 
6
 "Nəhcül-bəlağə"nin şərhi, 2-ci cild, səh. 437, Qahirə çapı, 6-cı cild, səh. 375, 
Beyrutun "Hələbi" çapı, xütbə: 86. 
7
 "Sireyi-nəbəviyyə", 2-ci cild, səh. 300 – "Sireyi-Hələbi"nin haşiyəsində, səh. 
33, Misir çapı.  

---