Erich fromm psikanaliz ve
Yüklə 136,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
da hayat insana bir soru sormuş oluyor. İnsan bu so ruyu her an yanıtlamak zorundadır. Yalnız zihniyle, yalnız gövdesiyle değil ama o düşünen, düş gören, uyu yan, karnını doyuran, ağlayan ve gülen adam — bir bütün olarak insan— bu soruya bir yanıt bulmalıdır. Hayatın ortaya koyduğu bu soru nedir? Soru şudur : Bu ayrılık, bölünmüşlükten gelen yalnızlık yaşantısının acısından, mahpusluğundan, utancından kendimizi na sıl kurtarabileceğimiz, kendi kendimizle çevremizdeki insanlarla ve doğayla nasıl birlik kurup bütünleşebile ceğimiz? Şu yolda ya da bu yolda insan bu sorulara bir yanıt bulmak zorundadır; hatta deliler bile benlikle rinin kabuğuna çekilerek böylece ayrıklığın, bölünmüş lüğün korkusunu yenmeye çalışarak, kendilerinin dı şındaki gerçeği silip yokederek, bu soruya bir yanıt bul muş oluyorlar. Soru her zaman aynıdır. Gerçi birçok yanıt vardır ama yanıtlar temel olarak ikiye indirgenebilir. Birin cisi bu ayrıklıktan, bölüklükten kurtulmak, bütünleş meyi sağlamak için ayrıklığın, bölüklüğün ayırdmda ol madığımız döneme, yani doğum öncesine kadar gerile mektir. İkinci yanıt tam anlamıyla doğmaktır. İnsa nın, bilmek, farketmek yeteneğini, aklını, sevme gücü nü, kendi bencilliğinin dar çemberini aşana kadar, ken disiyle ve dünyayla yeni bir uyuma, bir bütünleşmeye ulaşana kadar geliştirmektir. Doğumdan söz ettiğimiz zaman genellikle tohum lanmadan dokuz ay kadar sonra oluşan fizyolojik olayı anlatmak istiyoruz. Ama bir çok bakımdan bu doğu mun önemi abartılıyor. Doğumdan bir hafta sonra be beğin yaşamının önemli bir çok yanları yetişkin bir er kek ya da kadının yaşamından çok, ana karnındaki doğum öncesi duruma daha yakındır. Gerçi doğumun 28 / bütünüyle kendine özgü bir yanı var: göbek bağının ko parılması ve bebeğin ilk kez nefes almaya başlaması... Ama bundan böyle bağların koparılması ancak gerçek ten yeni bir etkinlik kazanıldığı oranda olabilecektir. Doğum tek bir olay değil, bir süreç, bir olaylar di zisidir. Hayatın amacı tam olarak doğmaktır. İşin asıl acıklı yanı şu: çoğumuz böyle tam olarak doğmadan ölüyoruz. Yaşamak doğumu her dakika sürdürmektir. Doğum tamamlanınca ölüm gelir. Fizyoloji açısından bizim hücre sistemimiz sürekli bir doğum süreci için dedir. Ruhbilim açısından gerçek şu; çoğumuzun doğumu bir yerde sona eriyor. Bazıları tam ola rak ölü doğmuşlardır. Fizyolojik olarak yaşamayı sürdürürler ama kafa bakamından özlemleri ana larının karnına, toprağa, karanlığa, ölüme geri dönmektir. Bunlar delidir, ya da aşağı yukarı öyle sa yılabilirler; ötekiler hayat yolunda ilerlemeyi sürdü rürler. Ama gene de göbek bağını tam olarak kesemez ler. Yaşamlarını sürdürebilmek için analarına, baba larına, soylarına, ırklarına, milletlerine, toplumsal du rumlarına, paraya, Tanrıya ve bunlar gibi şeylere göbek bağıyla bağımlı kalmak zorundadırlar. Bu yüzden de tam olarak doğmuş olmazlar (7). (7) İnsanın ana baba bağımlılığından tam bağımsızlığa ve ay dınlanmaya ulaşana kadar geçirdiği evrim Meister Eckhart’in «Bene- dictus Kitabı» adlı yapıtında pek güzel bir şekilde açıklanmıştır. «İlk aşamada içine açılan insan ya da yeni insan St. Augustine’in dediği gibi, iyi, dinine bağlı kimselerin izinden gider. O henüz ana kuca ğında bir yavrudur.» «İkinci aşamada. O hatta iyi insanların örneklerini bile körü kö rüne izlemez. Doğru öğretilerin, Tanrı öğütlerinin, kutsal bilgeliğin peşini bırakmaz. Sırtını insanlara ama yüzünü Tanrı’ya çevirmiştir. Ana kucağını bırakıp göklerdeki Babasına gülümser.» «Üçüncü aşamada giderek anasından uzaklaşır, onun koynundan kendini koparır. Ana gözetiminden kaçar, korkuyu yener. İnsanlara 29 Varoluş sorununa bir yanıt bulmak için gerileme girişimleri değişik biçimler alabilir; hepsinin ortak ya nı hiçbirinin başarılı bir sonuca ulaşmaması ve acı çek meye yol açmasıdır. İnsan bir kere doğayla insanlık öncesi bu cennet benzeri beraberlikten ayrıldı mı bir daha geri dönemez; ateşten kılıçlarını çekmiş iki melek bu dönüşü engeller. Ancak ölümle ya da delilikle bu dönüş gerçekleştirilebilir. Hayatta ve akıllı kaldıkça geriye dönüş yoktur. İnsan gerileme sonucu elde edebileceği bütünleş meyi çeşitli düzeylerdeki derecelemelerde elde etmeye çalışır. Bu düzeyler, derecelemeler aynı zamanda ruh sal bozukluğun, akıl hastalığının da derecesini gösterir. Ana karnına, ana toprağa, ölüme dönmek tutku dere cesinde bir saplantı olabilir. Eğer bu tutku denetim al tına almamıyacak, bütün varlığı kaplayacak dereceye yapacağı kötü davranışların, haksızlıkların cezasız kalacağını bilse de böyle davranışlar ona zevk vermez. Çünkü Tanrı aşkı öylesine içini kaplamıştır ki içinde iyilik yapmaktan başka bir düşünceye yer kalmamıştır. Tanrı öylesine içini sevinçle, kutsallıkla, aşkla doldur muştur ki Tanrı’yla. uyumsuz, Tanrı’ya yabancı olan her şey ona değersiz gelir, tiksinti verir.» «Dördüncü aşamada Tanrı sevgisi daha da büyümüş, köklenmiş- tir. Artık her türlü savaşımı, her türlü deneyimi, her türlü karşı çıkışları, acı çekmeyi içtenlikle, memnunlukla, kıvançla üstlenmeye hazırlanmıştır.» «Beşinci aşamada iç barışa ulaşmıştır. Sözlere sığdırılması ola naksız en yüce bilgeliğin bütünlüğünün tadını çıkarmaktadır.» «Altıncı aşamada Tanrı’mn öncesiz ve sonrasız olma durumu onu yeniden biçimlemiştir. Artık eksiksizliğe, kusursuzluğa ulaşmıştır. Ha yatın geçiciliğine karşı kayıtsız, kendini Tanrı’nm bir imgesine dö nüştürmüş, gerçekten Tanrı’mn çocuğu olmuştur. Bundan daha ileri, bundan daha yukarı bir aşama yoktur. Bu sonsuz huzur, son suz mutluluk katıdır. Böylece içine açılan yeni insanın ulaştığı son aşama, öncesiz ve sonrasız hayata erişmektir.» Meister Eckhart, Çe viri : C. de B. Evans (Londra, John M. Watkins, 1952) II, 80-81. 30 Yüklə 136,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|