Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №5, декабр, 2013 жц ил

Еколоэийа вя су тясяррцфаты ъурналы, №5, декабр, 2013 - жц ил 

 

 

 

46 

Dördüncü  üsul  aktiv  mühafizə  üsulu  adlanır. 

Bura aşağıdakılar aiddir: 

a)

 

Kifayət  qədər  yüksək  elektrik  keçiriciliyi-

nə  malik  mühitdə  istismar  olunan    metal 

qurğuların daimi katod polyarizasiyası; 

b)

 

Katod  polyarizasiyasına  əsaslanan  protek-

tor mühafizəsi;    

c)

 

Azmış cərəyanla mübarizədə tətbiq olunan 

elektrodrenaj mühafizəsi 

Neft  və  neft  məhsulları  nəql  edən  boru-

larda  korroziya  ilə  təkmilləşmiş  mübarizənin 

əsas istiqamətlərinə aşağıdakılar aiddir: 

e)

 

Müasir  mühafizə  örtüklərinin  yeni  texno-

logiyalarla çəkilməsi 

f)

 

Müxtəlif texnoloji tədbirlərin görülməsi 

g)

 

Yeni inhibitorların tətbiqi 

h)

 

İstismarda olan boru xətlərinin iş rejiminin 

pozulmaması şərti ilə etibarlı müayinəsi   

Bu  boruların  istismar  şəraiti  olduqca 

müxtəlifdir və belə şəraitdə korroziyadan mü-

hafizə problemini uğurla həll etmək üçün yeni 

və müasir texnologiyalarla hazırlanmış müha-

fizə  örtüklərinə  ehtiyac  var.  Son  illər  xaricdə 

boruların üst səthinə termostabilləşmiş polieti-

lendən  istifadə  edilir.  ABŞ-da  borunun  daxili 

və  xarici  səthinin  mühafizəsi  üçün  epoksid 

tozu materialından istifadə edilir. Bu material 

elekrostatik üsulla qızdırılmış səthə çəkilərək, 

0,25  mm  qalınlıqda  mühafizə  örtüyü  yaradır. 

Böyük  Britaniyada  daş  kömür  qətranı  əsasın-

da  yeni  mühafizə  örtüyü  hazırlanmışdır.  Bu 

örtük çənləri,  yerüstü və sualtı magistral boru 

kəmərlərinin  korroziyadan  mühafizəsi  üçün 

nəzərdə tutulub.  Örtük  yüksək mühafizə key-

fiyyətini hətta 120

0

C-də qoruyub saxlaya bilir.   

Xarici örtüyün çəkilməsinin ən geniş ya-

yılmış üsulu ekstruziya (şnek) üsuludur. Polad 

borunun təmizlənmiş səthi qızdırılmadan poli-

etilen örtük çəkilə bilər. Örtüyün metalın xari-

ci  səthə  daha  yaxşı  yapışması  üçün  polietile-

nin  ekstruziyası  zamanı yapışqan materialdan 

aralıq aralıq qat kimi istifadə olunur. Polietile-

nin  bu  üsulla  çəkilmə  texnologiyası  ilk  dəfə 

“SUMİTOMO” şirkəti tərəfindən hazırlanmış-

dır.  Aralıq  qatın  yapışdırıcı  xüsusiyyəti  poli-

etilenin sıxlığını xeyli artırmışdır.  

ABŞ-ın  “Armstrong  Word    İnd.”  şirkəti 

borulara  fosfat-keramik  izolyasıya  örtüyünün 

çəkilməsi patentini almışdır. Örtüyün qalınlığı 

5-20mm arasında dəyişir.  

İzolyasiya materialının keyfiyyəti magis- 

tral  neft  boru  kəmərlərinin  xidmət  müddətinə 

təsir  edən  əsas  amillərdən  biridir.  Materialla-

rın müxtəlifliyinə baxmayaraq mastika örtük-

lər  həm  dəyərinə,  həm  də  çəkilmə  texnologi-

yasına  görə  münasib  sayılır. 



Asmol



  şirkəti 

tərəfindən  magistral  neft  boru  kəmərlərinə 

həm qış, həm də yay fəsilində çəkilə bilən an-

tikorroziya mastikaları hazırlanıb.  

Almaniyanın 



T.İ.B. Chemie



 şirkəti yer-

altı  boru  kəmərlərinin  mühafizəsi  üçün  iki 

komponentli  poliuretan  izolyasiya  materialı 

hazırlayıb.  Bu  yeni  material  işçi  temperaturu 

70

0

C olan borularda tətbiq edilir 



2



.  

Hazırda  dünya  təcrübəsində  qaz  sənaye-

sində  istifadə  olunan    polad  boruların  polieti-

lenlə  izolyasiyasının  üç  əsas  metodu  var:  aq-

lometrasiya, manjetli və bürümə ekstruziyası. 

Məlumdur  ki,  izolyasiya    materiallarının 

özlərində də müəyyən qüsurlar yaranır.  Buna 

səbəb  kimi  aşağıda  sadalananları  göstərmək 

olar 



3



. 

1)

 

Keyfiyyətsiz  və  ya  müfaviq  tələblərə  ca-

vab verməyən  izolyasiya materiallarından 

istifadə 

2)

 

Boru kəmərlərinin üzərinə astarlıların key-

fiyyətsiz  çəkilişi.  Məsələn,  küləkli  havada 

astarlıq çəkilərsə onda onun üzərində hava 

qabarcıqları yaranacaq 

3)

 

Polimer  izolyasi  materiallarının  mexanik-

ləşdirilmiş  çəkilişi  zamanı  büzmzlərin,  qı-

rışların yaranması ilə alınan qüsurlar 

4)

 

Boruların  çəkilməsi  zamanı  mühafizə  ör-

tüklərində yaranan zədələnmələr 

5)

 

Boruların istismarı zamanı izoylasiya örtü-

yünün  qruntun    mexaniki  təsirinə  məruz 

qalması. Bu zaman mühafizə örtüyü  “çat-

layır” və büzmzlərin, qırışlar yaranır. 

6)

 

Qrunt  mühitinin  fiziki-kimyəvi  təsirindən 

izolyasiya  örtüyündən  plastifikatorların 

yuyulmaı  

7)

 

Kəmərin qeyri-düzgün istismarı  (nəql olu-

nan  məhsulun  tempetatunun  kəskin  düş-

məsi və ya layihədə verilən temperatur də-

rəcəsindən yüksək olması)  

8)

 

Elektrikimyəvi  mühafizə  tədbirlərinin  la-

zımı səviyyədə olmaması 

9)

 

İzolyasi  örtüklərinin  çəkilməsində  ilin 

mövsumünün nəzərə alınmaması  

Yeraltı  boru  kəmərlərində  mühafizə  ör-

tüklərinə təsir edən tangensial təzyiq, əsas eti-

bati ilə qruntun xassəsindən aslıdır 



4



. İzolya-

---