EğİTİmde sistem yaklaşimi ve eğİTİm teknolojiSİ Yrd. Doç. Dr. Ferhan odabaşI* GİRİŞ

D e n e y s e l
A n a litik
. Y a k la ş ım
M e k a n ik
Y a k la ş ım
T E K N O L O J İ
U y g u la m a lı Bilim ler 
1 8 5 0 Ö ~
G e liş iy o r
Y a r a r c ı
Y a k la ş ım
T e m e l B ilm lerd e
U z m a n la ş m a B a ş lıy o r
E m e k Üret
G e liş iy o r
in s a n Bilimleri
G e liş iy o r
1 8 8 0 Ö
O'
1
1 9 1 0 Q
I
U Z M A N L A Ş M A
.I . .
V E R İM L İL İK _____ P ra g m a c ı
N İTE L İK
Y a k la ş ım
ıO
O T O M A S Y O N
U y g . B il/d e U z la ş m a
n
Bilim sel Tekno lojik
D e v rim
0
1
S İS T E M B İLİM
I
1. Öğretimin panlanması, geliştirilmesi, sunulması ve değerlendirilmesi 
sistem teorisinin temelleri üzerinde oturtulur.
2. Hedefler, sistemin çevresi analiz edilerek ona göre geliştirilir.
3. Öğretim hedefleri gözlenebilir davranışlar şeklinde ifade edilir.
4. Sistemin başarısı için öğrenciyi iyice tanımak şarttır.
5. Ortam seçimi ve öğretim stratejilerinin planlanmasında azami has­
sasiyet gereklidir.
6. Düzenleme ve tekrar süreçlerinde değerlendirilme şarttır.
7. Bir öğrenci diğer bir öğrenci ile kıyaslanarak başarısı ölçülemez. Her 
öğrencinin başarısı kendi kapasitesi içerisinde değerlendirilir.
28

---

SİSTEM YAKLAŞIMI MODELLERİ
Çeşitli sistem yaklaşımı modelleri olmasına karşın, her modelde şu üç 
temel basamak vardır; ihtiyaçları belirlemek; öğretim hedeflerini saptamak ve 
öğretimi geliştirmek, değerlendirmek ve uygulamak (Şekil 4, Diamond, 1989, 
s. 330).
Basit olarak söylenirse bir program ya da ders geliştirilirken göz önüne 
alınması gereken dört soru vardır;
1. Halihazırda öğrencilerin bilgileri ne düzeydedir?
2. Öğrencilerin neyi öğrenmeye gereksinimi vardır?
3. Ne öğretilmelidir?
4. Öğrencileri bulundukları bilgi düzeyinden istenen bilgi düzeyine ge­
tirmek için ne tür öğretim yöntemleri ve materyalleri kullanmalıdır? (Knirk ve 
Gustafson, s. 19).
Sistem yaklaşımının öğretiminin tasarlanmasında kullanılmasında di- 
agramatik model yaklaşımı izlenir. Bunun avantajları;
1- Diyagram şeklinde hazırlanan bir planlamada bütün ana unsurlar gö­
zükür dolayısıyla bunların tartışılması kolay olur.
2- Öğretim süreci içersindeki kişilerin rollerini ve neyi nasıl yapacaklarını 
bilmelerini kolaylaştırır.
3- Değişik seçeneklerin görülmesini dolayısıyla karar verme sürecini ko­
laylaştırır.
Diagramatik model yaklaşımının yukardaki avantajları olmasına karşın bu
29

---

tür yaklaşımlar birbirinden farklılıklar gösterirler. Bu farklılığın başlıca ne­
denleri şöyle sıralanabilir:
1. Öğretim Basamağı : Üniversitelerde çalışan bireyler ilk ve ortaöğretim 
basamağında çalışan bireylere göre hem yapı hem de içerik açısından daha 
bağımsızdırlar, üniversiteler bile mali olarak ya da zaman açısından bir­
birlerinden farklılık gösterebilirler. Öyle olabilir ki, bir üniversitenin yapısı tek 
bir öğretmen ya da bir ekip çalışmasını kasıtlayabilir.
2. Öğretimi Tasarlayan Birevder) : Bazı modeller sadece tek bir öğretmen 
tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Çoğu model ise ekip çalışması 
gerektirir. Böyle bir ekipte öğretmen içerik kararlarını gerçekleştirir, diğerleri 
ise planlama geliştirme ve değerlendirme çalışmalarını yürütürler.
3. Projenin Açılımı : Sistem yaklaşımı tek bir ders için kullanılabildiği gibi, 
bir okulun bütün programı için de kullanılabilir. Projenin açılımına göre uygun 
modeli kullanma yoluna gidilmelidir.
4. Modeli Geliştirenin Yanlılıkları : Çoğu model kendisini gerçekleştiren 
birey(ler) in yanlılıklarını yansıtır. Örneğin bir eğitim teknoloğu modelinde eği­
tim ortamlarının kullanımına daha fazla yer verirken bir eğitim psikoloğu ih­
tiyaç analizi, öğrenci özellikleri gibi başka konulara ağırlık verebilir. Aynı şe­
kilde kuramcılarla uygulamacıların modelleri arasında da çok fark vardır.
Bu faktörlerden anlaşılacağı gibi sistem yaklaşımı ancak model ile mo­
delin uygulanacağı proje arasında gerçek bir uygunluk söz konusu olduğu 
zaman etkili ve verimli olabilir.