EĞİTİMDE SİSTEM YAKLAŞIMI VE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ
Yrd. Doç. Dr. Ferhan ODABAŞI*
GİRİŞ
Ortak yönleri olan bir seri ünitenin karşılıklı ilişki ve etkileşimi olarak ta
nımlanan sistem, doğal ya da insan yapımı her nesne ve olguda yer al
maktadır. Bir sistemde gerekli
değişimler sistemin çevresi, girdileri ve çıktıları
incelenerek gerçekleştirilebilir. Bu tür bir yaklaşım ise sistem yaklaşımını ge
rektirir. Çevresi, girdileri ve çıktıları ile kapsamlı ve özen isteyen bir sistem
olan eğitimde de sorunların çözümünde ya da iyileştirme çabalarında sistem
yaklaşımı işe koşulabilir. Eğitimde sistem yaklaşımının kullanılması,
eğitim
teknolojisinin kullanılması demektir; çünkü eğitim teknolojisi eğitim so
runlarının giderilmesi ya da eğitimin daha etkili bir
hale getirilmesi yolunda
eğitimin bütün bileşenlerini gözden geçirerek bizzat sistem yaklaşımı uy
gulamaktır.
AMAÇ
Bu çalışmanın amacı sistem ve sistem yaklaşımını açıklayarak, eğitimdeki
uygulamalarını ve eğitim teknolojisiyle bağlantılarını ortaya koymaktır.
SİSTEM NEDİR?
Günümüzde en yaygın kullanılan sözcüklerden biri de sistem sözcüğüdür.
Sistem sözcüğü günlük yaşantımızın akışında karşımıza defalarca çık
maktadır;
- Hocam, şu sınav sistemini değiştirsek diyoruz.
- Doktorun verdiği haplar sinir sistemimi alt üst etti.
- Bu sınıfta hiçbir sistem işe yaramıyor!
Bu örnekler oldukça informal iletişim süreçlerinde geçmektedir.
Bu bizi
formal olan iletişim süreçlerinde sistem sözcüğünün kullanılmadığı dü
şüncesine sürüklemesin;
- Eğitim sistemimizde aksayan uygulamalara bir göz a ta rsa k...... (TV'de
bir açıoturumdan)
* Anadolu Üniversitesi,
Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi.
23
- Yıldız sistemindeki yeni patlam alara...... (Bir Bilim Teknik dergisinden)
- Öğretmen yetiştirme sistemimizden kaynaklanan ....... (Eğitim Bilimleri
Kongresi açılış konuşmasından)
Bu denli geniş kullanımı olan "sistem" sözcüğünün tek bir tanımının ve
rilmesi kuşkusuz güç olacaktır. Nitekim ilgili literatüre bakıldığında "sistem" -
karşıtı tanımlar hayli zenginlik göstermektedir.
"Sistem, ortak yönleri olan bir seri ünitenin karşılıklı ilişki ve etkileşimidir."
(Alkan, 1984, s.70).
"Sistem, birtakım
daha küçük parçalardan oluşan, fakat kendisi de aynı
zamanda daha büyük bir sistemin ya da sistemlerin parçası olarak işlevde
bulunan bir bütündür." (Kaya, 1984, s. 80)
"Sistem,
fiziksel veya fiziksel olmayan, kendi aralarında ilişkili ve etkileşen
bir veya daha çok amaca yönelik öğeler kümesidir." (Erkut, 1989, s.14)
Bu tanım listesini
daha da uzatmak mümkündür, ancak ne kadar çok
tanım verilirse verilsin, tanımlarda sistem hakkında üç temel nokta göze çarp
maktadır.
1. Sistemlerde öğeler vardır.
2. Öğeler arasında etkileşim vardır.
3. Sistem belli bir amaca yönelik olarak işler.
Bu üç temel noktayı geniş çerçevede görebilmek için
sistemin özelliklerini
incelemek yerinde olacaktır.