DərsliYİNİZLƏ taniş olun!
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III qanunauyğunluq: paralel birl ə şdirilmiş naqill ə rin ümumi müqavim ə tinin t ə rs qiym ə ti ayrı-ayrı naqill
- AÇAR SÖZLƏR Cərəyan şiddəti Gərginlik Paralel birləşmə Müqavimət NƏ ÖYRƏNDİNİZ
- ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ YOXLAYIN
Nəticəni müzakirə edin: Elektrik cihazlarının birləşməsində xarakterik cəhət nədir? Nə üçün cihazlardan birinin dövrədən açılması (söndürülməsi) digər cihazlara heç bir təsir etmir? Praktikada, məişətdə elektrik işlədicilərinin ardıcıl birləşməsinə nisbətən paralel birləşməsinə daha çox rast gəlinir. Paralel birləşmə elə birləşməyə deyilir ki, bütün naqillərin bir ucu dövrənin eyni bir nöqtəsinə (məsələn, A nöqtəsinə), digər ucu isə dövrənin digər eyni nöqtəsinə (məsələn, B nöqtəsinə) birləşdirilsin (bax: b və c). Paralel birləşmədə üç qanunauyğunluq ödənir: I qanunauyğunluq: paralel birləşdirilmiş naqillərin uçlarındaki gərginlik eynidir: U = U = U. (1) Nə üçün? Bütün naqillər (işlədicilər) dövrənin eyni A və B nöqtələrinə birləşdiyindən həmin nöqtələrə voltmetri qoşduqda o, dövrənin AB hissəsindəki gərginliyi - bu hissəyə qoşulan işlədicilərin hər birinin uclarındakı gərginliyi ölçür. 1 2 II qanunauyğunluq: dövrənin budaqlanmayan hissəsindəki cərəyan şiddəti paralel birləşdirilmiş ayrı-ayrı naqillərdəki cərəyan şiddətinin cəminə bərabərdir: I = I + I (2) Elektrik dövrəsinin sxemindən görünür ki, dövrə B nöqtəsindən budaqlanır (ayrılır). Cərəyanın bir hissəsi 1 lampasından, digər hissəsi isə 2 lampasından keçərək A nöqtəsində yenidən birləşir (d). III qanunauyğunluq: paralel birləşdirilmiş naqillərin ümumi müqavimətinin tərs qiyməti ayrı-ayrı naqillərin müqavimətlərinin tərs qiymətlərinin cəminə bərabərdir. 1 R = 1 R + 1 R ... . (3) Bu necə müəyyən olunmuşdur? Lampalann müqavimətləri uyğun olaraq R və R ilə işarə olunub, (1) və (2) ifadələri Om qanununda nəzərə alınmışdır (bax: d): Burada R - paralel birləşdirilmiş naqillərin ümumi müqavimətidir. (3) ifadəsindən göründüyü kimi, paralel birləşmiş iki naqildən ibarət dövrə hissəsinin ümumi müqaviməti aşağıdakı düsturla hesablanır: R = R · R R + R . Buna uyğun olaraq eyni R müqavimətli n sayda naqilin paralel birləşməsindən ibarət dövrə hissəsinin ümumi müqaviməti bir naqilin müqavimətindən n dəfə kiçikdir: R = R n. 1 2 ρ 1 2 1 2 ρ ρ 1 2 1 2 ρ Nəticəni müzakirə edin: Sxemə uyğun yığılan dövrədə budaqlanma nöqtələrini göstərin. Paralel birləşmə qanunauyğunluğu ardıcıl birləşmə qanunauyğunluğundan nə ilə fərqlənir? AÇAR SÖZLƏR Cərəyan şiddəti Gərginlik Paralel birləşmə Müqavimət NƏ ÖYRƏNDİNİZ? __naqillərin uclarındakı__eynidir. Dövrənin budaqlanmayan hissəsindəki cərəyan şiddəti paralel birləşdirilmiş ayrı- ayrı naqillərdəki__cəminə bərabərdir. Paralel birləşdirilmiş naqillərin ümumi müqavimətinin tərs qiyməti ayrı-ayrı naqillərin__tərs qiymətlərinin cəminə bərabərdir. ÖYRƏNDİKLƏRİNİZİ YOXLAYIN 1. Paralel birləşmədə hansı kəmiyyət sabit qalır? 2. Naqilləri necə birləşdirdikdə dövrənin ümumi müqaviməti azalar: ardıcıl, yoxsa paralel? Nə üçün? 3. Hər birinin müqaviməti 30 Om olan neçə naqili paralel birləşdirdikdə ümumi müqavimət 5 Om olar? 4. Sxemdə təsvir edilən 1,2 və 3 lampaları necə birləşdirilmişdir? Cavabınızı əsaslandırın. ÇALIŞMA-10 1. Hər birinin müqaviməti 110 Om olan iki lampa 220 V gərginlikli şəbəkəyə ardıcıl birləşdirilmişdir. Lampaların hər birində ayrılıqda cərəyan şiddəti və gərginlik nə qədərdir? 2. 220 V gərginlikli sabit cərəyan dövrəsinə müqavimətləri R = 10 Om və R = 30 Om və olan iki rezistor ardıcıl birləşdirilmişdir. Dövrənin ümumi müqavimətini, cərəyan şiddətini və rezistorların uclarındakı U və U gərginliklərini təyin edin. 3. Hər birinin müqaviməti 5 Om olan neçə rezistoru ardıcıl birləşdirmək lazımdır ki, dövrənin ümumi müqaviməti 30 Om olsun? 4. Müqaviməti 28 Om olan metal spiral elektrik dövrəsinə sxemdə təsvir edildiyi kimi birləşdirilmişdir (a və b). Hər iki halda gərginlik 4 V-dursa, ampermetrlərin göstəricisini təyin edin. 5. Müqaviməti 30 Om olan naqilə hansı müqavimətli naqili paralel birləşdirmək lazımdır ki, ümumi müqavimət 20 Om alınsın? 6. Şəkildə üç rezistorun dövrəyə birləşdirilmə sxemi təsvir edilir. İxtiyarınızda bir ampermetr və bir voltmetr vardır. Rezistorların hər hansı birindəki cərəyan şiddətini və onun uclarındakı gərginliyi ölçmək üçün bu cihazların dövrəyə necə qoşulacağını izah edin. 1 2 1 2 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|