Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5)
Yüklə 5,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5) 126 AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti arasında baş verən yeniliklər heç də təəccüb do- ğurmur. Tibetdə hakimiyyət hind, Çin və Nepal liderlərinə məxsusdur və onların səyi nəticəsində ənənəvi təsərrüfat formaları öz əhəmiyyətini itir- məyə başlamışdır. Bu ölkələrdə fəaliyyət sahəsi kimi turizmin inkişafı və dövlət idarələrində yeni iş yerlərinin açılması çoxərliliyin əsaslarını tədricən dağıtmaqdadır; ola bilsin ki, növbəti nəsildə bu izdivac forması öz ömrünü başa vursun İngilis dilindən çevirəni: Zahid Əhmədov Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5) AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti 127 YUBİLEYLƏR VƏ TƏDBİRLƏR ELBRUS ƏLİZADƏNIN XATİRƏSINƏ HƏSR OLUNMUŞ YUBİLEY YIĞINCAĞI Martın 29-da Azərbaycan coğrafiya elminin in- kişafında böyük xidmətləri olan, Dövlət mükafatı laureatı, AMEA-nın müxbir üzvü, coğrafiya üzrə elmlər doktoru, professor Elbrus Əlizadənin xatirə- sinə həsr olunmuş “Azərbaycanın dağ geosistemlə- ri: problemlər və perspektivlər” mövzusunda elmi- praktiki konfrans keçirildi. Əvvəlcə alimin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edildi. İclası giriş sözü ilə açan AMEA akademik H.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutunun direktoru, akademik Ramiz Məmmədov alimin həyatı, onun elmi, pedaqoji və elmi-təşkilati fəaliyyəti haqqında məlumat verdi. Bildirdi ki, Elbrus Əlizadə coğra- fiya elminin əsl cəfakeşi, tədqiqatçısı kimi tanınır- dı. O, haqlı olaraq, görkəmli akademiklər H.Ə.Əli- yev və B.Ə.Budaqovun, professorlar M.A.Müseyi- bov, N.Ş.Şirinov, A.A.Mikayılovun çox layiqli da- vamçısı hesab edilirdi. Onun həyat yoluna nəzər saldıqda inanmaq olmurdu ki, bir adam bu qədər işin öhdəsindən gələ bilər. E.Əlizadə tədris etdiyi fənlərin ən mürəkkəb məsələlərini sadə dillə, tələ- bələrin bilik səviyyəsinə uyğun izah etməklə öz ye- tirmələrinin sevimlisinə çevrilmişdi. O, tələbələrini həvəsləndirir, elmə həvəsi olanları Elmlər Akade- miyasına dəvət edir, elmi tədqiqat işlərinə istiqa- mətləndirirdi. İnstitut rəhbəri E.Əlizadənin qısa, lakin mənalı, zəhmət dolu həyatının hər bir gənc üçün nümunə ola biləcəyini qeyd etdi, lakin belə tez həyatdan köçməsinə kədərlə təəssüfləndiyini bildirdi. AMEA Yer Elmləri Bölməsinin akademik-kati- bi, akademik Fəxrəddin Qədirov çıxış edərək El- brus Əlizadənin çox səmimi, sözünə və əməlinə sa- diq, yüksək savada, ensiklopedik biliyə malik bir insan olduğunu diqqətə çatdırdı. Bildirdi ki, günün istənilən vaxtında ona müraciət edilirdisə, həmin andaca məsələ öz həllini tapırdı. Bütün bu xüsusiy- yətlər Elbrus müəllimi Yer Elmləri Bölməsinin se- vimli və savadlı üzvünə çevirmişdi. E.Əlizadə AMEA-nın müxbir üzvü seçilərkən büro üzvlərinin hamısı ona müsbət səs vermişdilər. Deməli, o hələ müxbir üzv olmaqdan əvvəl də böyük elmi nüfuza malik idi. E.Əlizadənin rəhbəri olduğu şöbənin əməkdaş- ları tərəfindən onun 60 illik yubileyinə sürpriz kimi nəzərdə tutulmuş, lakin ölümündən sonra xatirəsi- nə ithaf olunmuş videofilm nümayiş olundu. Sonra c.ü.f.d., dosent Mirnuh İsmayılov profes- sor E.K.Əlizadənin elmi tədqiqat işlərinin əsas isti- qamətləri və nəticələri haqqında məruzə ilə çıxış etdi. Qeyd etdi ki, E.Əlizadə coğrafiya elminin ən perspektivli istiqamətlərindən biri olan dağlıq əra- zilər relyefinin kosmik şəkillərin deşifrlənməsi materialları əsasında morfostruktur təhlili problemi üzrə tədqiqatlar aparmış və ölkəmizdən kənarda da yüksək qiymətləndirilən elmi-nəzəri və elmi-me- todiki nəticələr əldə etmişdir. O, ölkəmizdə ilk dəfə olaraq morfostruktur təhlil istiqamətinə “xətti mor- fostruktur” və “morfostruktur düyünü” anlayışları- nı gətirmiş və onların dağlıq ölkələrin morfostruk- tur quruluşundakı əhəmiyyətlərini elmi-nəzəri cə- hətdən əsaslandırmışdır. Elbrus Əlizadə elmi tədqiqatla yanaşı, geniş pe- daqoji fəaliyyətlə də məşğul idi. Bu barədə coğra- fiya üzrə elmlər doktoru, professor Fərda İmanov “Professor E.K.Əlizadənin ali və orta məktəblərdə coğrafiya fənninin tədrisində və təbliğində rolu” mövzusunda məruzə ilə çıxış etdi. O həmçinin dos- tunu bir alim, bir insan kimi çox yüksək xarakterizə edərək, onu nəhəng bir aysberqlə müqayisə etdi və dedi ki, əgər onun elmi, biliyi aysberqin görünən tərəfidirsə, ürəyi, xasiyyəti görünməyən hissəsidir. Bildirdi ki, Elbrus Əlizadə coğrafiya elminə böyük töhfələr vermiş görkəmli alimdir. Sonra BDU-nun dosenti Nərminə Seyfullayeva, alimin tələbəlik dostu, Bakı Kartoqrafiya Fabriki- nin direktoru Müqabil Bayramov, AMEA Geologi- ya və Geofizika İnstitutunun şöbə müdiri, akade- mik Arif İsmayılzadə, ADPU-nun kafedra müdiri, dosent Oqtay Alxasov, Coğrafiya İnstitutunun apa- rıcı elmi işçisi, c.ü.f.d. Mahirə Abbasova, BDU- nun kafedra müdiri, professor Tapdıq Həsənov və başqaları E.Əlizadə haqqında xatirələrini söylədi- lər, onun müsbət insani keyfiyyətlərini, yüksək el- mi potensialını, savadını, iş qabiliyyətini xüsusi vurğuladılar. Tədbirin sonunda mərhumun həyat yoldaşı, ins- titutun aparıcı elmi işçisi, c.ü.f.d. Sevil Quliyeva E.Əlizadə haqqında kövrək xatirələrini danışdı, onun haqqında xoş sözlər söyləyən, xatirəsini əziz tutan hər bir iştirakçıya, eləcə də göstərdiyi diq- qətə və qayğıya görə institut rəhbərliyinə ailəsi adından dərin minnətdarlığını bildirdi. Xanım Rzazadə, ACC-nin mətbuat katibi. Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5) 128 AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti AKADEMİK R.MƏMMƏDOVUN GƏNC ALİM VƏ MÜTƏXƏSSİSLƏRLƏ GÖRÜŞÜ Fevralın 24-də AMEA akademik H.Əliyev adı- na Coğrafiya İnstitutunda akademik Ramiz Məm- mədovun gənc alim və mütəxəssislərlə görüşü ke- çirildi. Görüşün əsas məqsədi institut rəhbərliyinin gənclərin elmi fəaliyyətinin vəziyyəti və problem- ləri ilə yaxından tanış olmaq və lazım gələrsə, yar- dımçı olmaqdan ibarət idi. Direktor bu görüşə bütün ciddiliyi və tələbkarlı- ğı ilə yanaşdı. Tədbirdə iştirak edən hər bir gənc əməkdaşı bir-bir ayağa qaldıraraq hansı mövzu üzərində işlədikləri, işin hansı mərhələdə olduğu, çöl-tədqiqat işlərində iştirakları, beynəlxalq və ya yerli elmi jurnallarda məqalələrinin çapı, hansı el- mi kitabları oxuduqları və s. ilə maraqlandı, onları gördükləri işlər barədə qısa hesabat verməyə dəvət etdi. Akademik nisbətən passiv gəncləri bir ata kimi danlayaraq, onlardan daha yüksək nəticələr gözlə- diyini söylədi. Cavan mütəxəssis kimi özünün işə böyük həvəslə başladığı illərdə Xəzər dənizində apardığı tədqiqatlarından nümunələr gətirdi. Ra- miz müəllim qasırğanın törətdiyi təhlükələrə, soyu- ğa, aclığa sinə gərərək 28 gün tək-tənha, azuqəsiz dənizin ortasında qalmağa, yaxud növbəti dəfə, gə- midəki nasazlığı aradan qaldırmaq üçün ətrafdakı- ların etirazına məhəl qoymadan 8 dərəcə soyuq su- ya baş vuraraq orada bir neçə dəqiqə keçirməsinə baxmayaraq, “O həyatı məmnuniyyətlə yenidən yaşayardım” – dedi, “Çünki mən həmin günlərdə özümü gənc bir tədqiqatçı kimi sübut edə bildim, düzgün yol seçdiyimi təsdiq etdim”. İnstitut rəhbəri bildirdi ki, elmdə nailiyyət əldə etmək üçün onu sevməli, işinin vurğunu olmalısan. O anlatdı ki, vaxtını səmərəsiz keçirən, mütaliədən qaçan, öz dilindən başqa heç bir xarici dil bilmə- yən, işinin nəticəsi olmayan, passiv gənclər elmə lazım deyil. Ramiz müəllim işinə can yandıran, onun öhdəsindən uğurla gələn, elmi ədəbiyyat və jurnalları daim izləyən, ekspedisiyalara - təcrübi iş- lərə can atan, məqalələr çap etdirən fəal, perspek- tivli gənclərə böyük diqqət və qayğı ilə yanaşdığı- nı nümayiş etdirdi, lazım olan köməyi onlardan əsirgəməyəcəyinə inam yaratdı. Gənclər onların elmi fəaliyyətinin daim nəzarət altında olduğunu, eləcə də ehtiyac olan zaman rəh- bərliyə müraciət edə biləcəklərini dərk edərək üzərlərinə düşən məsuliyyəti daha da artırmağın və əsas qüvvənin elmə yönəldilməsinin vacibliyini dərindən anladılar ki, bu da gələcəkdə daha yaxşı və səmərəli işləmələri üçün onlarda böyük əminlik yaratdı. Xanım Rzazadə, ACC-nin mətbuat katibi. Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5) AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti 129 MÜNDƏRİCAT Məmmədov R.M., İsmayılov M.C., Həsənov M.S. - Arid dağ ekosistemlərinin qorunması və yaxşılaşdırılmasının əsas yolları ( Zuvandın Badam bağları timsalında).................................................................3 Geomorfologiya Tanrıverdiyev X.K., Qasımov C.Y. - Şərqi Kür depressiyasının ekogeomorfoloji şəraitinə təsir edən morfometrik amillərin təhlili....................................................................................................................................6 Tarixazər S.Ə., Cəbrayılova Y.T. - Ekogeomorfoloji risklərin müəyyən edilməsi və klassifikasiyasının bəzi məsələləri..........................................................................................................................13 Ələkbərova S.O., Məmmədov S.Q., Həmidova Z.Ə., İsmayılova L.A. - Selli çay hövzələrində əhali məskunlaşmasına sel təhlükəsi təsirinin qiymətləndirilməsi (Kişçay-Dəmiraparançay hövzələrinin timsalında)...21 Səfərov A.S., Məmmədova T.A. - Cənub-Şərqi Şirvan düzənliyi və ətraf ərazilərin morfostrukturlarının əsas xüsusiyyətləri..................................................................................................................................................28 Fətəliyev R.Ə., Tağıyeva Y.N., Əliyev A.İ. - Geoloji və arxeoloji xronologiyaların müqayisəli təhlili haqqında......32 Landşaftşünaslıq Rüstəmov Q.İ., İsayev A.N. - Şirvan düzü aqrolandşaftlarının geokimyəvi şəraitinin insan sağlamlığına təsiri və onların yaxşılaşdırılması yolları...............................................................................................................36 Xudeynatova Ə.Q. - Şirvan düzü gətirmə konusları və konuslararası çökəklikləri landşaftlarının diferensiasiya xüsusiyyətləri............................................................................................................................. ......43 Hidrologiya Mustafabəyli H.L., Rəhimov Y.R. - Şin və Kiş çayları hövzələrində təhlükəli sel hadisələrinin (03.07.2016-cı ildə) yaranma səbəbləri..................................................................................................... .............49 Ənsərova A.H. - Su anbarları ekosistemlərinin fitobakterioplanktonun vegetasiya xüsusiyyətləri...........................54 Torpaq coğrafiyası Quliyev İ.Ə., Yaqubov Q.Ş. - Ceyrançöl massivinin cənub-qərb Küryanı düzənliyi torpaqlarının təsərrüfat əhəmiyyəti .............................................................................................................................................59 Ekocoğrafiya Eyyubova Z.İ. - Kiçik Qafqazin şimal-şərq yamacı texnogen landşaftlarının ekogeokimyəvi xüsusiyyətləri (Daşkəsən və Gədəbəy rayonları timsalında)..................................................................................65 Məlikov A.Ə. - Lənkəran təbii vilayətində çay hövzələrinin ekocoğrafi vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.................71 İmamverdiyev N.S. - Abşeron iqtisadi rayonunda külək elektrik stansiyalarının qurulması üçün əlverişli yer seçimi..................................................................................................................................................77 Əmrahov E.Ə. - Günəş elektrik stansiyalarının qurulması üçün əlverişli yer seçimində coğrafi informasiya sistemlərinin (CİS) tətbiqi...................................................................................................................83 İnsan coğrafiyası Əyyubov N.H. - Azərbaycan Respublikasının qlobal sosial-iqtisadi-siyasi dəyişmələrə uyğunlaşmasının bəzi iqtisadi-coğrafi məsələləri..................................................................................................89 İsmayılova E.Ə. - Gəncə-Qazax iqtisadi-coğrafi rayonunun mədəni turizm imkanları.............................................94 Xəzər dənizi Əliyev Ə.S., Mirzəyev F.Ə. - Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda külək-dalğa rejiminin gəmilərin hərəkətinə təsirinin qiymətləndirilməsi.................................................................................................................98 Həsənli L.A. - Xəzər dənizinin Azərbaycan sahil zonasında meteoroloji parametrlərin müqayisəli analizi...........102 Kartoqrafiya Qocamanov M.H., İsmayılov Ə.İ. - Transmilli kommunikasiya layihələrinin geodeziya təminatına qoyulan dəqiqlik tələbləri....................................................................................................................................107 Toponimika Bəndəliyev V.N. - Dağliq Şirvan ərazisində fiziki-coğrafi amillərin mikrotoponimlərin yaranmasinda rolu.........113 Metodika İsmayılov A.İ., İsmətova X.R., Abdullayev X.İ., Ərşad Yaşar - Multispektral kosmik təsvirlərin emalı əsasında şorlaşmış torpaqların müəyyən edilməsi üçün müxtəlif indekslərin hesablanması...................................118 Maraqlı elmi məlumatlar Melvin K. Qoldstein – Qardaşların ortaq arvadı.....................................................................................................123 Yubileylər və tədbirlər Elbrus Əlizadənin xatirəsinə həsr olunmuş yubiley yığıncağı.................................................................................127 Akademik R.Məmmədovun gənc alim və mütəxəssislərlə görüşü..........................................................................128 Coğrafiya və təbii resurslar, №1, 2017 (5) 130 AMEA akad. H.Ə.Əliyev adına Coğrafiya İnstitutu, Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti CONTENTS Mammadov R.M., Ismayılov M.C., Hasanov M.S. – The main ways of protection of arid mountain ecosystems (on the pattern of Zuvand almond gardens) ………………………………………………….….….3 Geomorphology Tanriverdiyev Kh.K., Gasimov J.Y. - Analysis of morphometric factors affecting on the ecogeomorfologic conditions of the Eastern Kur depression..............................................................................................................6 Tarikhazer S.A., Jabrayilova Ya.T. - Some questions the definition and classification ecogeomorphological risk....................................................................................................................................13 Alakbarova S.O., Mammadov S.G., Hamidova Z.A., Ismayilova L.A. - Evalution the influence of mudstreamdanger in setting of population in the basins of mudstream bearing rivers (on the pattern of Kishchay-Damiraparanchay basins)........................................................................................21 Safarov A.S., Mammadova T.A. - Main features of morphostructures of the South-Eastern Shirvan plain and adjoining territories.......................................................................................................................................28 Fataliyev R.A., Tagieva E.N., Aliyev A.I. - On a comparative analysis of geological and archaeological chronologies............................................................................................................................. ....32 Landscape sciences Rustamov G.I., Isayev A.N. - The impact of agricultural landscapes geochemical conditions on human health and ways to improve them........................................................................................................................36 Khudeynatova A.G. - Features of differentiation of landscapes of the Shirvan lowland in the area of cones and lowlands between cones.................................................................................................................43 Hidrology Mustafabeyli H.L., Rahimov Y.R. - The cause of creation of flooding events in the basins of Shin and Kish rivers (in 03.07.2016)................................................................................................................... ..............49 Ansarova A.G. - Vegetation features of phyto-bacterioplankton in different water reservoirs ecosystems...........54 Soil geography Guliyev I.A., Yagubov G.Sh. - Economic importance the mapping of soils of south-western kurside plain of the Jeyranchol massiv.............................................................................................................................59 Ecogeography Eyyubova Z.I. - Environmental and geochemical characteristics of technogenic landscape systems in the north-eastern slope of the Lesser Caucasus (on the pattern of Dashkasan and Gadabay districts)...........65 Malikov A.A. - Assessment of the ecogeographic state of river basins in the Lankaran natural area.....................71 Imamverdiyev N.S. - Optimum location choice the use of wind energy in the Absheron economic region..........77 Amrahov E.A. - Using Geographical İnformation System (gis) for optimal site selection on establishment of solar power plants............................................................................................................................................83 Human geography Ayyubov N.H. - Some issues of adaptation of the republic of Azerbaijan to global socioeconomic and political changes..................................................................................................................................................89 Ismayilova E.A. - The cultural tourism potential of Ganja-Gazakh economical-geographical region...................94 Caspian Sea Aliyev A.S., Mirzayev F.A. - Estimation of wind-wave regime influence on ships traffic in the Absheron sector of the Caspian Sea.....................................................................................................................................98 Hasanli L.A. - Comparative analysis of metrological parameters in the Azerbaijan coast of the Caspian sea......102 Cartography Gojamanov M.H., Ismailov A.I. - The accuracy requirements of the geodetic support transnational communication projects....................................................................................................................................107 Toponymy Bandaliyev V.N. - The role of physical and geographical factors in creation of microtoponyms in the territory of Upland Shirvan.....................................................................................................................113 Methods Ismayilov A.I., Ismatova X.R., Abdullayev Kh.I., Arshad Yashar - Calculation of various indexes for definition of salinity level of the soils on the basis of multispectral cosmic images..................................118 İnteresting scientific informatons Melvin K.G. – Brothers share a wife.....................................................................................................................123 Anniversaries and events Anniversary meeting held in memory of Elbrus Aliyev.......................................................................... ...............127 Academician R.Mammadov’s meeting with young scientists and especialists......................................................128 Yüklə 5,19 Kb. Dostları ilə paylaş:
|