Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Eduard Şevardnadzenin
- İran nümayəndə heyətinin başçısı Rəhman Dadman
- Rumıniyanın prezidenti Emil Konstantineski
- ABŞ nümayəndə heyətinin başçısı Robert Çin
67
Konfransda Gürcüstan prezidenti Eduard Şevardnadzenin çıxışı iştirakçılara səmimi təsir bağışlamışdır. O demişdi: «…Yeni İpək yolu daha ritorika deyildir. Bu, çoxtərəfli mənafelərin ahəngdar şəkildə uzlaşması, qarşılıqlı şəkildə nəzərə alınması və bunlara eyni şəkildə hörmət edilməsi ideyası və tərzidir. Bu, üzdəniraq «böyük oyun» un vəhşi qaydalarını dünya praktikasından sıxışdırıb çıxaran vahid bir komandanın rəmzidir. Nəhayət, bu, xalqların tarixi əməkdaşlıq magistralı haqqında aktual yaddaşıdır və müharibələr, münaqişələr həmin əməkdaşlığı dayandıra bilməmişdir..». E. Şevardnadze Gürcüstanın və Azərbaycanın “Böyük İpək yolu”nda bağlayıcı məntəqə olduğunu bildirərək bu yolun bir hissəsinin Xəzərin qərb sahillərinə gəlib çıxdığını, dənizi aşdığını, Qafqaz və Qara dəniz, daha sonra Ceyhan vasitəsilə Beynəlreynə uzandığını həmin yolun üzərində əsas məntəqənin Abşeron olduğunu bildirmişdir. Köhnə yol Oş, Xoroq, Kaşqar, Səmərqənd, Buxara, Sərəxs və Mərkəzi Asiyanın digər məntəqələrindən keçir, sonra Qara dəniz və Xəzər dənizi hövzələrini, Qafqazı öz şəbəkəsinə qoşur, Trabzona və oradan da Romaya uzanır, Balkan ölkələrini və başqa dövlətləri əhatə edirdi. Tarixi yolu bir daha xatırladan Gürcüstan prezidenti bildirmşidi ki, məhz TRASEKA layihəsi bu ölkələrin hamısnı əhatə edir. Konfransın keçirilməsində H.Əliyevin xidmətlərini yüksək qiymətləndirən E.Şevardnadze çıxışının sonunda XXI əsrdə bəşəriyyətin tonusunu Avrasiya kontingentinin müəyyənləşdirə- cəyini diqqətə çatdırmışdı.
da İpək yolunun yaranması tarixinin İsa peyğəmbərin mövlu- dundan əvvəlki dövrə əhatə edən vaxtdan başladığını, bu yolun əsas qolunun Çindən başlayaraq Sin – Kicanqdan, sonra Kaşqardan keçərək
Amu-Dəryayadək gəlib
çıxdığını, Səmərqənd, Buxara, Mərv, Tus, Damqan, Rey və Qəzvin kimi şəhərlərdən keçdiyini, bir sözlə tarixi imkanları olan İran İslam
68
Respublikasının ərazisi Orta Asiya ölkələrini Avropa ilə İran körfəzindəki cənub limanları ilə birləşdirmək üçün ən əlverişli dəhlizdir. İran nümayəndəsi bildirmişdi ki, hazırda Tehrandan keçən Sərəxs-Bəndər Abbas dəmir yolu istismardadır və bu sahədə tranzit yolunun uzunluğunu qısaltmaq məqsədilə 1.000 km. sahələri olan 780 km uzunluğunda Məşhəd – Bafor dəmir yolu– çəkmək planlaşdırılır. Bu yolun inşası Sərəxs – Bəndər Abbas yolunu 900 km qısaltmağa imkan verəcəkdir. Rumıniyanın prezidenti Emil Konstantineski öz çıxışında qeyd etdi ki, nəzərdə tutulan əməkdaşlıq mümkün olan ehtiyatları işə
salmaq üçün
tələb edilən
vasitələri müəyənləşdirmək səyləri ilə məhdudlaşmır. Bu əməkdaşlıq Avrasiya coğrafi məkanında sülh və tərəqqiyə mühüm töfhə vemək naminə birgə çalışmaq üçün yeni fəaliyyət tərzi və yeni çərçivələr yaradılmasına yönəldilmişdir. Sonra prezident qeyd etdi ki, bu layihədə Rumıniyanın iştirakının bəzi aşkar üstünlükləri vardır. Birinci, Coğrafi baxımdan Rumıniya Bakı – Tbilisi – Poti dəhlizinin, sonra isə Qara dənizdən keçən marşrutun təbii davamıdır və Avropa marşrutlarının mühüm qovuşuğunda yerləşir. Rumıniya Şimal dənizindən başlayıb Reyn və Dunay çaylarından keçən 7-ci Avropa dəhlizinin Qara dənizə çıxışını təmin edir. İkinci üstünlük artıq mövcud olan infrastruktur vasitəsilə təmin edilir. Konstansa Qara dənizdə ən böyük buxtadır. Bu buxtanın ildə 120 min ton yük ötürmək və 180 min ton neft tankerlərini qəbul etmək imkanı ilə; Üçüncü üstünlük isə Rumıniya ərazisində bir sıra azad ticarət zonaları və nəqliyyat şəbəkələri yaradılmasından ibarətdir. Dördüncü üstünlük isə budur ki, Rumıniyada 30 milyon tondan çox neft emal etmək gücünə malik nəhəng müəssisələr fəaliyyət göstərir. Burada neftayırma kombinatları Konstansa limanı ilə borularla birləşdirilib. 69
Beşinci üstünlük isə odur ki, Rumıniya qonşu ölkələrlə, həmçinin Qafqaz dəhlizindəki ölkələrlə əla münasibətlər yaradıb və bu münasibətlər qayğı ilə inkişaf etdirilir. Konfransda çıxış edən nümayəndələr “Böyük İpək yolu”nun mühüm iqtisadi əhəmiyyət daşıdığını vurğulamışlar.
bildirmişdir ki, Xəzər bölgəsi gələcək əsrdə mühüm rol oynayacaqdır. Konfransda Ermənistanın baş naziri Armen Darbinyanın çıxışı özünün «spesifikliyi» və «orijinallığı» ilə iştirakçıldarda maraq doğurmuşdur. O bildirmişdir ki, bu gün imzalanmağa təqdim ediləcək əsas çoxtərəfli saziş onu göstərir ki, ölkələrimiz hərtərəfli regional əməkdaşlıq olmadan, ölkələrimizin inkişaf proqramlarına güclü kommunikasiya amilini daxil etmədən, ayrılıqda götürülmüş milli iqtisadiyatların ahəngdar inkişafı mümkün deyildi. Maraqlı məntiqdir. Başqasının torpağını işğal edən, seperatçılıq yolunu tutan dövlətin nümayəndəsi kommunikasiyaların açılmasını, milli iqtisadiyyatı inkişaf etdirməyi «təklif edir». Armen Darbinyan çıxışındakı yeni marşrutların nəzərdən keçirilməsinə dair təkliflər də maraq doğurur. O, çıxışında 1.Gürcüstanın Batumi və Poti limalarından başlayıb Yerevandan keçərək Naxçıvana, oradan isə İran Culfasından keçib Tehrana və sonra Mərkəzi Asiya və İran körfəsi ölkələri istiqamətində gedən dəmir yol marşrutu, dəmir yol marşrutuna əlavə olaraq avtomobil marşrutu çəkilməsini; 2.Türkiyənin Qars şəhərindən başlayıb Ermənistanın Kümrü şəhərindən keçərək Tbilisiyə gedən yüzillik dəmir yolunun bərpası- nı;
3. Yerevan – Tbilisi avtomagistralının çəkilməsini; 4. Batumi – Kümrü – Yerevan avtomagistralının çəkilməsini təklif edir. Göründüyü kimi, erməni nümayəndəsi Ermənistanın düşdüyü ağır iqtisadi böhrandan çıxış yolları axtarır, Azərbay-
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|