Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – 100

45 

 

mübarizəsinin onun daxili işi olması haqqında 

Q. 

Çiçerinə cavab notası verməsi 

1920, yanvar 

Paris Sülh Konfransının Azərbaycan Cümhuriyyətinə 

kömək göstərilməsi haqqında qərar qəbul etməsi 

1920, 23 yanvar 

Q.Çişerinin Azərbaycan hökumətini Denikinə 

qarşı mübarizəsindən imtina etməkdə ittiham 

ed

ən ikinci notasının verilməsi

 

1920, 11-12 

fevral 

Fətəli xan Xoyskinin Q. Çiçerinə Azərbaycanın 

suverenliyinin tanınması haqqında cavab notası 

1920, 18fevral 

M. 

Hacınskinin daxili işlər naziri vəzifəsindən istefa 

verməsi 

1920, 20 mart 

Azərbaycan-İran müqaviləsinin bağlanması. Bu 

müqaviləyə əsasən Azərbaycanın İran tərəfindən de-

yure tanınması 

1920, 23 mart 

Əkin və əkinçilik naziri Əhməd Cövdət Pepinovun 

istefa verməsi 

1920, 23 mart 

Azərbaycan və Gürcüstan arasında ticarət 

müqaviləsinin imzalanması 

1920, 9 aprel 

Poçt və teleqraf naziri sosialist C. Hacınskinin istefa 

verməsi 

1920, 15 aprel 

A. 

Qardaşovun "Əhrar" Partiyasının hökumət 

kabinetindən çıxması; Fətəli xan Xoyskinin 

Q. 

Çiçerinə Rusiya qoşun hissələrinin Azərbaycan 

sərhədlərində cəmləşməsi ilə bağlı Azərbaycan 

dövlətinin narahatlığını ifadə edən notası 

1920, 27 aprel 

XI Qızıl Ordunun Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 

ərazisinə daxil olması 

1920, 27 aprel 

Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamenti tərəfindən 

Azərbaycan İnqilab Komitəsinin hakimiyyəti ona 

təhvil verməsi haqqında ultimatumunu qəbul etməsi 

1920, 28 aprel 

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutu. Sovet 

hakimiyyətinin qurulması 

---

46 

 

Əlavə 3 

 

İstiqlal bəyannaməsi 

Azərbaycanın müstəqil dövlət elan edilməsi 

haqqında Azərbaycan Milli Şurasının qərarı 

28 may 1918-ci il 

 

28 mayıs, sənə 1918 ildə Tiflis şəhərində Azərbaycan Milli 

Şurası – rəis müavini Həsən bəy Ağayev, katib Mustafa Mahmu-

dov,  Fətəli  xan  Xoyski,  Xəlil  bəy  Xasməmmədov,  Nəsib  bəy 

Yusif

bəyov,  Mir  Hidayət  Seyidov,  Nəriman  bəy  Nərimanov, 

Heybətqulu Məhəmmədbəyov, Mehdi bəy Hacınski, Əliəsgər bəy 

Mahmudbəyov,  Aslan  bəy  Qardaşov,  Sultan  Məcid  Qənizadə, 

Əkbər  ağa  Şeyxülislamov,  Mehdi  bəy  Hacıbababəyov,  Məhəm-

mədyusif  Cəfərov,  Xudadat  bəy  Məlikaslanov,  Rəhim  bəy 

Vəkilov, Həmid bəy Şahtaxtinski, Firudin bəy Köçərlinski, Camo 

bəy Hacınski, Şəfı bəy Rüstəmbəyov, Xosrov Paşa bəy Sultanov, 

Cəfər  Axundov,  Məhəmməd  Məhərrəmov,  Cavad  Məlikaslanov 

və Hacı Mirzə Səlim Axundzadə əfəndilərin iştirakı ilə Azərbay-

canın istiqlalı haqqında zildəki əqdi elan etdi: 

Böyük  Rusiya  inqilabının  cərəyanı  ilə  dövlət  vücudunun 

ayrı-ayrı hissələrə ayrılması ilə Zaqafqaziyanın rus orduları tərə-

fin

dən tərkinə mövcud bir vəziyyəti siyasiyyə hasil oldu. Kəndli 

qəvayi-məxsusələrinə tərk olunan Zaqafqaziya millətləri müqəd-

dəratlarının  idarəsini  bizzat  kəndi  əllərinə  alaraq  Zaqafqaziya 

Qoşma  Xalq  Cümhuriyyətini  təsis  etdilər.  Vəqayi-siyasiyyənin 

inkişaf  etməsi  üzərinə  gürcü  milləti  Zaqafqaziya  Qoşma  Xalq 

Cümhuriyyəti təsisini səlah gördü. 

Rusiya il

ə Osmanlı imperatorluğu arasında zühur edən müha-

rib

ənin təsviyyəsi üzündən hasil olan vəziyyət hazireyi-siyasiyyə 

v

ə  məmləkət daxilində  bulunun misilsiz anarxiya Cənubi-Şərqi 

Zaqafqaziyadan ibar

ət bulunun Azərbaycana, dəxi  bulunduğu 

---

47 

 

daxili v

ə  xarici  müşkülatdan  çıxmaq  üçün  xüsusi  bir  dövlət 

t

əşkilatı qurmaq lüzumunu təlqin ediyor. 

Buna bina

ən arai-ümumiyyə  ilə  intixab olunan Azərbaycan 

Şurai milliyyeyi-islamiyyəsi bütün cəmaətə elan ediyor ki:  

1. Bu günd

ən etibarən Azərbaycan xəlqi hakimiyyət həqqinə 

malik olduğu kibi Cənubi-Şərqi Zaqafqaziyadan ibarət Azərbay-

can d

əxi kamil-əl-hüquq müstəqil bir dövlətdir. 

2. Müst

əqil Azərbaycan dövlətinin şəkili-idarəsi Xalq Cüm-

huriyy

əti olaraq təqarrür ediyor. 

3. Az

ərbaycan Xalq Cümhuriyyəti bütün millətlər və bilxassə 

h

əmcüvar olduğu millət və dövlətlərlə münasibəti - həsənə təsisi-

n

ə əzm edər. 

4. Az

ərbaycan Xalq Cümhuriyyəti millət, məzhəb, sinif, silk 

v

ə cins fərqi gözləmədən qələmrəvində yaşayan bütün vətəndaş-

larına hüquqi-siyasiyyə və vətəniyyə təmin edər. 

5. Az

ərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ərazisi daxilində yaşayan 

bil cüml

ə  millətlərə  sərbəstanə  inkişafları  üçün  geniş  meydan 

buraxır. 

6. M

əclisi-Müəssisan toplanıncaya qədər Azərbaycan idarəsi-

nin  başında  arai-ümumiyyə  ilə  intixab  olunmuş  Şurai  Milli və 

Şurai-Milliyə qarşı məsul hökuməti-müvəqqəti durur. 

 

Azərbaycan Cümhuriyyəti Hökumət qanun və 

binagüzarlıqları məcmuəsi, 1919, №1, səh. 5-7. 

---